Kathimerini.gr
Από το 2012 έως σήμερα έχει χειριστεί τις πιο περίπλοκες –και επιθετικές– πολεμικές επιχειρήσεις της Ρωσίας: την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, την επέμβαση στη Συρία το 2015 και την εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Ο Σεργκέι Σοϊγκού, ο μακροβιότερος υπουργός Αμυνας της Ρωσίας από την πτώση της ΕΣΣΔ κι εντεύθεν, αποτελεί πλέον παρελθόν από το υπουργικό συμβούλιο του Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον αντικαθιστά ο Αντρέι Μπελούσοφ, τεχνοκράτης οικονομολόγος, που δεν έχει υπηρετήσει στον στρατό – ούτε, όμως, ο Σοϊγκού ούτε ο προκάτοχός του, Ανατόλι Σερντιούκοφ, ήταν εξαρχής ένστολοι.
Επί 12 χρόνια, ο Σεργκέι Σοϊγκού, που αναλαμβάνει γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας του Κρεμλίνου, δηλαδή από επιχειρησιακός παράγων γίνεται σύμβουλος του προέδρου, έχει περάσει από σαράντα κύματα, κατορθώνοντας να επιβιώσει σε κάθε περίπτωση. Ηρθε, όμως, η ώρα του να περάσει στο παρασκήνιο, κι αυτό, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει σηκώσει κουρνιαχτό εντός και εκτός Ρωσίας. Οπως μεταδίδει το Associated Press, η ανακοίνωση του νέου ρόλου του Σεργκέι Σοϊγκού έγινε την ώρα που 13 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 20 τραυματίστηκαν στη συνοριακή πόλη Μπέλγκοροντ της Ρωσίας, όπου μια δεκαώροφη πολυκατοικία κατέρρευσε, κάτι που η Ουκρανία δεν έχει ακόμη σχολιάσει.
Η ανακοίνωση του νέου ρόλου του Σεργκέι Σοϊγκού έγινε την ώρα που 13 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 20 τραυματίστηκαν στη συνοριακή πόλη Μπέλγκοροντ της Ρωσίας.
Το ερώτημα είναι αν με την τοποθέτηση ενός εν γένει μετριοπαθούς τεχνοκράτη –που από φιλελεύθερος έφτασε να γίνει φανατικός κρατιστής– ο Βλαντιμίρ Πούτιν μετασχηματίζει πλήρως την οικονομία του σε στρατιωτική-πολεμική, καθώς ο νέος υπουργός Αμυνας καλείται, όπως είπε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, να επιφέρει «καινοτομίες» στην οργάνωση του στρατεύματος και να θέσει τις πολεμικές και στρατιωτικές δαπάνες στο πλαίσιο της «ευρύτερης ρωσικής οικονομίας». Οπως γράφει ο Μαρκ Γκαλεότι στον Spectator, στόχος δεν είναι η ειρήνη, αλλά ο πιο αποτελεσματικός πόλεμος. Εξάλλου, εν καιρώ πολέμου, δουλειά του υπουργού Αμυνας είναι να διατηρεί στράτευμα και πολεμικό υλικό σε επίπεδα επαρκή και αποδοτικά για τους στόχους της χώρας.
Από τη νότια Σιβηρία στη Μόσχα
Γεννημένος στις 21 Μαΐου 1955 στο Τσαντάν, που ανήκει στην αυτόνομη περιφέρεια της Τουβάν, στη νότια Σιβηρία, ο Σεργκέι Σοϊγκού μεγάλωσε σε οικογένεια επιδραστικών στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης στη γενέτειρά του. Σπούδασε στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Κρασνογιάρσκ και, το 1977, ορκίστηκε πτυχιούχος του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών.
Ο πατέρας του, όπως λέγεται, τον υποστήριξε στην ανοδική του πορεία, ώσπου, λίγο προ της πτώσης της Σοβιετικής Ενωσης, βρέθηκε στη Μόσχα, διοριζόμενος αναπληρωτής πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής Αρχιτεκτονικής και Κατασκευαστικών Εργων.
Το πτυχίο του έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθεί με κατασκευαστικά έργα επί περίπου μία δεκαετία. Αργά και μεθοδικά, ανερχόταν στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος και της Κομσομόλ, της Νεολαίας του κόμματος. Ο πατέρας του, όπως λέγεται, τον υποστήριξε στην ανοδική του πορεία, ώσπου, λίγο προ της πτώσης της Σοβιετικής Ενωσης, βρέθηκε στη Μόσχα, διοριζόμενος αναπληρωτής πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής Αρχιτεκτονικής και Κατασκευαστικών Εργων. Εκεί γνωρίστηκε με τον Μπόρις Γέλτσιν, ο οποίος του έδειξε εμπιστοσύνη και, το 1991, όταν ανέλαβε πρώτος πρόεδρος της ελεύθερης Ρωσίας, τον διόρισε επικεφαλής του Σώματος Διασωστών της χώρας, θέση ευθύνης για την αντιμετώπιση καταστροφών. Είχε υπό τη διοίκησή του περίπου 20.000 άτομα – ήταν το σώμα που αντικατέστησε τη σοβιετική πολιτική άμυνα. Ηταν η πρώτη του επαφή με το στράτευμα, καθώς η υπηρεσία της οποίας προΐστατο ανήκε στο υπουργείο Αμυνας.
Πιστός του Γέλτσιν και… κολλητός του Πούτιν
Ο Ρώσος –τότε– πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν, στο κέντρο, ο υπουργός Εκτακτων Αναγκών Σεργκέι Σοϊγκού, αριστερά, και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σεργκέι Ιβάνοφ, δεξιά, επισκέπτονται τον τόπο συντριβής του πολωνικού προεδρικού αεροσκάφους, στο οποίο πέθανε ο Πολωνός πρόεδρος Λεχ Καζίνσκι, κοντά στο Σμολένσκ, στη δυτική Ρωσία, στις 10 Απριλίου 2010. (©AP Photo/Alexei Nikolsky, Pool)
Πιστός του Μπόρις Γέλτσιν, ο Σεργκέι Σοϊγκού έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην αποτυχία του πραξικοπήματος εναντίον του τότε Ρώσου προέδρου, το 1993. Μέσα σε ελάχιστα χρόνια και καθώς ήταν επικεφαλής στρατιωτικής υπηρεσίας, έλαβε τον βαθμό του υποστρατήγου το 1993, του αντιστρατήγου εντός διετίας, του στρατηγού το 1998 και του αρχιστράτηγου το 2003. Στο μεταξύ, το Σώμα Διασωστών μετασχηματίστηκε σε ομοσπονδιακό υπουργείο Εκτακτης Ανάγκης και ο Σεργκέι Σοϊγκού ονομάστηκε υπουργός. Και πριν αλέκτωρ φωνήσει, πέρασε νόμο που ποινικοποιούσε την κριτική στα σοβιετικά στρατεύματα και την τακτική τους κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακριβώς το ίδιο έκανε προ ετών και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, υιοθετώντας νόμο που καθιστούσε ποινικώς κολάσιμη πράξη την κριτική κατά των ρωσικών στρατευμάτων.
Μέσα σε ελάχιστα χρόνια και καθώς ήταν επικεφαλής στρατιωτικής υπηρεσίας, έλαβε τον βαθμό του υποστρατήγου το 1993, του αντιστρατήγου εντός διετίας, του στρατηγού το 1998 και του αρχιστράτηγου το 2003.
Δεν σταμάτησε, ασφαλώς, εκεί. Η θέση του υπουργού αλλά και η παρασημοφόρησή του ως Ηρωα της Ρωσικής Ομοσπονδίας το 1999, για την προσφορά του στην αντιμετώπιση καταστροφών, πλημμυρών, πυρκαγιών και σεισμών (είχε λάβει υπό την εποπτεία του και το Πυροσβεστικό Σώμα), του έδωσε την ευκαιρία να ανέλθει στα κλιμάκια του κόμματος «Ενότητα». Χάρη σ’ αυτό το κόμμα αναδείχθηκε ο Βλαντιμίρ Πούτιν ως αγαπημένο παιδί του Μπόρις Γέλτσιν, σε συνασπισμό με την «Ενωμένη Ρωσία», που σήμερα αποτελεί τον βασικό κυβερνητικό πυλώνα της ρωσικής κυβέρνησης.
Η ώρα του υπουργείου Αμυνας και οι μεταρρυθμίσεις
Στις 6 Νοεμβρίου 2012, ήταν η στιγμή του να αναβαθμιστεί πολιτικά εντός της ρωσικής κυβέρνησης, οπότε και ορίστηκε υπουργός Αμυνας, θέση που διατήρησε έως σήμερα. Στο μεταξύ, από τον Μάιο του 2012 και για μόλις πέντε μήνες, υπηρέτησε ως κυβερνήτης της επαρχίας της Μόσχας. Βλαντιμίρ Πούτιν και Σεργκέι Σοϊγκού, επί σειράν ετών, ήταν κάτι σαν τον Φίλιππο και τον Ναθαναήλ, αφού δημοσιεύματα τούς θέλουν να περνούν πολύ χρόνο μαζί συζητώντας, κυνηγώντας, ιππεύοντας και οργανώνοντας τις επόμενες κινήσεις τους, και μάλιστα σε σημεία της ρωσικής επικράτειας που ουδείς γνώριζε, με αγαπημένα τους μέρη εκείνα της Σιβηρίας. Κι ας γραφόταν ένθεν κακείθεν ότι ήταν ένας από τους πιθανούς διαδόχους του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Σεργκέι Σοϊγκού ήθελε να μεταρρυθμίσει το στράτευμα. Συνέστησε ειδικές δυνάμεις ταχείας επέμβασης σε χώρες υπό ρωσική επιρροή, ενώ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να προσλάβει μόνιμους ενστόλους, ώστε τα ρωσικά στρατεύματα να μην εξαρτώνται ιδιαιτέρως από τους κληρωτούς. Μέσα σε όλα, διέταξε την ανάκρουση του εθνικού ύμνου της Ρωσίας κάθε πρωί σε όλες τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ενώ ζήτησε να δημιουργηθεί λίστα βιβλίων πατριωτικής ανάτασης. Την ίδια στιγμή, ζήτησε από κάθε υπάλληλο του υπουργείου Αμυνας, διοικητικό και στρατιωτικό, να φορά καθημερινά στολή.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν με τον υπουργό Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού πριν από έναν αγώνα χόκεϊ επί πάγου κατά τη διάρκεια αγώνων ερασιτεχνικού χόκεϊ της Ρωσίας, στο Ολυμπιακό Πάρκο, κοντά στο θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας στο Σότσι, στη Νότια Ρωσία. (©AP Photo/RIA-Novosti, Alexei Nikolsky, Presidential Press Service)
Σε μια πρώτη ανάγνωση, πάντως, παρά τη σχεδόν 35χρονη παρουσία του στο ρωσικό πολιτικό και στρατιωτικό προσκήνιο, ο Σεργκέι Σοϊγκού φαίνεται να πληρώνει τα σπασμένα του αργού και όχι τόσο αποτελεσματικού πολέμου στην Ουκρανία τα τελευταία δύο χρόνια. Εξάλλου, όπως λέγεται, ούτε το 2022 ούτε το 2014 ο τέως υπουργός Αμυνας ήταν πεπεισμένος ότι αυτές οι επιθετικές κινήσεις αποτελούσαν σωστές αποφάσεις, αλλά ήταν, σύμφωνα με τον Μαρκ Γκαλεότι του Spectator, αρκούντως πραγματιστής για να μην… πει κουβέντα.
Η διαμάχη με τον Γεβγκένι Πριγκόζιν
Βέβαια, εναντίον του έλεγε πολλές κουβέντες ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο «σεφ του Πούτιν», ο οποίος, με την παραστρατιωτική οργάνωση Wagner, είχαν επιφορτιστεί με το μεγαλύτερο κομμάτι της εισβολής στην Ουκρανία, καθώς τα ρωσικά στρατεύματα, όπως έχει γραφτεί πολλάκις, δεν ήταν επαρκή για μια τέτοια επιθετική επιχείρηση. Ο άλλοτε πανίσχυρος δισεκατομμυριούχος, αφού είδε τις εταιρείες του ομίλου του να χάνουν την τροφοδοσία του ρωσικού στρατού κατόπιν απόφασης του Σεργκέι Σοϊγκού, δεν έχανε ευκαιρία να ρίχνει την ευθύνη της αργής ρωσικής προέλασης στην Ουκρανία στην ανικανότητα, όπως έλεγε, του τέως υπουργού Αμύνης.
Με αποκορύφωμα, βέβαια, την αποτυχημένη προέλαση των μισθοφόρων της Wagner προς τη Μόσχα, κατά την οποία ο Γεβγκένι Πριγκόζιν διαπρυσίως διακήρυττε ότι ο Σεργκέι Σοϊγκού πρέπει να καρατομηθεί – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Δεν τα κατάφερε ασφαλώς· και βρέθηκε ο ίδιος νεκρός έπειτα από κατάρριψη του αεροσκάφους του. Μάλιστα, τότε, πηγές των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών είχαν δηλώσει στο BBC ότι το αεροπλάνο του επικεφαλής της Wagner πιθανότατα είχε καταρριφθεί από την FSB (υπηρεσία πληροφοριών), σε μια κίνηση ενίσχυσης της θέσης των Ρώσων στρατιωτικών ηγετών: του υπουργού Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Βαλέρι Γκερασίμοφ, τους οποίους ο Γεβγκένι Πριγκόζιν κατηγορούσε δημοσίως επί μήνες.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ήθελε πάντοτε στην αυλή του να μην υπάρχει εφησυχασμός, εξ ου και άφηνε ανενόχλητο τον Γεβγκένι Πριγκόζιν να κατηγορεί τον Σεργκέι Σοϊγκού.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, βέβαια, ήθελε πάντοτε στην αυλή του να μην υπάρχει εφησυχασμός και βεβαιότητα ότι οι γύρω του θα παραμείνουν στη θέση τους διά παντός. Εξ ου και άφηνε ανεξέλεγκτο και ανενόχλητο τον Γεβγκένι Πριγκόζιν να κατηγορεί τον Σεργκέι Σοϊγκού και να εκτοξεύει εναντίον του βαριές κουβέντες. Μέχρι που ο άλλοτε επικεφαλής της Wagner έκανε το απονενοημένο διάβημα αποπειρώμενος να κινηθεί πραξικοπηματικά εναντίον του Κρεμλίνου, κι ας έλεγε ότι στόχος του ήταν αποκλειστικά ο υπουργός Αμυνας και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Ρωσίας.
Προάγγελος, η σύλληψη αναπληρωτή του
Αυτό που λέγεται ότι είχε προλειάνει το έδαφος της αποπομπής του Σεργκέι Σοϊγκού, πάντως, από το υπουργείο Αμυνας ήταν η σύλληψη ενός από τους πολλούς αναπληρωτές του, Τιμούρ Ιβανόφ, τον περασμένο μήνα, με την κατηγορία της δωροληψίας «μεγάλης κλίμακας». Ο Τιμούρ Ιβανόφ ήταν υπεύθυνος για τα κατασκευαστικά έργα του στρατού, ενώ εσχάτως είχε υπογράψει τεράστια συμβόλαια, όπως γράφουν οι New York Times, για την ανοικοδόμηση της υπό ρωσική κατοχή ουκρανικής Μαριούπολης, η οποία καταστράφηκε από τις ρωσικές επιθέσεις αμέσως μετά την εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022.
Ο Τιμούρ Ιβανόφ, τον περασμένο μήνα, συνελήφθη με την κατηγορία της δωροληψίας «μεγάλης κλίμακας». Ηταν υπεύθυνος για τα κατασκευαστικά έργα του στρατού.
Πλέον ο Σεργκέι Σοϊγκού θα είναι γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας του Κρεμλίνου, αντικαθιστώντας τον Νικολάι Πατρούσεφ, του οποίου το πολιτικό μέλλον ουδείς γνωρίζει προσώρας. Βέβαια, ο τέως επικεφαλής του συμβουλευτικού οργάνου φρόντισε τα χρόνια της θητείας του να μετασχηματίσει το Συμβούλιο Ασφαλείας από συμβουλευτικό όργανο σε όργανο με ισχύ και επιρροή, έχοντας υπό την εποπτεία του τις υπηρεσίας άμυνας και πληροφοριών, μετατρέποντας το Συμβούλιο από γραφειοκρατικό σε πρακτικό κέντρο συμβουλών και αποφάσεων.
Το μέλλον του δίπλα στον Πούτιν
Ο Σεργκέι Σοϊγκού φιλοτεχνημένος από πλανόδιο ζωγράφο. (©Shutterstock)
Βλαντιμίρ Πούτιν και Σεργκέι Σοϊγκού, επί σειράν ετών, ήταν κάτι σαν τον Φίλιππο και τον Ναθαναήλ, αφού δημοσιεύματα τούς θέλουν να περνούν πολύ χρόνο μαζί συζητώντας, κυνηγώντας, ιππεύοντας και οργανώνοντας τις επόμενες κινήσεις τους.
Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Σεργκέι Σοϊγκού ήθελε να μεταρρυθμίσει το στράτευμα. Συνέστησε ειδικές δυνάμεις ταχείας επέμβασης σε χώρες υπό ρωσική επιρροή, ενώ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να προσλάβει μόνιμους ενστόλους, ώστε τα ρωσικά στρατεύματα να μην εξαρτώνται ιδιαιτέρως από τους κληρωτούς. Μέσα σε όλα, διέταξε την ανάκρουση του εθνικού ύμνου της Ρωσίας κάθε πρωί σε όλες τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ενώ ζήτησε να δημιουργηθεί λίστα βιβλίων πατριωτικής ανάτασης. Την ίδια στιγμή, ζήτησε από κάθε υπάλληλο του υπουργείου Αμυνας, διοικητικό και στρατιωτικό, να φορά καθημερινά στολή.
Ο Σεργκέι Σοϊγκού, που δεν είχε ποτέ τη φήμη του γραφειοκράτη αλλά του ανθρώπου της δράσης, όντας ταυτόχρονα στενός φίλος του Ρώσου προέδρου, αναμένεται να συνεχίσει να παίζει έναν κάποιον ρόλο. Μένει να φανεί αν θα είναι πρωταγωνιστικός ή απλώς θα αποτελέσει ένα βήμα προ της πλήρους συνταξιοδότησής του, ομού μετά του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, Βαλέρι Γκερασίμοφ, ο οποίος προς το παρόν δείχνει να παραμένει στη θέση του. Κάθε υπουργός Αμυνας, όμως, έρχεται με τον δικό του αρχηγό, και ίσως ο Αντρέι Μπελούσοφ να έχει κάποιον κατά νου…
Μένει να φανεί αν ο νέος ρόλος του Σεργκέι Σοϊγκού θα είναι πρωταγωνιστικός ή απλώς θα αποτελέσει ένα βήμα προ της πλήρους συνταξιοδότησής του.
Ο Μαρκ Γκαλεότι του Spectator, πάντως, σημειώνει ότι «ο Σεργκέι Σόιγκου δεν είναι αθώα περιστερά, αλλά ούτε και ιδιαιτέρως πολεμικός ιέραξ: είναι απλώς πολιτικός. Το αν θα διατηρήσει τα ίδια κρατήματα στη ρωσική πολιτική ασφαλείας μένει να φανεί, αν και είναι ένας πονηρός πολιτικός χειριστής και προσωπικός φίλος του Πούτιν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες θα είναι μια φωνή υπέρ της ειρήνης, αλλά τουλάχιστον κάποιος μπορεί να ελπίζει ότι δεν θα επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας περαιτέρω κλιμάκωσης».
