Θοδωρής Λέννας
Νοέμβριος 2022. Η οργή γυναικών ψηφοφόρων κατά της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει την απόφασή του για την υπόθεση «Roe vs Wade» έπαιζε καταλυτικό ρόλο στην επιτυχία των Δημοκρατικών κατά τις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ. Επρόκειτο για την έμπρακτη πολιτική εναντίωση σε μια απόφαση-τομή που περιόριζε το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.
Απρίλιος 2023. Ο Συντηρητικός δικαστής του Τέξας, Μάθιου Κάσμαρικ, παίρνει την απόφαση απαγόρευσης της μιφεπριστόνης σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Πρόκειται για διαδεδομένα χάπια που χρησιμοποιούνται δύο και πλέον δεκαετίες για τη φαρμακευτική διακοπή της κύησης.
Οπως σχολιάζει το Reuters, η απόφαση αυτή αποτελεί το μεγαλύτερο πλήγμα κατά του δικαιώματος της άμβλωσης στις ΗΠΑ από τότε που το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε το «Roe v. Wade» το περασμένο καλοκαίρι.
Μάχη των Δημοκρατικών κατά της απόφασης
Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες. Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης έσπευσε να ανακοινώσει ότι θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης, ενώ ο επικεφαλής των Δημοκρατικών στη Γερουσία, Τσακ Σούμερ, έκανε λόγο για «μια απόφαση που δημιουργεί επικίνδυνο προηγούμενο».
Ταυτόχρονα, η εκπρόσωπος του Λευκού Οικού, Καρίν Ζαν Πιέρ, ξεκαθαρίζε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι έτοιμη για μια «μακρά νομική μάχη». Θυμίζουμε τη δήλωση του ίδιου του προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος είχε αναφερθεί σε μια «άνευ προηγουμένου προσπάθεια στέρησης από τις γυναίκες θεμελιωδών δικαιωμάτων τους».
Τελικώς, η τύχη του χαπιού θα κριθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο, η σύνθεση του οποίου είχε αναθεωρηθεί επί προεδρίας Τραμπ.
Το πολιτικό αντίκτυπο
Κι ενώ, οι δρόμοι πολλών πόλεων, όπως της Βοστόνης και της Μασαχουσέτης, γεμίζουν ξανά με χιλιάδες γυναίκες που διαδηλώνουν κατά των φωνών που θέλουν να αμφισβητήσουν το δικαίωμά τους στην άμβλωση και στην αυτοδιάθεση του σώματός τους, η απόφαση του Συντηρητικού δικαστή από το Τέξας επαναφέρει σε πολιτικό επίπεδο ένα «παλιό» πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών.
«Ας είμαστε ξεκάθαροι, η απαγόρευση των αμβλώσεων σε ομοσπονδιακό επίπεδο αποτελεί στόχο των Ρεπουμπλικανών», δήλωνε το Σάββατο ο Δημοκρατικός ηγέτης της πλειοψηφίας στην Γερουσία, Τσακ Σούμερ. «Η απόφαση εντάσσεται στα σχέδιά τους να μπλοκάρουν εκατομμύρια Αμερικανούς από παροχές υγειονομικής περίθαλψης. Σχετίζεται με τους Ρεπουμπλικανούς θιασώτες του MAGA (Make America Great Again) που θέλουν να αξιοποιήσουν τα δικαστήρια της χώρας για να προωθήσουν την ακραία ατζέντα τους, που δεν είναι δημοφιλής στην αμερικανική κοινωνία».
Ο Σούμερ, όπως μεταδίδει το CNN, επανέλαβε την πρόθεση των Δημοκρατικών να προωθήσουν έναν νόμο που θα επικεντρώνεται στην μέριμνα της υγείας των γυναικών και που θα έχει στόχο τη διατήρηση του δικαιώματος στις αμβλώσεις σε εθνικό επίπεδο.
Σημειώνεται ότι μια παρόμοια νομοθετική προσπάθεια είχε μπλοκαριστεί πέρυσι μιας και δεν μπόρεσε εξασφαλίσει αρκετές ψήφους. Στην παρούσα φάση, οι πιθανότητες έγκρισής της παραμένουν ισχνές αφού οι Ρεπουμπλικανοί έχουν τον έλεγχο της Βουλής, ενώ η οριακή πλειοψηφία των Δημοκρατικών στη Γερουσία δεν αρκεί. Ο Λευκός Οίκος, πάντως, πρότεινε την Τετάρτη τη θέσπιση ομοσπονδιακών κανόνων για την προστασία των προσωπικών δεδομένων γυναικών που έχουν προχωρήσει στην επέμβαση της άμβλωσης.
Τι συμβαίνει με τους Ρεπουμπλικανούς;
Πώς αντιδρά, όμως, το στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών στην πρόσφατη δικαστική απόφαση; Το CNN σχολιάζει σε ανάλυσή του ότι η πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών επέλεξε τη στάση της «σιωπής», κατά την προηγούμενη εβδομάδα, για δύο μεγάλα ζητήματα που παραδοσιακά κινητοποιούσαν και «άγγιζαν» την εκλογική τους βάση. Ο λόγος για το ζήτημα της οπλοκατοχής, που επανήλθε δραματικά στην επικαιρότητα εξαιτίας των πρόσφατων μακελειών σε περιοχές των ΗΠΑ, αλλά και για το ζήτημα των αμβλώσεων.
Το δημοσίευμα του CNN σημειώνει πως πρόκειται για δύο μέτωπα, τα οποία οι Ρεπουμπλικανοί έχουν πολλάκις «εργαλειοποιήσει» εδώ και δύο δεκαετίες για να συσπειρώσουν το πιο συντηρητικό ακροατήριό τους, και στα οποία -κατά γενική ομολογία- έχουν πετύχει σημαντικές πολιτικές νίκες.
Κορυφαία εξ αυτών θεωρείται, φυσικά, η ανατροπή του «Roe v Wade» για τις αμβλώσεις, που πραγματώθηκε έπειτα από τις τεράστιες πιέσεις ενός συντηρητικού «κινήματος» διάρκειας μισού αιώνα. Κι όμως, ενδέχεται αυτές οι νίκες να επιφέρουν ταυτόχρονα ένα σοβαρό πολιτικό ρίσκο για τους Ρεπουμπλικανούς.
Η Νάνσι Μέις, εκπρόσωπος των Ρεπουμπλικανών στη Νότια Καρολίνα, «προειδοποιεί» ότι η στάση των Ρεπουμπλικανών σε μια σειρά θεμάτων, όπως της νομοθεσίας σχετικά με το αδίκημα του βιασμού και της αιμομιξίας, ή σχετικά με πολιτικές που αφορούν την υγεία των γυναικών, αποξενώνει το κόμμα από ένα σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος των ΗΠΑ.
Η Μέις ήταν από τις λίγες περιπτώσεις Ρεπουμπλικανών που πήραν θέση δημοσίως για την απόφαση του Κάσμαρικ. «Κάνουμε λάθος σε αυτό το θέμα», σημείωσε σε συνέντευξή της στο CNN τη Δευτέρα. «Πρέπει να δείξουμε κατανόηση προς τις γυναίκες, ιδιαίτερα προς εκείνες που έχουν πέσει θύμα βιασμού. Πρέπει να επιδείξουμε κατανόηση και στο ζήτημα των αμβλώσεων, γιατί η πλειοψηφία των Αμερικανών δεν είναι μαζί μας σε αυτό το θέμα», πρόσθεσε, και έκανε έκκληση στον FDA να αγνοήσει τη δικαστική απόφαση, υιοθετώντας έτσι μια θέση που εκφράζουν προοδευτικοί Δημοκρατικοί, όπως η Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ.
Αλλαγή κλίματος;
Για χρόνια, οι Ρεπουμπλικανοί είχαν επενδύσει πολιτικά -με μεγάλη επιτυχία- τόσο στο θέμα του δικαιώματος οπλοκατοχής όσο και στην αυστηροποίηση του πλαισίου για τις αμβλώσεις. Σε αντίθεση με τους Δημοκρατικούς, οι οποίοι επιδείκνυαν μεγαλύτερο δισταγμό στην κινητοποίηση των ψηφοφόρων τους σε αυτά μέτωπα.
Οπως σχολιάζει το CNN, η διαφορά «έντασης» με την οποία τα δύο κόμματα προσέγγισαν αυτά τα θέματα αποτελεί και έναν από τους λόγους που οδήγησαν στη διαμόρφωση της συντηρητικής σύνθεσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Μήπως, όμως, η τάση αυτή έχει αρχίσει να αντιστρέφεται;
Τις προηγούμενες ημέρες, το θέμα της άμβλωσης μπήκε στην «πρώτη γραμμή» της κούρσας για το Ανώτατο Δικαστήριο του Ουισκόνσιν, με τους Φιλελεύθερους να ελπίζουν ότι μια νίκη της Protasiewicz θα συνέβαλε θετικά στον αγώνα υπέρ της καθολικής νομιμοποίησης του δικαιώματος στην άμβλωση. Ταυτόχρονα, Αμερικάνοι αναλυτές εκτιμούν πως η υπερεπένδυση του Τραμπ σε ακραία συντηρητικά ακροατήρια ενδεχομένως να γυρίζει σήμερα «μπούμερανγκ» για το κόμμα και να περιορίζει πολιτικά και ιδεολογικά τους υποψηφίους για το χρίσμα.
Η «σκιά» του Τραμπ και η στρατηγική της «σιωπής»
Λίγες ημέρες πριν από την πρώτη -για την ώρα- κορύφωση του «σίριαλ» της ποινικής δίωξης του Ντόναλντ Τραμπ για την υπόθεση χρηματισμού της πορνοστάρ Στόρμι Ντάνιελς, το Associated Press σχολίαζε πως ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ επιλέγει να αποφεύγει τις όποιες αναφορές στο ζήτημα των αμβλώσεων.
«Κανένας εκλεγμένος Ρεπουμπλικανός δεν έχει κάνει περισσότερα για να περιορίσει τα δικαιώματα των αμβλώσεων στις ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ», ανέφερε το AP, παρατηρώντας ότι ο Τραμπ επιλέγει τη σιωπή μόλις εννέα μήνες αφότου ο ίδιος και το κόμμα του πανηγύριζαν για την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να αφαιρέσει το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.
«Μας απασχολούν πολλά άλλα θέματα», απάντησε ο Τραμπ όταν ρωτήθηκε δύο φορές για το εάν υποστηρίζει την ομοσπονδιακή απαγόρευση των αμβλώσεων.
Η «προσεκτική» προσέγγιση που συνολικά καταγράφεται στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών αντανακλά μια νέα πολιτική πραγματικότητα, ιδιαιτέρως όσο οδεύουμε προς τις προεδρικές εκλογές του 2024.
Κι αυτό διότι η τεράστια πολιτική επιτυχία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος να πείσει το Ανώτατο Δικαστήριο να ανατρέψει το «Roe v Wade» τον περασμένο Ιούνιο είχε τελικά ως συνέπεια μια σφοδρή και δυναμική κοινωνική αντίδραση που ενίσχυσε τους Δημοκρατικούς στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, την οποία οι Ρεπουμπλικανοί πλήρωσαν και πληρώνουν πολιτικά.
Ενώ το πολιτικό τοπίο για την προεδρική μάχη του 2024 παραμένει θολό, οι ηγέτες και των δύο κομμάτων αναγνωρίζουν ότι λίγα ζητήματα μπορεί να είναι πιο καθοριστικά στην εκλογή του επόμενου προέδρου από αυτό της άμβλωσης. Για την ώρα, το βάρος φαίνεται πως πέφτει στην πλευρά των Ρεπουμπλικανών. Αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι η «ουδέτερη» και μετρημένη στάση του Τραμπ, πιθανώς να τον φέρει αντιμέτωπο με τα πιο συντηρητικά ακροατήρια που ανέκαθεν τον στήριζαν. Το σίγουρο, βέβαια, είναι πως όσο ο ίδιος απολαμβάνει τη δημοσιότητα για την υπόθεση της ποινικής του δίωξης, τόσο λιγότερο θα τον επηρεάζουν «πονοκέφαλοι», όπως αυτός της άμβλωσης.
Εν τω μεταξύ, το δικαίωμα στις αμβλώσεις απασχολεί πολλές περιοχές των ΗΠΑ. Από τότε που το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε το «Roe v Wade», 24 πολιτείες έχουν απαγορεύσει εντελώς τις αμβλώσεις ή είναι πιθανό να το πράξουν, όπως αναφέρει το Ινστιτούτο Guttmacher. Ταυτόχρονα, άλλες πολιτείες με νομοθετικά σώματα που ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς, συμπεριλαμβανομένης της Φλόριντα, προσανατολίζονται στην υιοθέτηση περιοριστικών νόμων που θα απαγορεύουν την άμβλωση μετά την έκτη εβδομάδα κύησης.
Κάπως έτσι, τόσο η έφεση του υπουργείου Δικαιοσύνης κατά της απόφασης του Κασμέρικ, όσο και ο τρόπος με τον οποίο θα εκτυλιχθεί η προεκλογική αντιπαράθεση για το θέμα τους επόμενους μήνες, καθιστούν το ζήτημα της άμβλωσης κομβικό στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές του 2024.
