Ένταση και επεισόδια ξέσπασαν κατά τη διάρκεια της κηδείας της 22χρονης Mahsa Amini στο Ιράν. Η Amini πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες την περασμένη Παρασκευή, μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθικής της χώρας. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν ότι ξυλοκοπήθηκε σε ένα αστυνομικό φορτηγάκι στην Τεχεράνη, ωστόσο η αστυνομία αρνείται τους ισχυρισμούς. Άνδρες και γυναίκες σε διάφορες ιρανικές πόλεις καίνε χιτζάμπ σε μία συμβολική και ουσιαστική κίνηση ότι θέλουν να αλλάξουν τα δεδομένα στην Ισλαμική δημοκρατία του Ιράν.
Τις συνέπειες του φαινομένου προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε μαζί με την Δρ Χριστίνα Καϊλή, κοινωνιολόγο του Μεσογειακού Ινστιτούτου Κοινωνικού Φύλου (MIGS - Mediterranean Institute of Gender Studies). Με τα όσα συμβαίνουν στα θεμέλια ενός ιδιαίτερα καταπιεστικού καθεστώτος η ίδια θεωρεί πως χρειάζεται μεγάλο θάρρος το να ξεσηκωθεί ένα τόσο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
Κομβικής σημασίας μάλιστα, χαρακτηρίζει τη δύναμη του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων και μέσων αφού σωρεία γυναικείων συλλογικοτήτων και οργανώσεων του Ιράν κάνουν έκκληση και ζητάνε από ακτιβίστριες και ακτιβιστές εκτός χώρας ή να «γίνουν η φωνή τους», γνωστοποιώντας ουσιαστικά τα γεγονότα και έξω από τα στενά σύνορα του Ιράν. Πόσο εύκολο είναι όμως κάτι τέτοιο όταν απουσιάζει η διαδικτυακή συνδεσιμότητα; Το Al Jazeera επικαλούμενο τον παρατηρητή του διαδικτύου NetBlocks, αναφέρει πως έχουν σημειωθεί διακοπές του διαδικτύου σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους κινητής τηλεφωνίας διέκοψε τη λειτουργία, αφήνοντας εκατομμύρια Ιρανούς εκτός σύνδεσης.
La revolución de las mujeres en Irán. Miles se quitan el hijab obligatorio, tras la muerte de Mahsa Amini, de tan solo 22 años, que fue asesinada por la policía de la moral iraní por llevarlo mal puesto. Hay protestas en varias partes del país. Histórico. pic.twitter.com/NqI397nUHj
— Agustín Antonetti (@agusantonetti) September 17, 2022
«Δεν μπορώ να προβλέψω που θα φτάσει ή ποια θα είναι η κατάληξη αυτών των επαναστάσεων αλλά σίγουρα πρέπει να τα αναλύσουμε και στο πλαίσιο της ήδη υπάρχουσας έντασης που κλιμακώνεται μεταξύ του Ιράν (ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα). ΗΠΑ, Κίνας, και Ρωσίας. Βλέποντας άλλα κινήματα σε χώρες όπως ο Λίβανος, η Τυνησία κατά τις επαναστάσεις του 2011, και τα μετέπειτα κύματα αντίστασης που ακολούθησαν οι γυναίκες γράφουν ένα νέο κεφάλαιο της ιστορίας τους» ανέφερε η Δρ Χριστίνα Καϊλή, υπογραμμίζοντας πως μεγάλες και ριζοσπαστικές κοινωνικές αλλαγές χρειάζονται χρόνο ειδικά σε καταπιεστικά καθεστώτα. Ο θάνατος της 22χρονης Mahsa Amini πυροδότησε το φυτίλι της αιματηρής εξέγερσης, όμως το μείγμα της έκρηξης προϋπήρχε. Δίκτυα ακτιβιστριών και ερευνητριών για παράδειγμα από Ιράν, Παλαιστίνη, Λίβανο διαβουλεύονταν από την περίοδο του «Black Lives Matter» για βήματα υπερεθνικής αλληλεγγύης. Έχοντας βιώσει την πανδημία, τις εντάσεις του Ιράν στο παγκόσμιο προσκήνιο, τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση, την φτώχεια και τους περιορισμούς ο κόσμος δε μπορεί ν’αντέξει άλλη πίεση. «Το θέμα είναι πώς θα μεταφραστεί αυτό το μομέντουμ που έχει δημιουργηθεί σε κοινωνική αλλαγή» υπογράμμισε.
Ερωτηθείσα για την μεγάλη παρουσία ανδρών στα πλαίσια των διαδηλώσεων -όπως προκύπτει από το φωτογραφικό και βιντεοσκοπημένο υλικό που φθάνει στους δέκτες μας- η ίδια θεωρεί πολύ θαρραλέα την κίνηση αυτή, με τη νέα γενιά να προσμένει μια μεγάλη αλλαγή, λέγοντας πως ο θάνατος αυτής της γυναίκας έγινε λάβαρο για την εξέγερση. Συντρέχουν πολλές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις ώστε μια επανάσταση κατά ενός απολυταρχικού καθεστώτος να εξελιχθεί σε κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα. «Η ευημερία των γυναικών, είναι ευημερία για όλους» ανέφερε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας μας πως στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που η γυναίκα δεν ευημερεί, δεν ευδοκιμούν ούτε τα δικαιώματα μειονοτήτων ή ευάλωτων ομάδων στη βάση του φύλου, της φυλής, της θρησκείας, της αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού κοκ. Ο θάνατος της ακτιβίστριας και τόσων άλλων που έχασαν την ζωή τους αυτές τις μέρες φέρνει στην επιφάνεια τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται η αλληλεγγύη με την διεκδίκηση του δημόσιου λόγου και χώρου για τις φωνές που φιμώνονται. Με πολύ θάρρος και προσωπικό κόστος ώστε να τερματιστούν οι διακρίσεις».
Η ίδια θεωρεί τεράστια ευκαιρία, όχι μόνο για τα δικαιώματα των γυναικών αλλά την ευρύτερη κοινωνία την εξέγερση που πραγματοποιείται. Μια εξέγερση που δεν αποκλείεται να πυροδοτήσει ένα ντόμινο αντιδράσεων σε μεγαλύτερο πλαίσιο, ευρισκόμενοι σε μία περίοδο που λόγω πανδημίας, φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού ή περιθωριοποίησης οι ανισότητες έχουν βαθύνει. «Δεν πρέπει να υποτιμούμε τη δύναμη του κόσμου που είναι καταπιεσμένος» πρόσθεσε. Καταληκτικά, βαρύνουσας σημασίας είναι η ανάδειξη των «φωνών» από τα χαμηλά, δηλαδή που βρίσκονται στους δρόμους του Ιράν και η στήριξη κινημάτων και υπερεθνικών οργανώσεων στήριξης τους. Η Δρ Χριστίνα Καϊλή να φέρνει ως παράδειγμα αλληλεγγύης την ανάδειξη του ζητήματος μέσα από την σελίδα στο Instagram «Women of Cyprus» και άλλες συλλογικότητες της Κύπρου. Γυναίκες από το Ιραν και άτομα που είναι κατατρεγμένοι στην βάση διακρίσεων φύλου, σεξουαλικότητας, θρησκείας ή αναπηρίας είναι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.
