Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Η έγκριση της νομοθετικής πρότασης για την επικύρωση του πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, ήταν το πρώτο βήμα της άτυπης συμφωνίας της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον, που στόχο έχει και την ολοκλήρωση της επέκτασης του ΝΑΤΟ, αλλά και την έγκριση της πώλησης των μαχητικών F-16 στην Τουρκία, όπως και του εκσυγχρονισμού τους.
Πληροφορίες αναφέρουν πως η τουρκική κυβέρνηση τις επόμενες ημέρες θα περιμένει κάποια κίνηση από τον Τζο Μπάιντεν· ιδανικά μια επιστολή της αμερικανικής κυβέρνησης με αποδέκτη το Κογκρέσο, η οποία θα ζητεί από το Σώμα την έγκριση της συμφωνίας για τα F-16.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ξεκαθαρίσει πως για να δώσει το «πράσινο φως» στο ζήτημα της Σουηδίας θα πρέπει να εγκριθεί το αίτημα της Αγκυρας για τα αμερικανικά μαχητικά. Εχει μάλιστα εκφράσει καχυποψία, λέγοντας πως δεν θέλει να πέσει θύμα «ελιγμού» από τους Αμερικανούς. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας υπενθυμίζει επανειλημμένως το προηγούμενο του 1980, όταν η Τουρκία είχε άρει το βέτο για την επιστροφή της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, δίχως όμως να τηρηθούν οι υποσχέσεις των Αμερικανών σχετικά με τα «ανταλλάγματα». Αυτός είναι και ο λόγος που, σύμφωνα με πληροφορίες, η άτυπη συμφωνία της αμερικανικής κυβέρνησης με την Αγκυρα προβλέπει και οι δυο πλευρές να κάνουν αμοιβαία βήματα με στόχο την παράλληλη διευθέτηση και των δύο ζητημάτων μέχρι τον Φεβρουάριο, κι αν χρειαστεί χρόνος το πρώτο εξάμηνο του 2024.
Είναι χαρακτηριστικό δείγμα των αμοιβαίων επιφυλάξεων ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν, τηλεφώνησε στον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, αμέσως μετά τη θετική ψήφο στην επιτροπή του τουρκικού κοινοβουλίου. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ανέφερε, σύμφωνα με τουρκικές πηγές, στον κ. Μπλίνκεν ότι περιμένουν από την αμερικανική κυβέρνηση και το Κογκρέσο να ενεργήσουν σύμφωνα με το πνεύμα της Συμμαχίας και να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει. Πηγές της «Κ» αναφέρουν πως το μήνυμα που στέλνει η Τουρκία στις ΗΠΑ είναι «τώρα ήρθε η δική σας σειρά να κάνετε κάτι για τα F-16». Σύμφωνα με όσα ισχύουν σήμερα, στις 16 Ιανουαρίου πιθανότατα θα φτάσει στην ολομέλεια της τουρκικής εθνοσυνέλευσης το πρωτόκολλο της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Μέχρι εκείνη την ημερομηνία αναμένεται κάποιο βήμα από την πλευρά της κυβέρνησης Μπάιντεν. Στην περίπτωση που θα έχει σταλεί η σχετική επιστολή προς το Κογκρέσο, τότε η Τουρκία θα εγκρίνει το πρωτόκολλο ένταξης και η Αγκυρα θα περάσει και πάλι σε φάση αναμονής της οριστικής έγκρισης της πώλησης των F-16.
Διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως μέχρι να πάρει την τελική έγκριση για τα μαχητικά, η τουρκική κυβέρνηση δεν θα αποστείλει στο ΝΑΤΟ την επίσημη επιστολή της, που θα ενημερώνει για την απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης και θα περιμένει τα μέλη του Κογκρέσου να ανάψουν το «πράσινο φως». Σε περίπτωση που υπάρξει καθυστέρηση ή απόρριψη του τουρκικού αιτήματος, τότε η Αγκυρα θα κινηθεί αναλόγως. Στην τουρκική πρωτεύουσα γνωρίζουν τους συσχετισμούς δυνάμεων που ισχύουν στο Κογκρέσο και με τις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ να έχουν φτάσει στο «ναδίρ», υπάρχει ανησυχία για τον τρόπο που θα δράσει το εβραϊκό λόμπι.
Επίσης γνωρίζουν πως ο πρόεδρος Μπάιντεν, για να αποσπάσει την έγκριση, πιθανότατα θα διαβεβαιώσει τα μέλη του Κογκρέσου πως σε περίπτωση που η Τουρκία κινηθεί όπως τα προηγούμενα χρόνια, με τις προμήθειες ρωσικών όπλων και τις αναθεωρητικές πολιτικές σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, η Ουάσιγκτον θα διατηρεί το προνόμιο «παγώματος» του προγράμματος. Δηλαδή της καθυστέρησης της πώλησης των μαχητικών, αλλά και των κιτ αναβάθμισης, τα οποία θα αποστέλλονται τμηματικά. Το ερώτημα για την Αγκυρα είναι αν αυτό θα γίνει με επίσημο ή ανεπίσημο τρόπο.
Ο «τουρκόφιλος»
Στο μεταξύ, η τουρκική κυβέρνηση δεν μένει με σταυρωμένα τα χέρια. «Ο τουρκόφιλος του Κογκρέσου ανέλαβε δράση», αποκάλυψε το τηλεοπτικό δίκτυο Haber Global αναφερόμενο στον Ρόμπερτ Λούις. «Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας The Van Aucker Group Company, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της Τουρκίας στις ΗΠΑ, έχει αναλάβει δράση για την επίλυση του γόρδιου δεσμού, ιδίως στο θέμα της πώλησης των F-16», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Τουρκία ζήτησε από τις ΗΠΑ και άδεια για τη συμπαραγωγή κινητήρων τύπου F-110, που χρησιμοποιούνται στα μαχητικά αεροσκάφη τύπου F-16, με στόχο να τους ενσωματώσει στο ΚΑΑΝ, το μαχητικό αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων που προσπαθεί να κατασκευάσει. H παρθενική πτήση του συγκεκριμένου μαχητικού, που ήταν προγραμματισμένη για τις 27 Δεκεμβρίου, δεν πραγματοποιήθηκε και αναβλήθηκε αορίστως για το 2024.
