ΠΙΤΕΡ ΜΠΕΪΚΕΡ / THE NEW YORK TIMES
Από πλήγμα αμερικανικού πυραύλου σκοτώθηκε τα ξημερώματα της Δευτέρας ο αρχηγός της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, ο οποίος είχε αναλάβει τα ηνία της τρομοκρατικής οργάνωσης μετά τον θάνατο του Μπιν Λάντεν. Ο Ζαουάχρι διέμενε σε εύπορη συνοικία της Καμπούλ, λίγες δεκάδες μέτρα από την –άδεια σήμερα– αμερικανική πρεσβεία στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν.
Η εξόντωση του Ζαουάχρι σηματοδοτεί το τέλος ενός ανθρωποκυνηγητού 21 ετών. «Η δικαιοσύνη αποδόθηκε και ο τρομοκράτης αυτός δεν υπάρχει πια. Πρέπει να το ξεκαθαρίσω και πάλι: όσο και να χρειαστεί, όπου και να κρυφτείτε, αν είστε απειλή για τον λαό μας, οι ΗΠΑ θα σας εντοπίσουν και θα σας εξοντώσουν», είπε ο πρόεδρος Μπάιντεν κατά τη διάρκεια επτάλεπτου τηλεοπτικού διαγγέλματός του.
Ταλιμπάν περιπολούν στην περιοχή της Καμπούλ μετά το θανάσιμο χτύπημα του αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους κατά του αρχηγού της Αλ Κάιντα στο κρησφύγετό του στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν.
Χωρίς άλλη απώλεια
Αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν εντοπίσει τον Ζαουάχρι στις αρχές του χρόνου στην Καμπούλ. Έχοντας εξασφαλίσει την έγκριση του Αμερικανού προέδρου πριν από μία εβδομάδα, η CIA εκτόξευσε δύο πυραύλους Hellfire, σκοτώνοντας τον Ζαουάχρι την ώρα που καθόταν στο μπαλκόνι του, χωρίς να προκληθεί άλλη ανθρώπινη απώλεια. Η εξόντωση του καταζητούμενου αρχηγού της Αλ Κάιντα, αν και αποτελεί σημαντική επιτυχία για τον πρόεδρο Μπάιντεν, εγείρει ερωτήματα για την αμερικανική απόφαση για άτακτη φυγή από το Αφγανιστάν πέρυσι το καλοκαίρι. Σύμφωνα με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, ο Ζαουάχρι μετακόμισε τον Ιανουάριο στην Καμπούλ, θεωρώντας ότι ήταν ασφαλής.
Παραβίαση συμφωνιών
Η επιτυχία του βομβιστικού πλήγματος, του πρώτου μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα, θα ενισχύσει το επιχείρημα του Μπάιντεν ότι οι ΗΠΑ είναι ικανές να διεξάγουν πόλεμο εναντίον τρομοκρατικών οργανώσεων χωρίς την ανάπτυξη σημαντικών δυνάμεων στο έδαφος. Το γεγονός, όμως, ότι ο Ζαουάχρι βρήκε καταφύγιο στο Αφγανιστάν δείχνει ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν σκοπό να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους απέναντι στη Δύση για μη παροχή ασύλου σε τρομοκράτες. Αμερικανός αξιωματούχος χαρακτήρισε την παρουσία του Ζαουάχρι στην Καμπούλ «ξεκάθαρη παραβίαση» των κείμενων συμφωνιών.
Στο σύντομο διάγγελμά του από τη βεράντα του Λευκού Οίκου με φόντο τα μνημεία της αμερικανικής πρωτεύουσας, ο Μπάιντεν δεσμεύθηκε να μην επιτρέψει τη δημιουργία νέου καταφυγίου τρομοκρατών. «Δεν θα επιτρέψουμε να ξαναγίνει το Αφγανιστάν νέο άντρο τρομοκρατών. Δεν μπορεί να γίνει ορμητήριο επιθέσεων κατά των ΗΠΑ. Θα φροντίσουμε κάτι τέτοιο να μην συμβεί», τόνισε ο Αμερικανός πρόεδρος.
«Η δικαιοσύνη αποδόθηκε και ο τρομοκράτης αυτός δεν υπάρχει πια», είπε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κατά τη διάρκεια επτάλεπτου τηλεοπτικού διαγγέλματός του.
Οι Ρεπουμπλικανοί
Παρότι στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος επαίνεσαν την επιχείρηση εξόντωσης του Ζαουάχρι, η αντιπολίτευση υπενθύμισε τις ευθύνες του Μπάιντεν για την άτακτη φυγή από το Αφγανιστάν και τον κίνδυνο που αυτό δημιούργησε για τις ΗΠΑ. Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζέιμς Ινχόφ υπογράμμισε ότι η παρουσία του Ζαουάχρι στο Αφγανιστάν «αντικατοπτρίζει την πλήρη αποτυχία της πολιτικής Μπάιντεν απέναντι στη χώρα αυτή». Αντίθετα, ο απεσταλμένος του προέδρου Τραμπ στο Αφγανιστάν, Ζαλμάι Χαλιλζάντ, ο οποίος είχε διαπραγματευθεί την αρχική συμφωνία αποχώρησης του αμερικανικού στρατού, είπε ότι η επιτυχημένη βομβιστική επιχείρηση απέδειξε ότι οι ΗΠΑ «είναι ικανές να προστατεύουν τα συμφέροντά τους στο Αφγανιστάν, χωρίς την παρουσία μεγάλης και δαπανηρής στρατιωτικής δύναμης στη χώρα».
Ο θάνατος του Ζαουάχρι στην Καμπούλ –και όχι στο Πακιστάν όπου όλοι πίστευαν ότι κρύβεται– αποδεικνύει όχι μόνο την πορώδη φύση των συνόρων της χώρας, αλλά και την τακτική της Αλ Κάιντα να αξιοποιεί εγκαταστάσεις, οικήματα και κτίρια και στις δύο χώρες. Παρά τις στενές σχέσεις που συνέδεαν τη CIA με την πακιστανική υπηρεσία πληροφοριών ISI, ωστόσο, ο Ζαουάχρι συνέχισε να ζει ανενόχλητος στην καρδιά της αφγανικής πρωτεύουσας.
Ο διανοούμενος της οργάνωσης και πρώην γιατρός
Γνώριμη ήταν η φιγούρα του Ζαουάχρι στο πλευρό του Μπιν Λάντεν, χωρίς ωστόσο ο 71χρονος ιατρός να αποκτήσει τη φήμη και τη διεθνή ακτινοβολία του μέντορά του. Παρά ταύτα, ο Ζαουάχρι θεωρείτο ο διανοούμενος της οργάνωσης, κυρίως χάρη στην άριστη γνώση του σουνιτικού δόγματος.Ο γεννημένος στην Αίγυπτο Ζαουάχρι καταδικάσθηκε ως συνεργός των δολοφόνων του Ανουάρ Σαντάτ το 1981, για να ενσωματώσει αργότερα την οργάνωσή του στην Αλ Κάιντα του Μπιν Λάντεν, σε μια προσπάθεια να διευρύνει την επιρροή της. Ο Ζαουάχρι, γνωστός για το οργανωτικό του πνεύμα και τη μόρφωσή του, επεδίωξε να συσπειρώσει γύρω από την Αλ Κάιντα όσες το δυνατόν περισσότερες ισλαμικές οργανώσεις, εξαπολύοντας παγκόσμιο ιερό πόλεμο (τζιχάντ) με στόχο την εξόντωση όσο το δυνατόν περισσότερων Αμερικανών, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και στις καλά φυλασσόμενες πρωτεύουσες της Δύσης.
Η 11η Σεπτεμβρίου
Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι υπηρεσιών πληροφοριών εκτιμούν ότι ο Ζαουάχρι ήταν αυτός που επέμεινε στη διοργάνωση των χτυπημάτων της 11ης Σεπτεμβρίου σε αμερικανικό έδαφος.
Αναλυτές πιστεύουν ότι ο θάνατος του Ζαουάχρι δεν θα αλλάξει τους συσχετισμούς στο εσωτερικό της Αλ Κάιντα. Σε αντίθεση με τον χαρισματικό Μπιν Λάντεν, ο Ζαουάχρι υπήρξε ένας αποτελεσματικός ηγέτης, χωρίς την απαιτούμενη ακτινοβολία ενός επικεφαλής ιερού πολέμου.
«Ο Ζαουάχρι ήταν πιο σημαντικός στρατηγικά και όχι επιχειρησιακά για την Αλ Κάιντα. Ηγήθηκε της οργάνωσης σε δύσκολους καιρούς, όπως ήταν η Αραβική Ανοιξη και η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους. Διατήρησε την οργάνωση εν ζωή, ενώ οι παραφυάδες της συνέχισαν να λαμβάνουν εντολές από τον ίδιο, παρότι με τον καιρό απέκτησαν σχετικά αυτονομία», λέει ο Κόλιν Κλαρκ, αναλυτής της εταιρείας Soufan Group.
Μετά την εξόντωση του Μπιν Λάντεν το 2011 στην Αμποταμπάντ του Πακιστάν, ο Ζαουάχρι δημοσίευσε βίντεο διάρκειας 28 λεπτών. Με σοβιετικής κατασκευής τουφέκι ως φόντο, ο νέος ηγέτης της Αλ Κάιντα υποσχέθηκε ότι ο Μπιν Λάντεν θα συνέχιζε να τρομοκρατεί την Αμερική ακόμη και μετά τον θάνατό του.
Τα βίντεο αποκεφαλισμών
Ο Ζαουάχρι καταδίκασε με πάθος την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους και την πρακτική να σκοτώνουν σιίτες μουσουλμάνους σε επιθέσεις τους, ενώ την αντίθεσή του είχε εκφράσει με τη δημοσιοποίηση βίντεο αποκεφαλισμών «απίστων» από το Ι.Κ. θεωρώντας ότι η μέθοδος αυτή αποθάρρυνε πιθανούς προσήλυτους.
Ο Ζαουάχρι μεγάλωσε σε αστική οικογένεια του Καΐρου, με τον πατέρα του να διδάσκει φαρμακολογία στο πανεπιστήμιο και τον θείο του να είναι μεγάλος ιμάμης της ιστορικής ιερατικής σχολής του Αλ Αζάρ.
Πύραυλος «νίντζα»
Οι πύραυλοι έπληξαν την κατοικία στη συνοικία Σερπούρ της Καμπούλ, τόπο κατοικίας διπλωματών και «βαρώνων» του οπίου. Στη γειτονιά διαμένουν τώρα οι επικεφαλής της κυβέρνησης των Ταλιμπάν. Μετά την επίθεση, μέλη του δικτύου Χακανί, που συνεργάζεται με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, προσπαθούσαν να αποκρύψουν ότι θύμα ήταν ο Ζαουάχρι, προκειμένου να μην αποκαλυφθεί ότι οι Ταλιμπάν παραβιάζουν τους όρους της συμφωνίας της Ντόχας, που δεν επιτρέπει το Αφγανιστάν να γίνει εκ νέου ορμητήριο τρομοκρατίας. Στις αρχές του χρόνου, αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έμαθαν ότι η σύζυγος του Ζαουάχρι, η κόρη και τα εγγόνια του είχαν μετακομίσει στη συνοικία Σερπούρ της Καμπούλ. Η οικογένεια τηρούσε μάλιστα κανόνες συνωμοτικού βίου, αποφεύγοντας να κυκλοφορεί στον δρόμο και προσέχοντας να μην παρακολουθείται. Η CIA, όμως, επιβεβαίωσε την παρουσία του στόχου στην κατοικία της Σερπούρ, με τον διευθυντή της υπηρεσίας να ενημερώνει τον πρόεδρο Μπάιντεν την 1η Ιουλίου και να του εμφανίζει μακέτα του οικήματος, ζητώντας έγκριση για επιχείρηση εξόντωσης του σουνίτη τρομοκράτη. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ο Ζαουάχρι σκοτώθηκε από «πύραυλο νίντζα», ο οποίος δεν χρησιμοποιεί εκρηκτική γόμωση, αλλά σκοτώνει αναπτύσσοντας αιχμηρές λεπίδες κατά την πρόσκρουση με τον στόχο.
