Ορθολογικοί άνθρωποι όλων των χωρών ενωθείτε!

Η ιδιομορφία της παγκόσμιας κρίσης υγείας λόγω κορωνοϊού, από την οποία όλοι ανεξαιρέτως επηρεαζόμαστε, έχει ένα διττό χαρακτήρα που επιβάλλει κοινή παγκόσμια προσπάθεια ενάντια στον κοινό, αόρατο και μεταλλαγμένο βιοεχθρό. Επιβάλλει μια παγκόσμια, πολιτική και κοινωνική συμμαχία. Το πρώτο διαφοροποιητικό στοιχείο σε σχέση με άλλες κρίσεις, είναι ότι ο θάνατος και ο φόβος που επιφέρει ο παγκοσμιοποιημένος ιός δεν είναι αποτέλεσμα ιμπεριαλιστικών και εμφύλιων πολέμων, τρομοκρατικών επιθέσεων, πυρηνικών ατυχημάτων, βίαιης καταστολής από δικτατορικά καθεστώτα, σεισμών, τσουνάμι, πλημμυρών, ούτε ένας θάνατος από μια απέλπιδα προσπάθεια αναζήτησης μιας καλύτερης ζωής, όπως βλέπουμε σήμερα να συμβαίνει με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Δεν είναι λοιπόν ο κορωνοϊός ένας θάνατος προϊόν ανταγωνισμού, φυσικών καταστροφών και ρίσκου. Είναι ένας θάνατος απρόσμενος, ασύμβατος και ασύμμετρος. Το δεύτερο σε σύγκριση με άλλες κρίσεις διαφοροποιητικό και αλληλένδετο στοιχείο, είναι ότι αυτή η πανδημία δεν ξεχωρίζει έθνη, κράτη, τάξεις, χρώμα του δέρματος, οικονομικά συστήματα, πολιτεύματα, κόμματα, ιδεολογίες, θρησκείες, άτομα, φύλο, ηλικίες ή ακόμη και φυσική κατάσταση. Η ίδια πάλι και εδώ διαπίστωση: δεν είναι ένας θάνατος ανταγωνιστικός. Είναι θάνατος οικουμενικός, πανανθρώπινος. Απειλεί την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά της νέας «πυρηνικής» υγειονομικής βόμβας που έσκασε και το γεγονός ότι ο παγκοσμιοποιημένος ιός θα συνεχίσει, άγνωστο για πόσο ακόμη να περιφέρεται τροπαιοφόρος, σκορπώντας θάνατο και σπέρνοντας φόβο, ανασφάλεια και αβεβαιότητα, κλονίζοντας την παγκόσμια οικονομία, κλείνοντας σύνορα και θέτοντας σε καραντίνα ολόκληρες χώρες και δισεκατομμύρια ανθρώπους, επιβάλλουν να παραμεριστεί ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και να παραχωρήσει τη θέση του στην παγκόσμια συνεργασία και αλληλεγγύη. Σε αυτό το σημείο που φθάσαμε, που βλέπουμε την πορνογραφία του πολυπολιτισμικού θανάτου ζωντανά, με τις εικόνες οιμωγής από την Ιταλία και την Ισπανία να συγκλονίζουν, προκαλώντας οδύνη και όνειδος αλλά και οργή για την κατάρρευση των δημόσιων συστημάτων υγείας, σε αυτό το σημείο όπου όλοι διακηρύσσουν ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο και ότι τα μέτρα που λαμβάνονται είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, μέση λύση δεν υπάρχει. Ή θα συνεχίσει ο παγκόσμιος ανταγωνισμός που εξυπηρετεί πρώτιστα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα ή θα εξαπλωθεί και θα κυριαρχήσει, έστω και προσωρινά, η παγκόσμια συνεργασία και αλληλεγγύη που εξυπηρετεί την ανθρωπότητα.

Η παγκόσμια εκεχειρία όπως ζήτησε και ο γ.γ. του ΟΗΕ είναι επιβεβλημένη. Αυτή όμως πρέπει να συνδυαστεί με την άμεση περικοπή κονδυλίων για στρατιωτικούς εξοπλισμούς και ασκήσεις και τη διάθεση αυτών των μυθικών ποσών των τρισεκατομμυρίων στον τομέα της υγείας (ιατρικές υποδομές, τεχνικός και προστατευτικός εξοπλισμός, ιατρικά αναλώσιμα) και της επιστημονικής έρευνας για τη γρηγορότερη ανακάλυψη εμβολίων και φαρμάκων. Η παγκόσμια συνεργασία γιατρών, βιοχημικών, βιοτεχνολόγων και επιστημόνων άλλων σχετικών ειδικοτήτων και η ανταλλαγή πληροφοριών, τεχνογνωσίας και εμπειριών, είναι αυτή τη χρονική στιγμή εκ των ων ουκ άνευ. Είναι θλιβερό σε αυτόν τον παγκόσμιο πόλεμο στον οποίο είμαστε υποτίθεται όλοι σύμμαχοι, να βλέπουμε να επικρατεί ο ανταγωνισμός για το ποιος θα βρει πρώτος το εμβόλιο ή τα φάρμακα. Άλλωστε η συλλογική σοφία, ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι πιο εποικοδομητική και πιο παραγωγική από την ατομική σοφία. Αν λοιπόν το μεγάλο ζήτημα είναι τα λεφτά και αν αυτά δεν μπορούν να εξασφαλιστούν από την περικοπή στρατιωτικών κονδυλίων ή τη μείωση των στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα, τότε επιβάλλεται μια παγκόσμια συμφωνία για έκδοση χρήματος, χωρίς να επηρεαστούν οι υφιστάμενες διεθνείς ισοτιμίες και συναλλαγές. Σε αυτήν την πολύμορφη διαδικασία έχουν χρέος να συνεισφέρουν οι δισεκατομμυριούχοι του κόσμου, οι πολυεθνικές εταιρείες και οι τράπεζες και αν δεν κυριαρχήσει η αυτοπροαίρετη ηθική πράξη εκ μέρους τους, ας επιβληθεί ένας παγκόσμιος ειδικός φόρος του πλούτου για αυτήν την περίπτωση. Σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα ενάντια στην πανδημία του κορωνοϊού, που αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα θα εξελιχθεί σε μια άνευ προηγουμένου οικονομική πανδημία, μπορούν και πρέπει να συνεισφέρουν εργοδότες και εργαζόμενοι μέσω μιας βιώσιμης αλληλοκατανόησης, αλλά και ένα παγκόσμιο εθελοντικό κίνημα απλών ανθρώπων που είναι έτοιμοι να κάνουν ό,τι τους ζητηθεί για να αντιμετωπισθεί το ιογενές τσουνάμι που απειλεί την ανθρωπότητα. Δημιουργείται έτσι πρόσφορο έδαφος, όχι μόνο για να αναγεννηθούν, να διαδοθούν, αλλά το πιο σημαντικό, πρακτικά να βιωθούν μεγάλες οικουμενικές και ηθικές αξίες, όπως είναι η ειρήνη, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η ενσυναίσθηση, η ανιδιοτέλεια, ο αλτρουισμός, ο σεβασμός στον διαφορετικό και στον άνθρωπο γενικά, η αγάπη, η συνεννόηση, η φιλία.
Αυτήν όμως την κομβική στιγμή που απειλείται ο ανθρώπινος πολιτισμός, έχω την ταπεινή γνώμη ότι πρέπει να τεθεί ακόμη ένα κεφαλαιώδες, ουσιαστικό ζήτημα που δεν πρέπει να θεωρηθεί ως παράκαιρο με τη λογική «ας ξεμπερδέψουμε με τον ιό και ύστερα βλέπουμε». Τώρα ακριβώς είναι η ώρα να θέσουμε το παράλληλο και καθοριστικό ερώτημα: Μετά τον ιό τι; Θα επανέλθουμε στον σκληρό και αδυσώπητο παγκόσμιο ανταγωνισμό; Θα συνεχίσουμε τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους για τον έλεγχο του φυσικού πλούτου, την παγκόσμια ηγεμονία και τη διασφάλιση γεωπολιτικών και γεωοικονομικών συμφερόντων; Θα συνεχίσουμε τη στρατιωτικοποίηση του κόσμου, την παραγωγή πυρηνικών όπλων και θα αφήσουμε τον πυρηνικό όλεθρο να επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ανθρωπότητα, απειλώντας την με ολικό αφανισμό; Θα συνεχίσουμε να διευρύνουμε το χάσμα ανάμεσα στις τεχνολογικά ανεπτυγμένες και τις τεχνολογικά υπανάπτυκτες χώρες και ανάμεσα στον πλούτο και τη φτώχια; Θα συνεχίσουμε να έχουμε ως βάση και οδηγό, τον αποπνευματοποιημένο υλικό ευδαιμονισμό; Θα συνεχίσουμε να καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον με τον βιομηχανικό παροξυσμό και την καταναλωτική μας απληστία, μετατρέποντας τη Μάνα-Φύση σε πόρνη του Σύμπαντος; Θα συνεχίσουμε να θεωρούμε ότι τα κέρδη είναι πάνω από τη φύση, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό; Θα συνεχίσουμε να έχουμε υποβαθμισμένα τα δημόσια συστήματα υγείας;
Τα ερωτήματα που δείχνουν την απύθμενη ύβρη του ανθρώπου είναι πολλά και ποικίλα. Το μέγιστο ερώτημα σε αυτό το παγκόσμιο ιστορικό μεταίχμιο είναι αν θα διδαχθούμε από τα λάθη μας και «μαζί», «όλοι μας» - λέξεις τώρα πολύ της μόδας, ενώ προηγουμένως ήταν ποδοπατημένες κάτω από το χαλί – να προσπαθήσουμε να διαψεύσουμε τον Γερμανό φιλόσοφο Χέγκελ, που διαπίστωνε τραγικά ότι: «Ένα πράγμα διδάσκεται ο άνθρωπος από την ιστορία του, ότι δεν διδάσκεται τίποτα από αυτήν».

Τώρα, λοιπόν, δεν μένουμε απλώς σπίτι. Μένουμε σπίτι και προβληματιζόμαστε και αναστοχαζόμαστε την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Μένουμε σπίτι και προετοιμαζόμαστε για τους μεγάλους αγώνες που μας περιμένουν, με όπλα τον ορθολογισμό, τον ανθρωπισμό και τον διεθνισμό. Γι’ αυτό ας μου επιτραπεί να παραφράσω τον Μαρξ: «Ορθολογικοί άνθρωποι όλων των χωρών ενωθείτε»!

Ο κ. Μενέλαος Αβραάμ είναι δρ Φιλοσοφίας.
rodo@primehome.com