Ο Ερντογάν επιχειρεί επανεκκίνηση στα μέτωπα που δεν του βγήκαν

Του Μανώλη Κωστίδη

Με την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Ισραήλ – Toυρκίας και την επιστροφή των εκατέρωθεν πρεσβευτών και γενικών προξένων στις δύο χώρες ξεκίνησε μια νέα εποχή στις σχέσεις της Αγκυρας με το Τελ Αβίβ.

Θεωρείται πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει τις προσπάθειές του να εγκαταλείψει την πολιτική της σύγκρουσης και αντιπαλότητας που είχε επιλέξει να εφαρμόζει με τις χώρες της περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, και τώρα επιστρέφει στον ρεαλισμό. Αυτός είναι και ο λόγος που πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας σε διπλωματικό επίπεδο μπορεί να επιστρέφουν στο παρελθόν, ωστόσο θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να υπάρξει σχέση εμπιστοσύνης.

Το 2010 είχε ξεκινήσει η πολιτική σύγκρουση με το Ισραήλ με την αποστολή του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά» στη Γάζα, όπου είχαν εισβάλει Ισραηλινοί κομάντος, και μέχρι πρόσφατα το Ισραήλ για όλους τους Τούρκους αξιωματούχους, όπως και για τον κ. Ερντογάν, θεωρούνταν «κράτος τρομοκράτης» λόγω του Παλαιστινιακού.

Ομως αυτή δεν είναι η τελευταία ενέργεια του κ. Ερντογάν που εγκαταλείπει τη δική του επιλογή στην εξωτερική πολιτική. Είχαν προηγηθεί τα πολιτικά ανοίγματα σε Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Αίγυπτο, ενώ τις τελευταίες ημέρες κάνει ανοίγματα στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Αλ Ασαντ. Ο κ. Ερντογάν είχε επιχειρήσει να ανατρέψει τον κ. Ασαντ, τον χαρακτήριζε «δολοφόνο, δικτάτορα» και στήριζε τις αντιπολιτευόμενες ομάδες που πολεμούσαν τον πρόεδρο της Συρίας. «Εμείς δεν έχουμε κάποιο μέλημα να νικήσουμε ή να μη νικήσουμε τον Ασαντ! Πρέπει να εξασφαλίσουμε περαιτέρω βήματα με τη Συρία. Κάνοντας αυτά τα βήματα ελπίζω ότι με τους γείτονές μας θα σπάσουμε πολλά παιχνίδια σε ολόκληρη την περιοχή, σε αυτή την περιοχή του ισλαμικού κόσμου», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της επιστροφής από την επίσκεψή του στην Ουκρανία.

Ο σημαντικός Τούρκος πολιτικός αναλυτής Ταχά Ακγιόλ –ο οποίος μέχρι και πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν ένα από τα σημαντικότερα ονόματα της φιλοκυβερνητικής παράταξης– σε άρθρο του στην εφημερίδα Karar υποστηρίζει πως «μετά τις διαδοχικές εκλογικές νίκες του Ερντογάν, την άνοδο της οικονομίας, την Αραβική Ανοιξη, την εκλογή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο, στο κόμμα AKP επικρατούσε το πνεύμα πως “τελειώνει η αιχμαλωσία 100 ετών, παύουν να υπάρχουν τα τεχνητά σύνορα”. Ετσι και στη Συρία έλεγαν πως θα προσευχηθούν στο τέμενος στη Δαμασκό. Είχαν φορέσει “τα γυαλιά της κοινής θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς” και είχαν αγνοήσει την πραγματικότητα των κρατών-εθνών. Τελικά έγινε αντιληπτό, με καθυστέρηση επτά ετών, ότι ήταν απαραίτητο να συναφθεί ειρήνη με την Αίγυπτο. Η Ελλάδα βελτίωσε τις σχέσεις με τους Αραβες, απομονωθήκαμε στην Ανατολική Μεσόγειο. Τώρα, έπειτα από δέκα χρόνια μάχης, γίνεται λόγος για διάλογο με τον Ασαντ. Είναι επιτακτική ανάγκη η Τουρκία να επιστρέψει στην παραδοσιακή εξωτερική πολιτική της».

Μέσα σε αυτό το κλίμα η Αγκυρα επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε Μόσχα και Ουάσιγκτον. Δέκα αξιωματούχοι του υπουργείου Αμυνας της Τουρκίας ταξίδεψαν στις ΗΠΑ για τις συνομιλίες και τις διαβουλεύσεις σχετικά με το ζήτημα του εκσυγχρονισμού των F-16 αλλά και την προμήθεια νέων μαχητικών F-16 Viper. Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας, η τουρκική αποστολή παρουσίασε την κατάσταση των ανταλλακτικών που διαθέτει, τις τεχνικές δυνατότητες που επιθυμεί στα μαχητικά αλλά και τα τουρκικής κατασκευής συστήματα που θα χρησιμοποιηθούν στη διάρκεια του εκσυγχρονισμού των μαχητικών. Αργότερα, το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ θα στείλει τη σχετική έκθεση στο Κογκρέσο.

Ομως την ημέρα που ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις, ο επικεφαλής της υπηρεσίας στρατιωτικής και τεχνικής συνεργασίας της Ρωσίας Ντμίτρι Σουγκάγιεφ, αναφερόμενος στους S-400, δήλωσε πως η Αγκυρα έχει υπογράψει δεύτερη σύμβαση αγοράς τους.

Από την πλευρά του, Τούρκος αξιωματούχος της Διεύθυνσης Αμυντικής Βιομηχανίας μιλώντας στο Reuters σημείωσε ότι «δεν υπάρχουν νέες συμφωνίες». Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, η αρχική σύμβαση που υπεγράφη με τη Ρωσία για την αγορά των S-400 περιελάμβανε ήδη δύο συστοιχίες. «Δεν έχουμε συγκεκριμένες εξελίξεις άξιες αναφοράς. Αυτό που συζητείται είναι η μεταφορά τεχνογνωσίας και η παραγωγή των ανταλλακτικών που θα γίνει στην Τουρκία», πρόσθεσε ο Τούρκος αξιωματούχος.