Οι πόροι στον βυθό της Αρκτικής ακόμη δεν έχουν «χαρτογραφηθεί» πλήρως. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η περιοχή διατηρεί περί το ένα τέταρτο των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα οι θαλάσσιες οδοί της θα μπορούσαν να ωφελήσουν την εμπορική ναυτιλία εξοικονομώντας ημέρες, αν όχι εβδομάδες, ταξιδιού σε σχέση με τους σημερινούς συμβατικούς «δρόμους» της πορείας στη θάλασσα.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, παρότι έχει έναν πόλεμο σε εξέλιξη στην Ουκρανία, βρέθηκε να παρακολουθεί στενά τις στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποίησαν νατοϊκές δυνάμεις στην απομακρυσμένη Αρκτική.
Η Αρκτική προβάλλει, ολοένα περισσότερο πια, ως μια κομβική περιφέρεια για την ενέργεια, το εμπόριο και την ασφάλεια, και ως εκ τούτου ως ένα πεδίο για τον έλεγχο του οποίου διαγκωνίζονται Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα κ.ά.
Η Αρκτική στρατιωτικοποιείται. Οι δυνάμεις Ρωσίας, χωρών ΝΑΤΟ και χωρών εκτός ΝΑΤΟ που διατηρούν παρουσία στον Αρκτικό Κύκλο – Πηγή: International Institute for Strategic Studies
Η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Η μεγαλύτερες περίοδοι χωρίς πάγο θα συνεπάγονται αυξημένη θαλάσσια κυκλοφορία και δυνητικά ευκολότερη πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της.
Περίπου 90 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και 1.670 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ενδέχεται να βρίσκονται στον Αρκτικό Κύκλο, σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η στρατηγική σημασία της Αρκτικής για τη Μόσχα
Η Μόσχα τοποθετεί τα πιο σημαντικά στρατηγικά της συστήματα στην περιοχή – μεταξύ αυτών και πυρηνικά υποβρύχια.
Όπως σημειώνει το Bloomberg, τα στρατιωτικά γυμνάσια υποδεικνύουν ότι, ανεξάρτητα από την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ προετοιμάζονται για μια μακράς διάρκειας περίοδο αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.
Η ρωσική πυραυλάκατος Μάρσαλ Ουστίνοφ αποπλέει για ασκήσεις στην Αρκτική, τον Ιανουάριο του 2022 – Πηγή: AP Photos
«Έχουμε να κάνουμε με ένα κράτος που έχει επιδείξει τόσο την πρόθεση όσο και την ικανότητα να κάνει χρήση στρατιωτικής δύναμης με επιθετικό τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι εμείς πρέπει να κοιτάζουμε μπροστά και να είμαστε προετοιμασμένοι ώστε να αποτρέψουμε ενδεχόμενη τέτοια ενέργεια σε βάρος χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ», δηλώνει εύγλωττα ο υποναύαρχος Ρούνε Άντερσεν, Αρχηγός του Βασιλικού Νορβηγικού Ναυτικού.
Μια δύναμη άνω των 20.000 στρατιωτών από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία και άλλες έξι χώρες, αψηφά τον πάγο, την ισχυρή χιονόπτωση και τις θερμοκρασίες των -20 βαθμών Κελσίου για να βοηθήσει τη Νορβηγία η οποία, στο φανταστικό αυτό σενάριο πολέμου των έντεκα ημερών, βρίσκεται αντιμέτωπη με περιορισμένης κλίμακας εισβολή από τον βορρά.
Parachutists from the Surveillance & Reconnaissance Sqn of @Commando_Ops and NL @korpsmariniers at a paradrop at Takvatnet, Norway. Frozen Arctic lakes and terrain make it possible to deploy elite forces almost anywhere, something they got to test at #JointViking23 #JointWarrior pic.twitter.com/EtYa6eoPVP
— Norwegian Armed Forces | Forsvaret (@Forsvaret_no) March 11, 2023
Με τη Φινλανδία και τη Σουηδία να διεκδικούν την ένταξή τους στη βορειοατλαντική συμμαχία, το ΝΑΤΟ, στην περίπτωση που η ένταξή τους ευοδωθεί, θα περιλαμβάνει πλέον στις τάξεις του επτά από τις οκτώ χώρες της Αρκτικής. Αυτό θα σημαίνει ισχυρότερη συλλογική δύναμη σε αέρα, θάλασσα και έδαφος, καθώς κι ένα τεράστιο σιδηροδρομικό δίκτυο για τη μεταφορά στρατευμάτων και εξοπλισμών στην περίπτωση σύρραξης.
Βεβαίως, αυτό το ενιαίο μέτωπο αυτό ενδέχεται να δώσει και στο Κρεμλίνο το πρόσχημα να ενισχύσει τη στρατιωτική δύναμή του στην περιοχή με το αιτιολογικό ότι το ΝΑΤΟ επιδιώκει να κυκλώσει τη Ρωσία.
«Αν η Ρωσία θέλει να γίνει μεγάλη δύναμη, αν η Ρωσία θέλει να έχει μία αξιόπιστη πυρηνική δύναμη αποτροπής, αν η Ρωσία θέλει να έχει τον έλεγχο του άμεσου περιβάλλοντος ασφαλείας στη Βόρεια Ευρώπη, αλλά και στην Αρκτική, τότε πρέπει να πρέπει να έχει μια πολύ ισχυρή θέση ασφαλείας και στρατιωτική παρουσία στην Αρκτική», σημειώνει ο Andreas Østhagen, επικεφαλής ερευνητής στο Ινστιτούτο Fridtjof Nansen Institute στη Νορβηγία.
Το χάσμα GIUK
Μια περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι το αποκαλούμενο χάσμα Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου (GIUK), ένα θαλάσσιο πέρασμα μέσω του οποίου χρειάζεται να περάσουν τα ρωσικά πλοία για να βγουν στον Ατλαντικό. Από εκείνο το σημείο, οι δυνάμεις της Ρωσίας θα μπορούσαν να διαταράξουν δυνητικά την εμπορική ναυτιλία ή τη γραμμή στρατιωτικού εφοδιασμού από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, ή ακόμη και να προκαλέσουν δολιοφθορά σε υποβρύχια υπερατλαντικά καλώδια.
Tο αποκαλούμενο χάσμα Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου (GIUK) είναι ένα θαλάσσιο πέρασμα μέσω του οποίου χρειάζεται να περάσουν τα ρωσικά πλοία για να βγουν στον Ατλαντικό
O Πούτιν φαίνεται να ενισχύει τη ρωσική παρουσία στην Αρκτική, ακόμη και παρά τη μαζική χρήση των στρατιωτικών του εφοδίων στην Ουκρανία. Τα τελευταία χρόνια έχει επαναφέρει σε λειτουργία παλιές στρατιωτικές βάσεις της σοβιετικής εποχής και έχει κατασκευάσει νέες. Περίπου τα δύο τρίτα των πυρηνοκίνητων πλοίων της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων και των υποβρυχίων που διαθέτουν βαλλιστικούς πυραύλους, ανήκουν στον Βόρειο Στόλο που εδρεύει στη χερσόνησο Κόλα.
Πέρυσι, ο Βλαντιμίρ Πούτιν παρουσίασε το νέο ναυτικό στρατηγικό δόγμα, δεσμευόμενος να προστατεύσει τα νερά της Αρκτικής «με κάθε μέσο», ακόμη και με τα σύστημα υπερηχητικών πυραύλων Zircon. Επιπλέον, ο υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να προμηθεύσει τα ρωσικά στρατεύματα της Αρκτικής με περίπου 500 σύγχρονα οπλικά συστήματα και να εξασφαλίσει πλήρη κάλυψη με ραντάρ του εναέριου χώρου της Αρκτικής – παρότι παραμένει ασαφές αν έως το τέλος του 2022 επιτεύχθηκαν οι στόχοι αυτοί.
Ένα μαχητικό F-35 προσγειώνεται στη στρατιωτική βάση Elvenes στη Νορβηγία, μετά από αποστολή εντοπισμού δύο ρωσικών αεροσκαφών – Πηγή: Νορβηγικές Ένοπλες Δυνάμεις
Πέραν της διασφάλισης των στρατηγικών της στόχων, η Ρωσία, όπως και άλλα κράτη, επικεντρώνεται παράλληλα και στη διατήρηση των οικονομικών της συμφερόντων στην Αρκτική, σύμφωνα με τη Ρεμπέκα Πίνκους, διευθύντρια του ιδρύματος ερευνών Polar Institute.
Πηγή: Bloomberg
