Kathimerini.com.cy
Η πολυαναμενόμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, προέκυψε εν μέρει χάρη στη συνεργασία μεταξύ του απερχόμενου προέδρου Τζο Μπάιντεν και του νεοεκλεγέντα προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίοι άφησαν -προσωρινά- στην άκρη την αμοιβαία αντιπαλότητα για να επιτύχουν έναν κοινό στόχο, όπως επισημαίνεται σε ανάλυση των New York Times.
Οι δύο πρόεδροι ζήτησαν από τους συμβούλους τους να εργαστούν από κοινού για να πιέσουν το Ισραήλ και τη Χαμάς για συμφωνία, να σταματήσουν οι μάχες που έχουν οδηγήσει τη Γάζα σε καταστροφή και να απελευθερωθούν οι όμηροι που κρατούνται στον παλαιστινιακό θύλακο εδώ και 15 μήνες.
Μετά από τη χθεσινή εμπλοκή, με τον Νετανιάχου να αναβάλλει το υπουργικό συμβούλιο, μιλώντας για υπαναχωρήσεις της Χαμάς, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ανακοίνωσε τα ξημερώματα ότι η συμφωνία «κλείδωσε». Αναμένεται πλέον η τυπική έγκρισή της από την κυβέρνηση, η οποία, πάντως, είναι άγνωστο αν θα βγει αλώβητη από τις εξελίξεις, καθώς η ακροδεξιά της πτέρυγα αντιδρά.
Ως προς τις ΗΠΑ, τόσο ο Μπάιντεν όσο και ο Τραμπ είχαν ο καθένας δικό του συμφέρον για να διευθετηθεί το ζήτημα πριν από την έναρξη της θητείας του νέου προέδρου.
Για τον Μπάιντεν, η συμφωνία, εάν ισχύσει, θα σηματοδοτήσει δικαίωση της θητείας του, βάζοντας τέλος στον πιο φονικό πόλεμο στην ιστορία της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης. Ταυτόχρονα, θα οδηγήσει στην απελευθέρωση Αμερικανών και Ισραηλινών ομήρων.
Για τον Τραμπ, προς το παρόν η συμφωνία βγάζει από το τραπέζι ένα σημαντικό ζήτημα, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να θέσει άλλες προτεραιότητες με την έναρξη της θητείας του.
Η δραματική εξέλιξη, μόλις πέντε ημέρες πριν από τη μεταβίβαση της εξουσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτέλεσε σπάνια συγκυρία, κατά την οποία οι πρόεδροι αντίπαλων κομμάτων εργάστηκαν παράλληλα στη διάρκεια της μετάβασης, τονίζουν οι NYT.
Ποιος τα κατάφερε;
Ωστόσο, οι δύο πλευρές αμέσως μετά την επίτευξη της συμφωνίας άρχισαν να ερίζουν για το ποιος «αξίζει» τα εύσημα.
Ο Μπάιντεν περίμενε να έρθει η επίσημη ειδοποίηση από τη Μέση Ανατολή πριν αντιδράσει επίσημα. Αντίθετα, ο Τραμπ πήρε την πρωτοβουλία να αποκαλύψει ο ίδιος την είδηση της συμφωνίας με ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αυτή η επική συμφωνία κατάπαυσης του πυρός είναι αποτέλεσμα της Ιστορικής μας Νίκης τον Νοέμβριο», σχολίασε αμέσως μετά.
Οταν ο Μπάιντεν εμφανίστηκε στις κάμερες στον Λευκό Οίκο αργότερα το απόγευμα, ήταν πιο ευγενικός, σημειώνοντας ότι τα δύο επιτελεία «μιλούσαν με μία φωνή». Ομως, όταν ρωτήθηκε ποιος αξίζει τα εύσημα, ο ίδιος ή ο Τραμπ, απάντησε δεικτικά: «Αστειεύεστε;».
Ο Τραμπ επανήλθε χθες Πέμπτη, τονίζοντας ότι η συμφωνία για τη Γάζα «καλύτερα να έχει ολοκληρωθεί πριν ορκιστώ» και χαρακτήρισε τον απερχόμενο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν «αχάριστο» επειδή διεκδίκησε τα εύσημα για αυτήν.
Πιο συγκεκριμένα, μιλώντας τέσσερις ημέρες πριν από την ορκωμοσία του για δεύτερη θητεία, ο Τραμπ δήλωσε σε τηλεοπτική του συνέντευξη ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα είχαν ποτέ ολοκληρωθεί χωρίς την πίεση της ομάδας του. «Αν δεν είχαμε εμπλακεί σε αυτή τη συμφωνία, η συμφωνία δεν θα είχε γίνει ποτέ», δήλωσε ο Τραμπ. «Αλλάξαμε την πορεία της, και την αλλάξαμε γρήγορα, και ειλικρινά, καλύτερα να γίνει πριν ορκιστώ», πρόσθεσε. Αναφερόμενος στον Μπάιντεν είπε: «Δεν έκανε τίποτα! Αν δεν το έκανα εγώ αυτό, αν δεν είχαμε εμπλακεί, οι όμηροι δεν θα έβγαιναν ποτέ έξω».
Η συνεργασία αποτέλεσε μία σύντομη παρένθεση σε μία εποχή βαθιάς πόλωσης. «Είναι εξαιρετικό», τόνισε η Μάρα Ρούντμαν, αναπληρώτρια ειδική απεσταλμένη για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή υπό τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. «Ολοι μιλούν για το ποιος τα κατάφερε, αλλά στην πραγματικότητα εύσημα αξίζουν και οι δύο πλευρές», πρόσθεσε η ίδια.
Διπλωμάτες, αξιωματούχοι και αναλυτές υπογράμμισαν ότι και οι δύο πρόεδροι είχαν παίξει σημαντικό ρόλο. Η συμφωνία που τελικά επιτεύχθηκε ήταν εκείνη που είχε βάλει στο τραπέζι ο Μπάιντεν τον περασμένο Μάιο. Οι απεσταλμένοι του, με επικεφαλής τον Μπρετ Χ. ΜακΓκουρκ, είχαν εργαστεί σκληρά για να γίνει αποδεκτή και από τις δύο πλευρές.
Ταυτόχρονα, η επικείμενη επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία και η τρελή απειλή του για «κόλαση» εάν οι όμηροι δεν έχουν απελευθερωθεί μέχρι την ορκωμοσία του, άλλαξαν σαφώς τους υπολογισμούς των αντιμαχόμενων πλευρών.
Νετανιάχου για Τραμπ
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ο οποίος επωφελήθηκε από την υποστήριξη του Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία, δεν μπορούσε να θεωρήσει δεδομένο ότι ο νέος πρόεδρος θα τον στήριζε εάν παρέτεινε τον πόλεμο κατά τη δεύτερη θητεία του, σχολιάζουν οι New York Times.
Ο Νετανιάχου τηλεφώνησε πρώτα στον Τραμπ για να τον ευχαριστήσει μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας και μετά τον Μπάιντεν.
Σε δήλωσή του, ο Ισραηλινός πρωθυουργός τόνισε την ευγνωμοσύνη του στον Τραμπ «για τις παρατηρήσεις του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεργαστούν με το Ισραήλ για να διασφαλίσουν ότι η Γάζα δεν θα γίνει ποτέ καταφύγιο τρομοκρατών».
Αντίθετα, δεν υπήρξε καμία αναφορά στον Μπάιντεν μέχρι την τέταρτη παράγραφο και μόνο σε μία πρόταση που τον ευχαριστούσε «για τη βοήθειά του».
Η επιθυμία του Τραμπ να επιβάλει συμφωνία δεν περιορίστηκε στις δημόσιες απειλές – σήμα κατατεθέν του, όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ.
Εξουσιοδότησε τον Στιβ Γουίτκοφ, μακροχρόνιο φίλο του τον οποίο επέλεξε ως ειδικό απεσταλμένο για τη Μέση Ανατολή, να συνεργαστεί με τον απεσταλμένο του Μπάιντεν για να πιέσει τους διαπραγματευτές να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία.
«Αυτή η συμφωνία είναι του Μπάιντεν», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Τομ Μαλινόφσκι, Δημοκρατικός του Νιου Τζέρσεϊ, «αλλά όσο και αν σιχαίνομαι που το λέω, δεν θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί χωρίς τον Τραμπ – όχι τόσο για τις απειλές του Τραμπ προς τη Χαμάς, αλλά για την προθυμία του να πει στον Μπίμπι (Νετανιάχου) ωμά ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει μέχρι τις 20 Ιανουαρίου».
Παράλληλα, κάποιοι Ρεπουμπλικaνοί ήταν πρόθυμοι να επαινέσουν τον Μπάιντεν για τις προσπάθειές του για επίτευξη συμφωνίας μαζί με τον Τραμπ. «Είναι καλό να βλέπουμε την κυβέρνηση Μπάιντεν και τη μεταβατική ομάδα του Τραμπ να εργάζονται μαζί για να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο γερουσιαστής της Βόρειας Καρολίνας, Τομ Τίλις.
Ιστορικές μεταβάσεις
Λίγες μεταβάσεις σημαδεύτηκαν από μεγάλα γεγονότα εν μέσω διασταυρούμενων συμφερόντων.
Στη δίνη της Μεγάλης Υφεσης, ο ηττημένος πρόεδρος Χέρμπερτ Χούβερ προσπάθησε να δεσμεύσει τον νεοεκλεγέντα τότε πρόεδρο Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν την τραπεζική κρίση, αλλά αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από τον νέο ηγέτη που δεν ήθελε να συνδεθεί με τον προκάτοχό του.
Πριν από 44 χρόνια, ο πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ εργάστηκε μέχρι τις τελευταίες ώρες της προεδρίας του για να απελευθερώσει 52 Αμερικανούς ομήρους που κρατούνταν στο Ιράν χωρίς τη βοήθεια του διαδόχου του, του νεοεκλεγέντα προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν.
Στην πραγματικότητα, έχουν προκύψει στοιχεία που υποδηλώνουν ότι άνθρωποι γύρω από τον Ρίγκαν προσπάθησαν να αποθαρρύνουν το Ιράν από το να απελευθερώσει τους ομήρους πριν από τις εκλογές, φοβούμενοι ότι θα βοηθούσε τον Κάρτερ, αν και οι επίσημες έρευνες δεν το επαλήθευσαν ποτέ.
Ο Κάρτερ τελικά έκλεισε τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων, αλλά το Ιράν καθυστέρησε τα αεροπλάνα με τους Αμερικανούς, τα οποία αποιγειώθηκαν λίγο μετά την ορκωμοσία του Ρίγκαν στις 20 Ιανουαρίου του 1981.
Γιατί τώρα;
Ωστόσο, η επερχόμενη αλλαγή στην πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ δεν αποτέλεσε τον μοναδικό παράγοντα που ώθησε τις διαπραγματεύσεις για τον πόλεμο στη Γάζα.
Η κατάσταση στο έδαφος έχει αλλάξει δραματικά από τότε που ο Μπάιντεν υπέβαλε για πρώτη φορά την πρόταση για κατάπαυση του πυρός τον Μάιο.
Στο μεταξύ, το Ισραήλ «αποκεφάλισε» την ηγεσία της Χαμάς, διέλυσε τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και κατέστρεψε βασικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Ιράν.
Η κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο με τη διαμεσολάβηση του Μπάιντεν άφησε τη Χαμάς χωρίς δεύτερο μέτωπο κατά του Ισραήλ, απομονώνοντάς την περαιτέρω.
Παράλληλα, και η πτώση του Ασαντ στη Συρία κατέστησε το Ιράν ακόμη πιο αδύναμο.
Σε κάθε περίπτωση, η επικείμενη ορκωμοσία στην Ουάσιγκτον αποτέλεσε ένα είδος «προθεσμίας» για την ανάληψη δράσης που ήταν δύσκολο να αγνοηθεί.
Ο Τραμπ είπε λίγα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τον πόλεμο, αλλά όταν το έκανε, ξεκαθάρισε ότι δεν ήταν ευχαριστημένος που συνεχιζόταν και προέτρεψε το Ισραήλ να τον τερματίσει το συντομότερο δυνατό, επειδή οι συγκλονιστικές εικόνες θανάτου και καταστροφής στη Γάζα έβλαπταν τη διεθνή φήμη του Ισραήλ.
Επιπλέον, η σχέση του Τραμπ με τον Νετανιάχου έχει αλλάξει από την πρώτη του θητεία, όταν παρουσιάστηκε ως ο πιο ένθερμος σύμμαχος του Ισραηλινού ηγέτη.
Ο Τραμπ είχε διακόψει τότε τη βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους, είχε μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, είχε αναγνωρίσει την ισραηλινή εξουσία στα Υψίπεδα του Γκολάν και είχε σχεδιάσει διπλωματικά ανοίγματα για ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με Αραβες γείτονές του.
Ωστόσο, οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν τον τελευταίο χρόνο της εξουσίας του Τραμπ, καθώς θεώρησε ότι ο Νετανιάχου τον εκμεταλλευόταν, και επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο όταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συνεχάρη τον Μπάιντεν για τη νίκη του στις εκλογές του 2020, την οποία ο Τραμπ εξακολουθεί να αρνείται.
Οσο για τον Μπάιντεν, η δική του σχέση με τον Νετανιάχου είναι τεταμένη από τις πρώτες ημέρες, μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς.
«Ηθελε να δώσει τη νίκη στον Τραμπ»
Οι σύμβουλοι και οι σύμμαχοι του Μπάιντεν εκτιμούν ότι ο Νετανιάχου εσκεμμένα καθυστερούσε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για να παραδώσει τη νίκη στον Τραμπ.
Ο Μπάιντεν δεν ανέφερε τίποτα σχετικά με αυτό κατά τη διάρκεια των τηλεοπτικών του δηλώσεων την Τετάρτη. Αλλά έπειτα από 15 μήνες προσπαθειών να διαχειριστεί την κρίση στη Μέση Ανατολή και να αποτρέψει ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, φάνηκε ανακουφισμένος βλέποντας το τέλος να έρχεται.
«Είμαι βαθιά ικανοποιημένος που επιτέλους ήρθε αυτή η μέρα, για χάρη του λαού του Ισραήλ και των οικογενειών που περιμένουν με αγωνία και για χάρη των αθώων ανθρώπων στη Γάζα που υπέστησαν αφάνταστες καταστροφές εξαιτίας του πολέμου», ανέφερε ο Μπάιντεν.
Εκανε αναφορά, αλλά όχι ονομαστική, στη συνεργασία του με τον Τραμπ. «Θα σημειώσω επίσης ότι η κυβέρνησή μου ήταν που ανέπτυξε και διαπραγματεύτηκε τη συμφωνία», είπε ο Μπάιντεν, πλαισιωμένος από την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις και τον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν. «Αλλά οι όροι της θα εφαρμοστούν ως επί το πλείστον από την επόμενη διοίκηση. Αυτές τις τελευταίες μέρες, μιλάμε ως ομάδα», τόνισε.
Ερωτηθείς για τον ρόλο του Τραμπ, ο Μπάιντεν σημείωσε ότι η κατάπαυση του πυρός θα επιτευχθεί «στο ακριβές πλαίσιο της συμφωνίας που πρότεινα τον Μάιο» και διεκδίκησε τα εύσημα για την υποστήριξη που πρόσφερε στο Ισραήλ για να αποδυναμώσει τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και το Ιράν.
Τραμπ: «Νίκη πριν καν μπω στον Λευκό Οίκο»
Ο Τραμπ δεν έκανε καμία αναφορά στον ρόλο του προκατόχου του δημιουργώντας την εντύπωση στις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι πέτυχε τη συμφωνία μόνος του.
«Εχουμε πετύχει τόσα πολλά χωρίς καν να είμαστε στον Λευκό Οίκο», έγραψε, προσθέτοντας: «Φανταστείτε όλα τα υπέροχα πράγματα που θα συμβούν όταν επιστρέψω στον Λευκό Οίκο και η κυβέρνησή μου αναλάβει, ώστε να μπορεί να εξασφαλίσει περισσότερες Νίκες για τις Ηνωμένες Πολιτείες!».
Πηγή: New York Times, Reuters, AFP
