Kathimerini.gr
«Γίνονται συγκεντρώσεις στην πανεπιστημιούπολη σχεδόν κάθε μέρα. Φοιτητές, καθηγητές, αλλά και πολίτες θέλουν να δείξουν την υποστήριξή τους στο Χάρβαρντ», λέει ο καθηγητής Νικόλας Στεφανόπουλος στην «Κ», από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Εχουν περάσει λίγες μόνο ώρες από την κατάθεση μήνυσης του πανεπιστημίου κατά της κυβέρνησης Τραμπ, εξαιτίας του παγώματος κρατικών επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων, στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Μασαχουσέτης.
«Καθηγητές υπογράφουν έγγραφα διαμαρτυρίας, ενώ στο πανεπιστήμιο καταφτάνουν πλήθος υποστηρικτικών επιστολών από ολόκληρο τον κόσμο. Το Χάρβαρντ δεν είχε άλλη επιλογή από το να πει “όχι” σε απαιτήσεις που δεν βασίζονται στο νόμο, και απειλούν το βασικό καθεστώς λειτουργίας του ως ανεξάρτητου πανεπιστημίου» τονίζει ο Ελληνοαμερικανός νομικός πρώτης γενιάς – οι ακαδημαϊκοί γονείς του, πήγαν στην Αμερική για σπουδές και έμειναν εκεί. «Επέλεξαν να ζήσουν σε έναν δημοκρατικό τόπο, και αυτός ο τόπος σήμερα απειλείται» λέει ο Νικόλας Στεφανόπουλος.
– Γνωρίζατε από πριν, εκ των έσω, πως θα αντιδράσει το Harvard στις απαιτήσεις της κυβέρνησης;
– Προτού ο πρόεδρος του πανεπιστημίου Αλαν Γκάρμπερ απαντήσει με την επιστολή του, κανείς δεν ήταν σίγουρος, επειδή είχαμε δει το Πανεπιστήμιο του Κολούμπια να συμβιβάζεται με τις απαιτήσεις της κυβέρνησης, ή τουλάχιστον με πολλές από αυτές. Παρότι πολλοί από τους καθηγητές είχαμε καταθέσει τις απόψεις μας, το Χάρβαρντ είχε στείλει κάποια μηνύματα, ότι δεν ήθελε να “συγκρουσθεί”. Επίσης είχε απαντήσει επίσημα ότι ήδη έλαβε τα αναγκαία μέτρα για να αντιμετωπίσει, τα υποτιθέμενα, προβλήματα στην πανεπιστημιούπολη, όπως ο αντισημιτισμός. Νομίζω πως αυτό που συνέβη τελικά, είναι ότι η κυβέρνηση μας έστειλε μια λίστα με τόσο παράλογες απαιτήσεις που κανένα πανεπιστήμιο δεν θα μπορούσε να πει “ναι” σε αυτές και να παραμείνει ένα λειτουργικό και ανεξάρτητο ίδρυμα. Μάλιστα τα αιτήματα της κυβέρνησης είναι εντελώς ή σχεδόν εντελώς άσχετα με τη νομική βάση που ισχύει στις ΗΠΑ, για τον αντισημιτισμό στην πανεπιστημιούπολη.
– Ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της απόφασης;
– Το πάγωμα της χρηματοδότησης ήταν το πρώτο μέτρο. Η κυβέρνηση εξετάζει και άλλες ενέργειες για να “χτυπήσει” το Χάρβαρντ. Θέλει με βάση την Πρώτη Τροπολογία να τιμωρήσει το Χάρβαρντ για τις πολιτικές του απόψεις. Αλλά η υπόθεσή της δεν στέκει νομικά. Το αντίθετο, παραβιάζει την Πρώτη Τροπολογία. Συζητά επίσης να ανακαλέσει το καθεστώς φορολογικής απαλλαγής, κάτι που θα ήταν γελοίο, διότι αν συμβεί αυτό τότε το Χάρβαρντ θα είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο στην Αμερική που δεν θα πληροί τις προϋποθέσεις για φορολογική απαλλαγή. Και το επόμενο που προσπαθεί να κάνει είναι να καταστήσει το Χάρβαρντ «ακατάλληλο» να φιλοξενήσει ξένους φοιτητές. Εν ολίγοις να μη δίνονται βίζες στους φοιτητές από άλλες χώρες, αλλά και να μην μπορεί το ίδιο το πανεπιστήμιο με τα δικά του κριτήρια, να αποφασίζει ποιους θα κάνει αποδεκτούς. Αλλά και πάλι, με ποια νομική βάση θα μπορούσε να δικαιολογηθεί το γεγονός πως το Χάρβαρντ θα είναι το μοναδικό μέρος στην Αμερική που δεν θα μπορεί να φιλοξενήσει ξένους φοιτητές; Τίποτε από τα παραπάνω δεν είναι συνταγματικά ορθό.
– Το ICE ωστόσο έχει ήδη ανακαλέσει βίζες φοιτητών και καθηγητών.
– Ναι, είναι αλήθεια, ωστόσο η κυβέρνηση πρόσφατα κλήθηκε να πάρει πίσω μερικές από αυτές τις αποφάσεις. Αυτό που είδαμε στο πανεπιστήμιο εως τώρα είναι πως έχουν ανακληθεί βίζες για έναν σχετικά μικρό αριθμό ξένων φοιτητών μας. Αυτό φαίνεται να βασίζεται σε λίστα με ονόματα, δήθεν αντισημιτών,που κάποιοι έχουν δώσει στην κυβέρνηση. Αλλά δεν βασίζεται σε καμία εμπεριστατωμένη έρευνα. Οσον αφορά τους καθηγητές προς το παρόν δεν υπάρχει πίεση προκειμένου να μην εκφραζόμαστε, να αλλάξουμε την ύλη που διδάσκουμε ή το αντικείμενο των ερευνών μας. Η κυβέρνηση έχει βεντέτα εναντίον του Χάρβαρντ και το πανεπιστήμιο δεν θα ενδώσει στις πιέσεις. Παράλληλα δέχονται επιθέσεις φιλελεύθερα δικηγορικά γραφεία και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Είναι μια γενική κυβερνητική εκστρατεία, να τιμωρήσει όλους αυτούς που διαφωνούν μαζί της. Αυτό είναι παράνομο σύμφωνα με την Πρώτη Τροπολογία.
– Βλέπετε άλλα πανεπιστήμια να ακολουθούν το παράδειγμα του Χάρβαρντ;
– Πολλά από τα ελίτ πανεπιστήμια έχουν ήδη δηλώσει ότι θα τηρήσουν την ίδια στάση. Το Yale, το Stanford, το MIT, το Princeton έχουν δείξει ότι δεν σκοπεύουν να υποχωρήσουν. Πρόκειται για τα πανεπιστήμια Ivy League, τα μόνα που στοχοποιούνται από την κυβέρνηση, κάτι που είναι επίσης ανορθόδοξο. Εάν υπάρχουν όντως προβλήματα αντισημιτισμού, τρομοκρατίας, ή ό,τι άλλο ισχυρίζονται, στις πανεπιστημιουπόλεις, δεν υπάρχει περίπτωση αυτά να περιορίζονται μόνο στα πανεπιστήμια Ivy League. Αυτό που βλέπουμε είναι πως η κυβέρνηση επιθυμεί μια μάχη «υψηλού προφίλ» για να δείξει την κυριαρχία της, και όχι επειδή ανησυχεί πραγματικά για φαινόμενα αντισημιτισμού, ή ρατσισμού.
– Απειλούνται πραγματικά τα πανεπιστήμια από τη διακοπή της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης;
Πραγματικά, ακόμα δεν ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί. Οπως γνωρίζετε, η κυβέρνηση Τραμπ ανακοινώνει πολλά πράγματα και στη συνέχεια, πολλά από αυτά είτε μπλοκάρονται από τα δικαστήρια είτε δεν εφαρμόζονται. Οπότε δεν γνωρίζουμε ακόμη αν θα υπάρξει πραγματικά ένα είδος μακροπρόθεσμου παγώματος χρηματοδότησης. Επίσης θα πρέπει να περιμένουμε και την έκβαση της δίκης, καθώς το πανεπιστήμιο έχει κάνει μήνυση στην κυβέρνηση. Αλλά ακόμη και εάν παγώσουν οι χρηματοδοτήσεις, οι επιπτώσεις δεν θα είναι ίδιες για όλα τα τμήματα του Χάρβαρντ. Η Νομική Σχολή, στην οποία ανήκω, δεν λαμβάνει σχεδόν καμία ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Η Ιατρική Σχολή και τα συνδεδεμένα νοσοκομεία, όπως και οι ερευνητές λαμβάνουν τη μεγαλύτερη ομοσπονδιακή χρηματοδότηση και θα επηρεαστούν περισσότερο.
– Τι προβλέπετε να συμβεί στις αίθουσες των δικαστηρίων;
– Eίναι ακόμη πολύ νωρίς, αλλά μπορεί κανείς να προβλέψει ένα, δύο πράγματα. Η αγωγή στηρίζεται στο ότι, στην προσπάθειά της να τιμωρήσει το Χάρβαρντ για τις πολιτικές του απόψεις, η κυβέρνηση Τραμπ παραβίασε την Πρώτη Τροπολογία, η οποία απαγορεύει στο κράτος οποιαδήποτε παρέμβαση στην ελευθερία του λόγου, του τύπου, της θρησκευτικής πίστης, της συναθροίσεως, και της διαμαρτυρίας έναντι του κράτους. Επίσης δεν ακολουθήθηκαν οι διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος για τη δέσμευση κεφαλαίων. Τώρα περιμένουμε το δικαστήριο να αποφανθεί υπέρ του Χάρβαρντ, τουλάχιστον προκαταρκτικά, κάτι που θα μπορούσε να αποκαταστήσει τη ροή των κεφαλαίων κατά τη διάρκεια της αγωγής.
*Ο Νικόλας Στεφανόπουλος είναι καθηγητής Νομικής Kirkland & Ellis στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ. To έργο του επικεντρώνεται κυρίως στον εκλογικό νόμο, το συνταγματικό δίκαιο και την αλληλεπίδραση μεταξύ νόμου και δημοκρατίας.
