Σχεδόν 30.000 Αρμένιοι έχουν εγκαταλείψει το Καραμπάχ –ττο ένα τέταρτο του πληθυσμού του θυλάκου τον οποίο κατέλαβε το Αζερμπαϊτζάν την περασμένη εβδομάδα.
Εκατοντάδες αυτοκίνητα είναι μπλοκαρισμένα στον μοναδικό δρόμο που οδηγεί στην Αρμενία, προορισμό όσων φεύγουν.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει ανακοινώσει ότι οι κάτοικοι είναι ασφαλείς, ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας καταγγέλλει πως έχει αρχίσει «εθνοκάθαρση».
Η κορυφαία αξιωματούχος ανθρωπιστικής βοήθειας των ΗΠΑ Σαμάνθα Πάουερ δήλωσε, χθες Τρίτη, ότι έχει λάβει «πολύ ανησυχητικές αναφορές για βία κατά αμάχων».
Κατήγγειλε παράλληλα ότι το Αζερμπαϊτζάν εμποδίζει την πρόσβαση στην αποσχισθείσα περιοχή, αποκλείοντας διεθνείς παρατηρητές που θέλουν να εκτιμήσουν τη σοβαρότητα της κρίσης.
Σαρωτικό πέρασμα
Η κρίση των τελευταίων ημερών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχε ως αφετηρία το σαρωτικό πέρασμα των αζερικών δυνάμεων που άφησε πίσω του μέσα σε μόλις 24 ώρες τουλάχιστον 200 Αρμένιους νεκρούς.
Στο πλαίσιο συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός, οι αυτονομιστές συμφώνησαν να παραδώσουν τα όπλα.
Οι Αζέροι βεβαιώνουν ότι θέλουν να αντιμετωπίσουν τους 120.000 Αρμένιους του Καραμπάχ ως «ισότιμους πολίτες». Ωστόσο, η ποσότητα της βοήθειας που φτάνει στην ορεινή περιοχή είναι περιορισμένη και πολλοί κάτοικοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Τη Δευτέρα, τεράστια έκρηξη σε δεξαμενή καυσίμων –τα αίτια της οποίας παραμένουν άγνωστα– στην πρωτεύουσα του θυλάκου, Στεπανακέρτ, προκάλεσε τον θάνατο 68 ατόμων που προσπαθούσαν να διαφύγουν. Σχεδόν άλλοι 300 τραυματίστηκαν και 105 αγνοούνται.
Azerbaijan reports deploying a fire brigade to the depot near Stepanakert earlier today to put out the fire. Fire reportedly out.
— Nagorno Karabakh Observer (@NKobserver) September 26, 2023
Source: https://t.co/sUtOzTJvZR https://t.co/0q1IcXzjAV pic.twitter.com/R4TjwHw40V
Αυστηροί έλεγχοι στα σύνορα
Το δράμα των Αρμενίων συνεχίζεται όταν φτάνουν στα σύνορα, όπου υποβάλλονται σε εξονυχιστικούς ελέγχους από συνοριοφύλακες του Αζερμπαϊτζάν. Οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσαν ότι αναζητούν υπόπτους για «εγκλήματα πολέμου».
Το Μπακού, μέσω δηλώσεων κυβερνητικών αξιωματούχων, έχει γνωστοποιήσει ότι προτίθεται να προσφέρει αμνηστία στους Αρμένιους μαχητές που κατέθεσαν τα όπλα στο Καραμπάχ.
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι ισχυρίζονται πως όσοι διέπραξαν εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια των πολέμων πρέπει να παραδοθούν.
Traffic from from Nagorno Karabakh to Armenia so backed up, that this 11 km route has taken 30 hours in car. pic.twitter.com/t8h9gD7H2P
— Nagorno Karabakh Observer (@NKobserver) September 26, 2023
Χιλιάδες χωρίς τροφή και στέγη
Επιπλέον, οι ηγέτες των Αρμενίων τονίζουν ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς φαγητό ή στέγη και κοιμούνται σε υπόγεια, σχολικά κτίρια ή στην ύπαιθρο.
Το υπουργείο Υγείας της Αρμενίας ανακοίνωσε ότι στέλνει ελικόπτερα για την απομάκρυνση ασθενών από τα επιβαρυμένα νοσοκομεία της περιοχής. Το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε επίσης ότι έστειλε ιατρικές προμήθειες.
Καθώς οι δραματικές εικόνες των χιλιάδων Αρμενίων του Καραμπάχ που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους κάνουν τον γύρο του κόσμου, η Δύση επανεξετάζει τη σχέση με το Αζερμπαϊτζάν.
Το κύμα εξόδου διαρκώς μεγαλώνει, καθώς, παρά τις διαβεβαιώσεις, οι κάτοικοι δεν αισθάνονται ασφαλείς υπό την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ –που αναγνωρίζεται ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν– τελούσε υπό τη διοίκηση Αρμενίων για τρεις δεκαετίες.
Η ορεινή περιοχή στον Νότιο Καύκασο υποστηρίχθηκε κατά το παρελθόν από την Αρμενία – αλλά και από τη Ρωσία.
Από την άλλη πλευρά, το Αζερμπαϊτζάν, χώρα πλούσια σε πόρους, προβάλλεται εδώ και χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως αξιόπιστος εταίρος στον τομέα της ασφάλειας και ζωτικός κόμβος μεταφορών.
Πρόσφατα το Μπακού, που διατηρεί ιστορικούς δεσμούς με την Αγκυρα, βρέθηκε πιο κοντά και στη Μόσχα.
«Δύσκολο να συνεχίσουμε ως συνήθως»
Εξαπολύοντας τη στρατιωτική επίθεση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και προκαλώντας ανθρωπιστική καταστροφή, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, έχει προκαλέσει την οργή της Ε.Ε. και των ΗΠΑ.
«Η κρίση και ο ανθρώπινος πόνος θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είχαν αποφευχθεί», δήλωσε ανώτερος δυτικός διπλωμάτης στο Μπακού, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Θα είναι πιο δύσκολο για εμάς να συνεχίσουμε ως συνήθως με το Αζερμπαϊτζάν».
Στον ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, κατηγόρησε το Μπακού ότι «αθέτησε τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του ότι απέχει από τη χρήση βίας, προκαλώντας τεράστια δεινά σε έναν πληθυσμό που βρίσκεται ήδη σε άσχημη θέση».
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν ήταν «ανεμπόδιστες».
«Πολλοί στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον αισθάνονται σοκαρισμένοι και προδομένοι από τη χρήση βίας από το Αζερμπαϊτζάν», σύμφωνα με τον Τόμας ντε Βάαλ, ανώτερο συνεργάτη του thinktank Carnegie Europe.
Ο ίδιος προσθέτει ότι δυτικοί αξιωματούχοι θεωρούν πως η αδράνεια των 2.000 ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή υποδηλώνει ότι επιτεύχθηκε παράλληλη συμφωνία μεταξύ της Μόσχας και του Μπακού.
Εν τω μεταξύ, Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν κατηγορούν τον Αρμένιο πρωθυπουργό, Νικόλ Πασινιάν, και τον φιλοδυτικό του άξονα για τις εξελίξεις.
Πριν από την κλιμάκωση
Πριν από τις τελευταίες μάχες στο Καραμπάχ, η Ευρώπη φαινόταν να πλησιάζει το Μπακού, παρά το άσχημο ιστορικό της χώρας στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αποδείξεις ότι διέπραξε φρικαλεότητες στο Καραμπάχ στον πόλεμο του 2020.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ταξίδεψε στο Μπακού το 2022, καθώς η Ε.Ε. προσπαθούσε να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια, χαιρετίζοντας το Αζερμπαϊτζάν ως «κρίσιμο» και «αξιόπιστο» προμηθευτή ενέργειας.
Ανακοίνωσε συμφωνία για τον διπλασιασμό των αγορών αερίου από την Ε.Ε. στο Αζερμπαϊτζάν μέχρι το 2027, χωρίς αναφορά στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή στις σχέσεις με την Αρμενία.
Μετά τη στρατιωτική επιχείρηση της περασμένης εβδομάδας, το Αζερμπαϊτζάν συνέχισε να προωθεί το αφήγημά του στους δυτικούς ενδιαφερόμενους. Το Κέντρο Ανάλυσης Διεθνών Σχέσεων με έδρα το Μπακού διοργάνωσε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στο Mayfair του Λονδίνου σχετικά με τον ρόλο του Αζερμπαϊτζάν ως «κρίσιμη χερσαία γέφυρα που μπορεί να συνδέσει την Ευρώπη με την Κεντρική Ασία» και ως προς την «ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη».
Απειλή κυρώσεων
Αξιωματούχοι στη Δύση έχουν σκεφτεί να επιβάλουν κυρώσεις κατά του Αζερμπαϊτζάν μετά την επιχείρηση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ο Ντέιβιντ Μακάλιστερ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να επιβάλει σοβαρές συνέπειες εάν υπάρξουν προσπάθειες απομάκρυνσης των Αρμενίων του Καραμπάχ από τα σπίτια τους.
Η Αμερικανίδα αξιωματούχος Σαμάνθα Πάουερ, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην αρμενική συνοριακή πόλη Γκόρις, δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παράσχουν ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 11,5 εκατ. δολ.
Παράλληλα, άφησε επίσης υπονοούμενα για πιθανές κυρώσεις, λέγοντας ότι «υπάρχει σειρά από επιλογές υπό εξέταση», όταν ρωτήθηκε ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για το Αζερμπαϊτζάν.
Διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει για να αποτρέψει περαιτέρω συγκρούσεις και εκτοπισμούς στην περιοχή.
Χυες Τρίτη, οι απεσταλμένοι της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες για συνομιλίες με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ηταν η πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκαν διπλωματικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών μετά την κατάληψη του θυλάκου από το Αζερμπαϊτζάν την περασμένη εβδομάδα.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει επίσης ξεκινήσει ξεχωριστές διαπραγματεύσεις με τις αρμενικές αρχές του Καραμπάχ σχετικά με το μέλλον της περιοχής.
Πηγή: Reuters, AP, Politico
