Kathimerini.gr
Ηλιάνα Μάγρα
Τα τελευταία 19 χρόνια της ζωής του, ο Κώστας «Gus» Παπαθανασίου είναι αστυνομικός στο σώμα του Καπιτωλίου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, και ο τωρινός πρόεδρος της ένωσης των αστυνομικών του.
«Όταν είσαι αστυνομικός, και προπάντων στην Ουάσινγκτον, πας κάθε μέρα στη δουλειά και δεν ξέρεις τι να περιμένεις», λέει στην «Κ», μιλώντας εναλλάξ στα αγγλικά και σε άπταιστα ελληνικά. Αλλά αυτό που συνέβη την Τετάρτη ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. «Δεν πίστευα ποτέ πως το Καπιτώλιο μπορούσε να παραβιαστεί», δηλώνει, και ο απόηχος της δυσάρεστης αυτής έκπληξης είναι ακόμα έκδηλος στη φωνή του.
Όλα ξεκίνησαν το μεσημέρι της 6ης Ιανουαρίου.
«Θα περπατήσουμε και θα είμαι εκεί μαζί σας», ακούστηκε να λέει η βραχνή φωνή από το βάθρο. «Θα περπατήσουμε στο Καπιτώλιο», συνέχισε, κι οι οπαδοί του αναφώνησαν ενθουσιασμένοι. Ο Ντόναλντ Τραμπ τους μιλούσε πίσω από ένα τζάμι, λέγοντας τους κατά τη διάρκεια της “Save America” («Σώστε την Αμερική») ομιλίας του, πως «δεν θα πάρετε ποτέ τη χώρα μας πίσω με αδυναμία. Πρέπει να δείξετε δύναμη και να είστε δυνατοί», είπε στους οπαδούς του, επαναλαμβάνοντας αδιάκοπα και λανθασμένα πως οι εκλογές έχουν κλαπεί. Λίγο μετά τη 1 τελειώνει η ομιλία του – προ ολίγου έχει ξεκινήσει η κοινή συνεδρίαση Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο, στην οποία θα γίνει η επίσημη καταμέτρηση των ψήφων των εκλεκτόρων και θα επιβεβαιωθεί ο νικητής των εκλογών.
Ο Τραμπ χειροκροτάει πίσω από το προστατευτικό του τζάμι, μπροστά από ένα μπουκέτο αμερικανικές σημαίες, και επιστρέφει στον Λευκό Οίκο. Οι οπαδοί του όμως αρχίζουν να προχωρούν προς το Καπιτώλιο.
Το τι ακολούθησε έχει ήδη γίνει κομμάτι των πιο μελανών στιγμών της πρόσφατης αμερικανικής ιστορίας – χάος κι ένα οργισμένο πλήθος να σκαρφαλώνει, να φωνάζει, να χτυπάει, να ανοίγει τις μέχρι πρότινος απροσπέλαστες πόρτες του Καπιτωλίου, βεβηλώνοντας εθνική περιουσία – τόσο υλική αλλά ακόμα περισσότερο αξιακή – και αφήνοντας πέντε νεκρούς που σχετίζονται με τα γεγονότα στο πέρασμα τους.
«Δεν περίμενα ποτέ να βιώσω κάτι τέτοιο», λέει ο κ. Παπαθανασίου.
Ο ίδιος δηλώνει πως η αστυνομία ήξερε πως θα υπήρχαν διαδηλώσεις, ήξεραν πως θα ήταν πολύς κόσμος μαζεμένος στην Ουάσινγκτον την Τετάρτη. «Απλώς δεν ξέραμε πως θα έμπαιναν μέσα στο Καπιτώλιο», τονίζει, συμπληρώνοντας πως είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό μετά τον Αγγλοαμερικανικό πόλεμο του 1812. Λέει στην «Κ» πως η διοίκηση του Σώματος απέτυχε να διαχειριστεί αυτή την κρίση – «νομίζω πως δεν ήταν καλά προετοιμασμένοι για κάτι αυτού του μεγέθους», αναφέρει. Πριν την έφοδο όλων αυτών των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, βρέθηκαν εκρηκτικά σε δύο σημεία κοντά στο Καπιτώλιο, όπου μετέβησαν αστυνομικοί. «Έγινε ταυτόχρονα, πιστεύω ήταν βάσει σχεδίου», λέει ο κ. Παπαθανασίου, ούτως ώστε να απομακρυνθούν μέλη του Σώματος από το Καπιτώλιο. «Αλλά ακόμα και να είχαμε τους διπλάσιους αστυνομικούς του Σώματος μας εκεί, πάλι θα είχαν κατακλυστεί από το πλήθος των ανθρώπων που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο», συμπληρώνει. Ο αρχηγός του Σώματος δεν ζήτησε εγκαίρως την βοήθεια της Εθνοφρουράς, οι αστυνομικοί δεν είχαν εγκαίρως ενισχύσεις, συμπληρώνει ο κ. Παπαθανασίου, τονίζοντας πως η ηγεσία και το τμήμα πληροφοριών απέτυχαν στην προετοιμασία και στη διαχείριση της κρίσης αυτής, την οποία αποκαλεί ένα «εγερτήριο ξύπνημα», τόσο για την χώρα όσο και για την αστυνομία.
Όταν άρχισαν να κυκλοφορούν φωτογραφίες και βίντεο από την έφοδο της Τετάρτης, πολλοί σχολίασαν ότι η αστυνομία ουσιαστικά άφησε τον όχλο να περάσει, ενώ άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του επερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, τόνισαν ότι η αντιμετώπιση της αστυνομίας δεν θα ήταν η ίδια αν είχαν κάνει κάτι αντίστοιχο οι διαδηλωτές του Black Lives Matter. Ο κ. Παπαθανασίου, ο οποίος γεννήθηκε στη Φλώρινα αλλά μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη, λέει στην «Κ» ότι προσβάλλεται όταν ακούει κάτι τέτοιο. «Οι αστυνομικοί μας έκαναν ότι μπορούσαν με ό,τι είχαν, ήταν κατακλυσμένοι, δεν ήταν αμελείς», σημειώνει, ενώ διαφωνεί κάθετα ότι οι διαδηλωτές του Black Lives Matter αντιμετωπίστηκαν διαφορετικά. Σχετικά με ένα βίντεο στο οποίο ένας αστυνομικός αρχίζει να ανεβαίνει τις σκάλες του Καπιτωλίου, ωθούμενος σε υποχώρηση από ένα γκρουπ οπαδών του Τραμπ, ο κ. Παπαθανασίου τονίζει πως ο αστυνομικός έπραξε σωστά μην κάνοντας κάτι μέχρι να έρθουν ενισχύσεις, γιατί μάλλον φοβόταν για τη ζωή του και γιατί η κατάσταση θα μπορούσε να είχε εκτροχιαστεί περισσότερο αν είχε κινηθεί διαφορετικά. Όσον αφορά στην 35χρονη γυναίκα που έχασε τη ζωή της μετά από πυροβολισμό στο στήθος, ο ίδιος λέει πως ο θάνατος της διερευνάται.
Τη στιγμή που εξελισσόταν τα απίστευτα γεγονότα της Τετάρτης, γινόταν τόσα πολλά πράγματα ταυτόχρονα που δεν προλάβαινε να νιώσει κάτι – η μόνη του σκέψη ήταν το πως θα αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Αργότερα όμως ένιωσε θυμό και αποθάρρυνση. «Ήταν το κάτι άλλο», σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου, τονίζοντας πως είναι ακόμα πιο αξιοσημείωτο ότι αυτό συνέβη στην Ουάσινγκτον όπου υπάρχουν τόσες αστυνομικές υπηρεσίες και η Εθνοφρουρά. Όσον αφορά στο γιατί η Εθνοφρουρά δεν ενίσχυσε την αστυνομία νωρίτερα, ο κ. Παπαθανασίου λέει «δεν είναι πως δεν ήθελαν, αυτή είναι μία ερώτηση για τον αρχηγό της αστυνομίας».
Ο Στίβεν Σαντ, επικεφαλής της αστυνομίας του Καπιτωλίου, και δύο άλλοι αξιωματούχοι υπέβαλαν την παραίτησή τους την Πέμπτη, αλλά ο κ. Παπαθανασίου επιμένει πως αυτές οι παραιτήσεις δεν αρκούν και ότι όλοι οι επικεφαλής που είχαν υπηρεσία, όπως και όποιος ήταν υπεύθυνος της υπηρεσίας πληροφοριών την Τετάρτη, πρέπει να παραιτηθούν ή να υποβιβαστούν. «Για να προχωρήσουμε μπροστά, πρέπει να δουλέψουμε στο Κογκρέσο για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα και πιο ασφαλή», σημειώνει.
Ένας από τους πέντε ανθρώπους που έχασαν την ζωή τους στην Τετάρτη ήταν ο αστυνομικός Μπράιαν Σίκνικ, ο οποίος σύμφωνα με δήλωση της αστυνομίας υπέκυψε στους τραυματισμούς που απέκτησε καθώς «προστάτευε το Καπιτώλιο των Η.Π.Α.».
Ο κ. Παπαθανασίου λέει πως ήταν τυχεροί που οι τραγικές απώλειες δεν είναι ακόμα περισσότερες, κάτι που θα μπορούσε να είχε συμβεί αν το πλήθος κόσμου που έκανε έφοδο στο Καπιτώλιο διέθετε όπλα ή εκρηκτικά. «Η αστυνομική αρχή δεν πρέπει ποτέ να εμπλέκεται πολιτικά αλλά ελπίζω, σε ένα πολιτικό επίπεδο, το Κογκρέσο να δουλέψει σύσσωμο για να εξομαλύνει την ένταση στη χώρα», σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου – «για να ενώσει τους ανθρώπους σε αυτή τη χώρα, αντί να τους χωρίζει».
Ο διεθνής αντίκτυπος της εισβολής
Βαρύ πλήγμα προκλήθηκε στη διεθνή εικόνα των ΗΠΑ από τις σκηνές που παραπέμπουν συνειρμικά σε «δημοκρατίες μπανανίας». Οι μεγάλοι σύμμαχοί της εμφανίστηκαν ενωμένοι στην ανησυχία τους. «Οργισμένη και θλιμμένη» δήλωσε η Μέρκελ, επιρρίπτοντας ευθύνες στον Τραμπ, σε παραπλήσια μήκη κύματος κινήθηκαν οι Μακρόν και Τζόνσον. Αρθρογράφοι της Wall Street Journal εκτιμούσαν ότι «πολλοί (στην Ευρώπη) ανησυχούν μήπως τα γεγονότα στις ΗΠΑ ενθαρρύνουν παρόμοια κινήματα σε άλλες δυτικές δημοκρατίες». Στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας, η προειδοποίηση έχει την αξία της. Οι αντίπαλοι της Αμερικής δεν έχασαν την ευκαιρία. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών έκανε παραλληλισμούς με τις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, όπου δεν υπήρξαν νεκροί, η Μόσχα διαπίστωσε ότι το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι «απαρχαιωμένο» και ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί σημείωσε ότι «ένας δημαγωγός (ο Τραμπ) έκανε μεγάλη ζημιά στην υπόληψη της χώρας του».
