Ενώ οι εργασίες αναστήλωσης της Παναγίας των Παρισίων συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς και χθες μάλιστα παραδόθηκαν οκτώ νέες καμπάνες, το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας ανακοίνωσε πως «έχουν επιλεγεί οι οκτώ υποψήφιοι που θα συνεργαστούν με την καλλιτεχνική επιτροπή», η οποία επιμελείται την αντικατάσταση των περισσότερων βιτρό στο εσωτερικό του ναού.
Ο ιστορικός καθεδρικός και σήμα κατατεθέν της πόλης, υπέστη σημαντικές ζημιές από πυρκαγιά που ξέσπασε εξαιτίας εργατικού λάθους στις 15 Απριλίου 2019. Πριν από περίπου έναν χρόνο ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε ανακοινώσει μπροστά από τις σκαλωσιές του ναού την πρόθεσή του να αφαιρεθούν τα λευκά-γκρι γεωμετρικά τζάμια που φιλοτέχνησε τον 19ο αιώνα ο Γιουζέν Βιολέτ-λε-ντουκ για την τότε ανακαίνιση του ναού και να μεταφερθούν προς έκθεση στο μελλοντικό Μουσείο Νοτρ Νταμ. Πρόθεση του Μακρόν ήταν στη νέα ανακαίνιση να μπουν βιτρό μοντέρνων Γάλλων καλλιτεχνών.
Η ιδέα προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση τόσο σε κύκλους καθολικών όσο και σε κόμματα, κυρίως στα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Πολλοί ισχυρίζονται πως τα νέα βιτρό θα είναι υπερβολικά συμπεριληπτικά και «woke», όπως αποκαλείται ειρωνικά η ατζέντα του πολιτικού και πολιτισμικού δικαιωματισμού.
Η εθνική επιτροπή κληρονομιάς και αρχιτεκτονικής ψήφισε ομόφωνα στα μέσα του καλοκαιριού κατά της αντικατάστασης των βιτρό, επικαλούμενη τη Χάρτα της Βενετίας, ένα κείμενο που υπογράφηκε το 1964 στη Γαλλία και το οποίο απαγορεύει την αντικατάσταση καλά διατηρημένων παλαιών στοιχείων σε ναούς και άλλα πολιτισμικά μνημεία από νέες δημιουργίες. Ωστόσο, το υπουργείο Πολιτισμού απέρριψε το ψήφισμα και δηλώνει αποφασισμένο να εφαρμόσει την ιδέα. Πάντως, η ανακοίνωση της επιτροπής έριξε λάδι στη φωτιά ορισμένων, που καταγγέλλουν την «καταστροφή» της αρχιτεκτονικής αρμονίας του γοτθικού καθεδρικού ναού. Τις τελευταίες εβδομάδες τα γαλλικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακλυστεί από το σλόγκαν #Saccagenotredame (βεβήλωση της Νοτρ Νταμ), ενώ ακτιβιστές εναντίον της αντικατάστασης σκοπεύουν να διαδηλώσουν τις επόμενες ημέρες έξω από τον ναό.
Χθες το Παρίσι παρέλαβε από χυτήριο της Νορμανδίας τις πρώτες καμπάνες, η μεγαλύτερη των οποίων ζυγίζει 4.162 κιλά. [Photo by Ed JONES / AFP]
«Η αναγέννηση του ναού από τις στάχτες του έγινε δυνατή μόνο από την τεράστια εθνική και διεθνή κινητοποίηση. Στις δωρεές αμέτρητων ανθρώπων που ήθελαν να επαναφέρουν την Κυρία μας στην αρχική της κατάσταση. Πιστεύουν πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι επιθυμούν να αλλοιωθεί η προσπάθεια από την επιθυμία του Μακρόν να αφήσει το στίγμα του;», αναρωτήθηκε ο Ντιντιέ Ρικνέρ, ιδρυτής του περιοδικού La Tribune de l’ Art. Στη διαδικτυακή φόρμα συλλογής υπογραφών εναντίον της αντικατάστασης των βιτρό έχει καταφέρει να μαζέψει έως σήμερα περίπου 200.000 ονόματα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η εισαγωγή σύγχρονων στοιχείων σε ένα ιστορικό κτίριο προκαλεί σκάνδαλο στη Γαλλία. Επειτα από μια ακανθώδη διαμάχη, τα σύγχρονα βιτρό που δημιούργησε ο καλλιτέχνης Πιερ Σουλάζ στο αββαείο Σεν Φουά της πόλης Αβιρόν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κατέληξαν να υιοθετηθούν από τους απρόθυμους κατοίκους και σήμερα θαυμάζονται ως αριστουργήματα.
Απόδειξη ότι η σύγχρονη τέχνη μπορεί να λάμψει με επιτυχία σε ένα παλιό κτίριο, αυτά τα ημιδιαφανή παράθυρα που διασχίζονται από κυματοειδείς σιδερένιες γραμμές είχαν πάρει τη θέση των βιτρό που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1940-1950 για να αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα πρωτότυπα.
Αν και διαφορετική περίπτωση από αυτή της Παναγίας των Παρισίων, όπου τα βιτρό του 19ου σχεδιάστηκαν με τέτοιον τρόπο ώστε να διατηρήσουν τη μεσαιωνική αισθητική του καθεδρικού ναού και να σχηματίσουν ένα συνεκτικό σύνολο με τα άλλα βιτρό και όλη την αρχιτεκτονική του, έχει ξεκαθαριστεί πως οι νέες προτάσεις (που δεν έχουν ακόμη παρουσιαστεί δημόσια) θα δείχνουν ανάλογο σεβασμό στην αισθητική αλλά και τη φήμη της Παναγίας των Παρισίων.
Εν τω μεταξύ, τρεις μήνες προτού η Παναγία των Παρισίων ξεκινήσει ξανά να λειτουργεί, οι πρώτες οκτώ καμπάνες που θα τοποθετηθούν στο βόρειο κωδωνοστάσιο έφτασαν χθες στο Παρίσι. Ολες τους κατασκευάστηκαν σε χυτήριο της Νορμανδίας και φέρουν ονόματα οκτώ προσωπικοτήτων που σημάδεψαν την επισκοπική και εκκλησιαστική ζωή της Γαλλίας. Ο ναός θα έχει συνολικά είκοσι καμπάνες, ενώ οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης αναμένεται να ακούσουν για πρώτη φορά τον ήχο τους στις 7 Δεκεμβρίου.
Οι οκτώ καμπάνες, τις οποίες ευλόγησε χθες το μεσημέρι ο Ολιβιέ Ριμπαντό Ντιμάς, πρύτανης – αρχιερέας του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων, ζυγίζουν μεταξύ 4,162 τόνων η βαρύτερη (εν ονόματι Γκαμπριέλ) και 782 κιλών η ελαφρύτερη (που ονομάστηκε Ζαν-Μαρί Λουστιζέ, από τον αρχιεπίσκοπο του Παρισιού μεταξύ 1981 και 2005).
