Kathimerini.gr
Από πού πηγάζουν η εμμονή του Ντόναλντ Τραμπ με τη διώρυγα του Παναμά και η απειλή για την ανάκτηση του ελέγχου της ακόμη και με στρατιωτικά μέσα; Πέρα από το όραμά του για μια επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ θεωρεί ότι τα τέλη που χρεώνουν οι Παναμέζοι τα αμερικανικά πλοία είναι υπέρογκα (έχουν αυξηθεί όντως σημαντικά τα τελευταία χρόνια) και πως οι Κινέζοι είναι αυτοί που κάνουν κουμάντο.
Πράγματι, η παρουσία της ασιατικής υπερδύναμης έχει ενισχυθεί: εταιρείες της κινεζικής ενδοχώρας ή του Χονγκ Κονγκ έχουν κατασκευάσει εγκαταστάσεις και στις δύο απολήξεις του καναλιού και διαθέτουν συμβόλαια μακράς ενοικίασης. Μια κινεζική επιχείρηση έχει κατασκευάσει γέφυρα κατά μήκος της διώρυγας και ήδη συζητείται η δημιουργία σιδηροδρόμου. Και παρόλο που οι σχέσεις Παναμά – Πεκίνου έχουν περάσει από σαράντα κύματα, η Κίνα είναι βέβαιο ότι θα αποτελεί σοβαρή πηγή κεφαλαίου για την ανάπτυξη υποδομών.
Στη συζήτηση για τον έλεγχο της διώρυγας μπήκε χθες και η Μόσχα, διαμηνύοντας στον Τραμπ πως δεν πρέπει ούτε να του περνάει από το μυαλό η ανάκτηση του ελέγχου της. «Αναμένουμε ότι κατά τις συζητήσεις μεταξύ της ηγεσίας του Παναμά και του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για το καθεστώς της διώρυγας του Παναμά τα δύο μέρη θα σεβαστούν το τρέχον διεθνές νομικό καθεστώς που διέπει την καίρια θαλάσσια οδό», σχολίασε ο Αλεξάντερ Στσετίνιν, διευθυντής Υποθέσεων Λατινικής Αμερικής στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.
Πώς θα μπορούσε, λοιπόν, να υλοποιήσει την απειλή του ο Τραμπ χωρίς να διαταράξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες και χωρίς να προδώσει το δικό του προφίλ ως ειρηνοποιού; Ενας πόλεμος για την ανάκτηση της διώρυγας θα ανατρέψει την αμερικανική πολιτική δεκαετιών, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το CNN, τη στιγμή που ο Τραμπ έχει επανειλημμένως διακηρύξει την αντίθεσή του στην αμερικανική στρατιωτική ανάμειξη σε συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και αλλού. Αναμφισβήτητα, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να δικαιολογήσει μια στρατιωτική επιχείρηση αυτού του είδους στην αμερικανική κοινή γνώμη.
Η διώρυγα εκτείνεται σε 500 τετραγωνικά μίλια και ο πληθυσμός του Παναμά είναι 4,5 εκατ. άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων δεν θα ήθελαν να βρεθούν υπό κάποια μορφή αμερικανικής κατοχής.
Χερσαίος πόλεμος
Εκτιμήσεις εμφανίζουν μια τέτοια επιχείρηση να προϋποθέτει τη συμμετοχή 90.000 αμερικανικών στρατευμάτων σε έναν χερσαίο πόλεμο σαν αυτούς που ο Τραμπ επέκρινε εδώ και καιρό. Επίσης, πώς θα μπορούσε νομικά να διατάξει ο Τραμπ τα αμερικανικά στρατεύματα να καταλάβουν τη διώρυγα του Παναμά; Συνήθως για τέτοιες επιχειρήσεις απαιτείται ψήφισμα του αμερικανικού Κογκρέσου, όπως συνέβη μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Δεν αποκλείεται, πάντως, η στρατιωτική απειλή να καταλήξει τελικά στην άσκηση οικονομικών πιέσεων προς τον Παναμά ή την από κοινού συμφωνία για εξοβελισμό των κινεζικών συμφερόντων από τη διώρυγα. Οι ΗΠΑ, ο Παναμάς ή οι δύο χώρες μαζί θα μπορούσαν να κάνουν προσφορά για την αγορά των εγκαταστάσεων από τους σημερινούς ιδιοκτήτες τους, σημειώνουν διεθνείς αναλυτές. Αν αυτή η πρόταση απορριφθεί, ο Παναμάς θα μπορούσε να προχωρήσει στην εθνικοποίησή τους, καταβάλλοντας την απαραίτητη αποζημίωση. Σε αυτήν την περίπτωση, ο Παναμάς θα χρειαστεί σημαντική αμερικανική πολιτική και οικονομική υποστήριξη για να αντιμετωπίσει την κινεζική δυσαρέσκεια. Αν πάλι παραμείνουν σε κινεζικά χέρια, οι δύο χώρες θα μπορούσαν να προβούν στη λήψη πρόσθετων μέτρων ασφαλείας, ελέγχοντας όσους εργάζονται εκεί, παρακολουθώντας ηλεκτρονικά τις εγκαταστάσεις κ.λπ.
Χειρονομία καλής θελήσεως
Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, η κυβέρνηση του Παναμά ξεκίνησε τη Δευτέρα έλεγχο σε εταιρεία του Χονγκ Κονγκ που εκμεταλλεύεται λιμάνια στα δύο άκρα της διώρυγας, αφότου ο Τραμπ προειδοποίησε ότι ήθελε να ανακτήσει τον δίαυλο λόγω υποτιθέμενης κινεζικής επιρροής. Σε απάντηση, το γραφείο του γενικού ελεγκτή του Παναμά δημοσίευσε βίντεο στο X, που εμφανίζει δέκα άνδρες και γυναίκες με κοστούμια να αποβιβάζονται από λεωφορείο στα τοπικά γραφεία της Hutchison Ports με έδρα το Χονγκ Κονγκ για να ξεκινήσουν έλεγχο. Η κίνηση θεωρείται χειρονομία καλής θελήσεως προς τον Τραμπ. «Σήμερα οι ελεγκτές μας έφτασαν (στην εταιρεία) για να εγκαινιάσουν έναν εξαντλητικό έλεγχο με στόχο την εξασφάλιση αποτελεσματικής και διαφανούς χρήσης των δημόσιων πόρων», ανέφερε στο X. Η επιχείρηση κέρδισε για πρώτη φορά τις παραχωρήσεις για τη λειτουργία δύο λιμανιών, ένα σε κάθε άκρο του καναλιού το 1997, τη χρονιά που το Χονγκ Κονγκ επέστρεψε στην κινεζική κυριαρχία από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι η Κίνα ελέγχει πλήρως τη διώρυγα είναι ανακριβής. Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον ανησυχούν όλο και περισσότερο για την παρουσία κινεζικών συμφερόντων στην περιοχή. Η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ έχει ευθυγραμμιστεί πιο στενά με την Κίνα μετά την καταστολή των διαδηλωτών υπέρ της δημοκρατίας το 2019 και την εισαγωγή ενός σκληρού νέου νόμου για την εθνική ασφάλεια. Οι ΗΠΑ επέβλεψαν την κατασκευή της διώρυγας που λειτούργησε το 1914, αλλά παρέδωσαν τον πλήρη έλεγχο στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής το 1999. Ο Τραμπ χαρακτήρισε την κίνηση «λάθος» και κατήγγειλε τα υψηλά τέλη.
Τα τέλη για τη διέλευση της διώρυγας έχουν αυξηθεί σημαντικά από τότε που μια μεγάλη ξηρασία το 2023 οδήγησε σε περιορισμούς και μεταγενέστερες αλλαγές στον τρόπο κατανομής των χρονοθυρίδων. «Μας φέρθηκαν πολύ άσχημα με αυτό το ανόητο δώρο που δεν έπρεπε ποτέ να γίνει», δήλωσε στην ορκωμοσία ο Τραμπ. «Δεν το δώσαμε στην Κίνα, το δώσαμε στον Παναμά και το παίρνουμε πίσω».
