New York Times
Μία από τις χειρότερες περιόδους χάους και βίας διανύει η Αϊτή, μια χώρα της Καραϊβικής με μακρά ιστορία αναταραχών.
Οι συμμορίες έχουν κλείσει το αεροδρόμιο, έχουν λεηλατήσει λιμάνια, δημόσια κτίρια και μαγαζιά, ενώ έχουν επιτεθεί σε περίπου δώδεκα αστυνομικά τμήματα. Οι δρόμοι έχουν κλείσει, εμποδίζοντας τις προμήθειες τροφίμων, ενώ 4.600 κρατούμενοι απελευθερώθηκαν μετά από επιθέσεις σε φυλακές.
Ο πρωθυπουργός, Αριέλ Ανρί, παραμένει παγιδευμένος στο Πουέρτο Ρίκο, τη στιγμή που τα μέλη των συμμοριών σπέρνουν τον όλεθρο στη χώρα του, ζητώντας την παραίτησή του και μπλοκάροντας δεκάδες φορτηγά που μεταφέρουν τρόφιμα στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης γύρω από την πρωτεύουσα Πορτ-ο-Πρενς πήρε παράταση για ένα μήνα.
Με την κυβέρνηση της Αϊτής λοιπόν να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, οι ΗΠΑ και τα κράτη της Καραϊβικής προσπαθούν να βρουν μια λύση –συμπεριλαμβανομένου ενός σχεδίου για μια μεταβατική κυβέρνηση– που θα αποκαθιστούσε έως ένα βαθμό την τάξη στη χώρα και θα επέτρεπε στον πρωθυπουργό να επιστρέψει.
Ποιες είναι οι συμμορίες και τι ζητούν;
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στην Αϊτή δραστηριοποιούνται έως και 200 συμμορίες, περίπου 20 από τις οποίες βρίσκονται στην πρωτεύουσα Πορτ-ο-Πρενς. Ποικίλλουν από μικρές ομάδες περίπου δέκα νεαρών ανδρών μέχρι οργανώσεις με περίπου 1.500 μέλη που έχουν εβδομαδιαίους μισθούς και αυτόματα όπλα και λειτουργούν με εσωτερική ιεραρχία και κάποιον στη θέση του επικεφαλής.
Οι δύο βασικές συμμορίες –οι οικογένειες G-Pèp και G-9– ελέγχουν πολλές από τις πιο φτωχές περιοχές της πρωτεύουσας. Οι εγκληματικές αυτές ομάδες και οι σύμμαχοί τους, αν και μερικές φορές συνεργάζονται, τις περισσότερες φορές συγκρούονται.
Αυτές οι συμμορίες συνδέονται ιστορικά με πολιτικά κόμματα: η G-9 σχετίζεται με το κυβερνών κόμμα της Αϊτής Tèt Kale, ενώ η G-Pèp υποστηρίζει περισσότερο τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Η G-9 και οι σύμμαχοί της έχουν καταλάβει σε μεγάλο βαθμό τα λιμάνια και τους δρόμους γύρω από το κύριο αεροδρόμιο της χώρας. Είναι πλέον σχεδόν αδύνατον να μεταβεί κανείς οδικώς από το Πορτ-ο-Πρενς σε βόρειες πόλεις, καθώς οι συμμορίες έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους τον αυτοκινητόδρομο που συνδέει Βορρά και Νότο.
Ο πρωθυπουργός Αριέλ Ανρί έφυγε την περασμένη εβδομάδα από τη χώρα και μετέβη στην Κένυα, όπου υπέγραψε μια συμφωνία που προετοιμάζει το έδαφος για μια διεθνή δύναμη υπό την ηγεσία της αφρικανικής χώρας που θα ταξιδέψει στην Αϊτή για να αντιμετωπίσει τις συμμορίες.
Φωτ.: AP/ Odelyn Joseph
Στο μεταξύ, όσο ο Ανρί απουσίαζε, οι επικεφαλής των συμμοριών ανακοίνωσαν τη δημιουργία μιας ασαφούς συμμαχίας που λέγεται «Vivre Ensemble» (δηλ. «Ζώντας Μαζί»). Επιπλέον, εξαπέλυσαν συντονισμένες επιθέσεις εναντίον κρατικών θεσμών με στόχο να ανατρέψουν την κυβέρνηση και να αποτρέψουν την ανάπτυξη της προαναφερθείσας διεθνούς δύναμης.
«Θέλουν να “καταπιούν” τις γειτονιές μία προς μία», αναφέρει η Νικόλ Μ. Φίλιπς, δικηγόρος εξειδικευμένη στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθώς και σε θέματα που αφορούν την Αϊτή. «Θέλουν οποιαδήποτε κυβέρνηση που θα τους επιτρέψει να το κάνουν αυτό».
Οι συμμορίες επιθυμούν επίσης να δημιουργήσουν ένα κυβερνητικό συμβούλιο ώστε να αναλάβουν την ηγεσία της χώρας, ενώ θέλουν να βοηθήσουν στην επιλογή των μελών ενός τέτοιου συμβουλίου, ώστε να έχουν τον έλεγχο, αναφέρει ο Ρόμπερτ Μάγκα, οποίος ερευνά την Αϊτή για διάφορες υπηρεσίες του ΟΗΕ.
Ποιος ηγείται των συμμοριών;
Οι συμμορίες έχουν αρκετούς αρχηγούς σε διαφορετικές γειτονιές, αλλά τις τελευταίες ημέρες ένας εξ αυτών ονόματι Τζίμι Σεριζιέ, γνωστός και ως «Μπάρμπεκιου», έγινε το δημόσιο πρόσωπο της συμμαχίας «Ζώντας Μαζί».
Πρόκειται για πρώην αστυνομικό, ο οποίος είναι γνωστός για τον αδίστακτο χαρακτήρα του, ενώ έχει κατηγορηθεί ότι ηγήθηκε μαζικών σφαγών. Η G-9, της οποίας και ηγείται, ελέγχει το κέντρο του Πορτ-ο-Πρενς και έχει κατηγορηθεί για επιθέσεις σε γειτονιές που είναι φίλα προσκείμενες στα κόμματα της αντιπολίτευσης, για λεηλασίες σπιτιών, βιασμούς γυναικών, καθώς και για εκτελέσεις ανθρώπων αδιακρίτως.
Ο Τζίμι Σεριζιέ είναι γνωστός για τον αδίστακτο χαρακτήρα του, ενώ έχει κατηγορηθεί ότι ηγήθηκε μαζικών σφαγών [Φωτ. AP/ Odelyn Joseph].
Ο ίδιος ο Σεριζιέ λέει ότι ηγείται μιας «ένοπλης επανάστασης». Προσπάθησε μάλιστα να υιοθετήσει έναν πιο διαλλακτικό τόνο αυτή την εβδομάδα, απολογούμενος προς τους ανθρώπους των οποίων τα σπίτια λεηλατήθηκαν από τις συμμορίες –μεταξύ άλλων και τη δική του–, κατά τις πρόσφατες αναταραχές.
«Το πρώτο μας βήμα σε αυτή τη μάχη είναι να ανατρέψουμε την κυβέρνηση του Αριέλ Ανρί, όπως πάντα υποστηρίζαμε, και ύστερα θα διασφαλίσουμε ότι η χώρα έχει ένα ισχυρό κράτος με ένα ισχυρό δικαστικό σύστημα που θα αντιμετωπίσει τη διαφθορά», είπε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. «Θα βεβαιωθούμε ότι έχουμε ένα ισχυρό σύστημα ασφαλείας που θα επιτρέπει σε όλους να κυκλοφορούν την ώρα που θέλουν και να επιστρέφουν [στο σπίτι τους] όποτε θέλουν. Ο στόχος μας είναι να δούμε μια άλλη Αϊτή».
Παραμένει ασαφές ωστόσο εάν αυτή η κάπως πιο ήπια προσέγγιση ήταν ειλικρινής ή υπολογισμένη, σημειώνει ο κ. Μάγκα, τονίζοντας ωστόσο ότι μαρτυρά την υιοθέτηση μιας νέας στάσης από τον Σεριζιέ.
«Εχουμε δει τον Σεριζιέ και την G-9 να εξελίσσονται τις τελευταίες εβδομάδες, [υιοθετώντας] σε μεγαλύτερο βαθμό μια πολιτική ρητορική», τονίζει ο ειδικός.
Ποια είναι τα μέλη των συμμοριών;
Πρόκειται για ένα ερώτημα που έχει μια περίπλοκη απάντηση. «Χρησιμοποιούμε τη λέξη “συμμορία” αυτή τη στιγμή διότι είναι εύκολη, όλοι τη χρησιμοποιούν και όλοι την ξέρουν, αλλά δεν αποτυπώνει αυτό που συμβαίνει», αναφέρει ο Ρομάν Λε Κουρ, ο οποίος ερευνά την Αϊτή στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος, με έδρα τη Γενεύη.
Τα περισσότερα μέλη των συμμοριών είναι άνδρες μεταξύ 20 και 30 ετών από φτωχές αστικές συνοικίες, όπου οι προοπτικές για το μέλλον τους είναι ελάχιστες. Συχνά ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα ηγετικών μορφών της επιχειρηματικής ελίτ και πολιτικών, που τους πληρώνουν για διάφορους σκοπούς, όπως η προστασία φορτίων ή η συσπείρωση διαδηλωτών.
Τονίζεται μάλιστα ότι τα πολιτικά κόμματα έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν μέλη συμμοριών στις εκλογές είτε για να αναγκάσουν τον κόσμο να πάει να ψηφίσει είτε για να τον εμποδίσουν.
«Στην Αϊτή υπάρχει μια μακροχρόνια παράδοση με τις ελίτ να προσπαθούν να δημιουργήσουν και να στηρίξουν παραστρατιωτικές ομάδες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια τούς έχουν βοηθήσει να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους και έχουν χρησιμοποιήσει βία για να διατηρήσουν το μονοπώλιο κάποιων προϊόντων και ορισμένων πολιτικών συμφερόντων», αναφέρει ο Ντιέγκο Ντα Ριν, ερευνητής για την Αϊτή στο International Crisis Group.
Φωτ:. REUTERS/ Ralph Tedy Erol
Μπορεί να τους σταματήσει η αστυνομία;
Η αστυνομία της Αϊτής αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις όπλων αλλά και προσωπικού, πάρα τη χρηματοδότηση ύψους 200 εκατ. δολαρίων από τις ΗΠΑ. Τα τελευταία δύο χρόνια, μάλιστα, έχουν αποχωρήσει περίπου 3.000 από τα 15.000 μέλη της.
Τονίζεται, τέλος, ότι ενώ διαθέτει 47 τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, σε μια πρόσφατη επίσκεψη ερευνητών του ΟΗΕ διαπιστώθηκε ότι λιγότερα από τα μισά είναι λειτουργικά.
