Kathimerini.gr
Δολοφονίες αμάχων, πολιορκίες νοσοκομείων, ομηρίες, εκατόμβες νεκρών. Η σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς, η οποία συνεχίζεται για δεύτερο μήνα, μπορεί ήδη να χαρακτηριστεί από τις πιο σκληρές, αν όχι η πιο σκληρή, που έχει γνωρίσει η Μέση Ανατολή τις τελευταίες δεκαετίες.
Κι όμως, η κατάπαυση του πυρός δεν αποτελεί επιλογή, τουλάχιστον προς το παρόν, για το Ισραήλ και τους συμμάχους του, στη συντριπτική τους πλειονότητα. Η ισραηλινή κυβέρνηση, υπό τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχει κάνει σαφές ότι η σύγκρουση δεν πρόκειται να σταματήσει αν δεν τελειώσει το έργο της, αν δεν επιτύχει δηλαδή εξόντωση της Χαμάς και διάλυση των υποδομών της.
Το βράδυ της Δευτέρας, ο ισραηλινός υπουργός Αμυνας Γιόαβ Γκάλαντ ανακοίνωσε ότι έχει πάρει τον έλεγχο της Γάζας, ενώ δημοσίευσε φωτογραφίες όπου δυνάμεις του στρατού φαίνονται να υψώνουν τη σημαία του Ισραήλ στο κτίριο του Κοινοβουλίου της Χαμάς.
Ωστόσο, η παραπάνω δήλωση δεν συνοδεύτηκε από κάποια αναφορά σε λήξη της σύγκρουσης, από τον Γκάλαντ ή άλλα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης.
Αντίθετα, οι μάχες συνεχίστηκαν και σήμερα Τρίτη, μεταξύ άλλων, γύρω από χώρους τους οποίους Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι έχουν χαρακτηρίσει ως αμιγώς πολιτικούς, όπως νοσοκομεία και καταυλισμούς προσφύγων.
Η αντίσταση της Χαμάς, η οποία, σύμφωνα με το Ισραήλ, χρησιμοποιεί νοσοκομεία και αμάχους ως ανθρώπινες ασπίδες καθιστά την έξοδο από τη σύγκρουση ανέφικτη.
Το Ιράν
Η σύγκρουση περιπλέκεται λόγω των ρευστών γεωπολιτικών ισορροπιών στη Μέση Ανατολή. «Εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, το πιο σοβαρό ρήγμα στο κατακερματισμένο γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής ήταν μεταξύ των φίλων και συμμάχων του Ιράν και των φίλων και συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών», αναφέρει ο Τζέρεμι Μπάουεν σε ανάλυσή του στο BBC.
Ο πυρήνας του δικτύου του Ιράν, γνωστός και ως «άξονας της αντίστασης», αποτελείται από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, το καθεστώς Ασαντ στη Συρία, τους Χούτι στην Υεμένη και ιρακινές πολιτοφυλακές που εξοπλίζονται και εκπαιδεύονται από την Τεχεράνη.
Οι Ιρανοί έχουν επίσης υποστηρίξει τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα και έχουν πλησιάσει τη Ρωσία και την Κίνα. Επίσης, το Ιράν έχει κατηγορηθεί από τη Δύση πως υποστηρίζει τη Μόσχα στη σύγκρουση με την Ουκρανία, ενώ η Κίνα φέρεται να αγοράζει μεγάλες ποσότητες ιρανικού πετρελαίου.
Με δεδομένο το ρήγμα, η συνέχιση του πολέμου, με περισσότερους Παλαιστινίους αμάχους να χάνουν τη ζωή τους και με την ισοπέδωση της Γάζας να συνεχίζεται, αυξάνεται ο κίνδυνος περιφερειακής σύγκρουσης.
Ηδη, η ένταση στα σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου κλιμακώνεται, παρόλο που οι δύο πλευρές δεν θέλουν πόλεμο πλήρους κλίμακας. Ωστόσο, καθώς ανταλλάσσουν πυρά, οι κίνδυνοι να ξεφύγει η κατάσταση από κάθε έλεγχο αυξάνονται.
Οι Χούθι στην Υεμένη εκτοξεύουν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη προς το Ισραήλ. Ολα έχουν καταρριφθεί μέχρι στιγμής από την αεράμυνα του Ισραήλ, ή από πολεμικά πλοία του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ στην Ερυθρά Θάλασσα.
Στο Ιράκ, πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν έχουν επιτεθεί σε αμερικανικές βάσεις. Οι ΗΠΑ ανταπέδωσαν σε κάποιες από τις τοποθεσίες τους στη Συρία. Και πάλι, όλες οι πλευρές προσπαθούν να περιορίσουν την κλιμάκωση, αλλά ο έλεγχος του ρυθμού της στρατιωτικής δράσης είναι δύσκολος.
Η σύγκρουση στη Γάζα συσπειρώνει τις ετοιμοπόλεμες δυνάμεις του «άξονα αντίστασης», που απειλούν να κλιμακώσουν.
Στον αντίποδα, παρατηρούνται κλυδωνισμοί στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με συμμάχους που απέκτησε τις προηγούμενες δεκαετίες στη Μέση Ανατολή.
Οι ΗΠΑ
Με την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, εκτός από το Ισραήλ, τάσσονται τα πετρελαϊκά κράτη του Κόλπου, η Ιορδανία και η Αίγυπτος.
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να παρέχουν ισχυρή υποστήριξη στο Ισραήλ, παρόλο που ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει καλέσει τον Νετανιάχου να προσέξει τον τρόπο με τον οποίο απαντά στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς.
Επιπλέον, Αμερικανοί και άλλοι δυτικοί αξιωματούχοι έχουν υπογραμμίσει ότι τα αντίποινα στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς πρέπει να είναι μετριοπαθή και αναλογικά.
Τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν ζήτησε προστασία του νοσοκομείου Αλ Σίφα, το οποίο έχει δεχθεί πλήγματα, ενώ ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, την περασμένη εβδομάδα δήλωσε δημοσίως ότι «σκοτώνονται πάρα πολλοί Παλαιστίνιοι άμαχοι».
Ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις δεν αρκούν για να κατευνάσουν την οργή του αραβικού κόσμου απέναντι στο Ισραήλ. Η πίεση προς Αραβες ηγέτες, συμμάχους της Αμερικής, αυξάνεται διαρκώς. Εχουν ήδη καταδικάσει τις ενέργειες του Ισραήλ και εντείνουν την πίεση για κατάπαυση του πυρός.
Πολιτική λύση
Σήμερα Τρίτη, ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας απέρριψε σχέδια του Ισραήλ να καταλάβει τμήματα της Γάζας ή να δημιουργήσει ζώνες ασφαλείας.
Δεν θα υπάρξει «στρατιωτική λύση ή λύση ασφαλείας» στη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, είπε, απευθυνόμενος σε αξιωματούχους της χώρας του, όπως μετέδωσαν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Φέρεται να είπε ακόμα ότι η βασική αιτία της κρίσης είναι η άρνηση του Ισραήλ να σεβαστεί τα «νόμιμα δικαιώματα» των Παλαιστινίων.
«Η λύση ξεκινά από εκεί και κάθε άλλος δρόμος είναι καταδικασμένος σε αποτυχία και περισσότερο σε έναν κύκλο βίας και καταστροφής», πρόσθεσε.
Ο Μπλίνκεν άνοιξε τη συζήτηση για την επόμενη ημέρα, τονίζοντας ότι μία «αναζωογονημένη» Παλαιστινιακή Αρχή θα πρέπει να αναλάβει τη διοίκηση τόσο της Γάζας όσο και της Δυτικής Οχθης και να ανοίξει η πολιτική διαδικασία για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Η προοπτική μίας ανεξάρτητης Παλαιστίνης δίπλα στο Ισραήλ, η λεγόμενη λύση των δύο κρατών, τη στιγμή της σύγκρουσης, επιβιώνει μόνο ως σύνθημα.
Η αναβίωσή του, ίσως στο πλαίσιο ευρύτερου συμβιβασμού μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων, αποτελεί φιλόδοξο σχέδιο με τα σημερινά δεδομένα. Θεωρείται απίθανο να επιτευχθεί υπό τις σημερινές ηγεσίες των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών.
Εσωτερικές αντιδράσεις
Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου δεν έχει αποκαλύψει το σχέδιό του για την επομένη του τερματισμού των μαχών στη Γάζα.
Εχει απορρίψει ωστόσο, το σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών για κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής, με επικεφαλής τον πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς και εκδιωγμένη τη Χαμάς που τώρα κυβερνά στη Γάζα.
Το δεύτερο μέρος του αμερικανικού σχεδίου αφορά σε διαπραγματεύσεις για λύση δύο κρατών, κάτι στο οποίο ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει αντιταχθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιτικής του ζωής.
Ο Νετανιάχου είναι κατά της ανεξαρτησίας των Παλαιστινίων, ενώ και η πολιτική του επιβίωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη των εβραίων εξτρεμιστών που θεωρούν ότι η περιοχή τους δόθηκε από τον Θεό και θα πρέπει να βρίσκεται εντός των συνόρων του Ισραήλ.
Τόσο ο Νετανιάχου όσο και ο Αμπάς αντιμετωπίζουν σημαντικές εσωτερικές πιέσεις, καθώς δυσκολεύονται να πείσουν πως είναι σε θέση να διαχειριστούν την κρίση.
Πολλοί Ισραηλινοί θεωρούν τον πρωθυπουργό της χώρας τους υπεύθυνο για τις αποτυχίες στον τομέα ασφάλειας και πληροφοριών που οδήγησαν στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.
Ενώ ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Αμπάς θεωρείται αναξιόπιστος. Η Παλαιστινιακή Αρχή συνεργάζεται με το Ισραήλ για την ασφάλεια στη Δυτική Οχθη, αλλά δεν έχει καταφέρει να προστατεύσει τον λαό της από τις επιθέσεις ένοπλων εβραίων εποίκων.
Η πολιτική λύση μοιάζει τόσο μακρινή όσο και μία κατάπαυση του πυρός στην παρούσα φάση.
Η Ιστορία
Εν τω μεταξύ, το θέαμα εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων οι οποίοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα και περπατούν προς τα νότια ξυπνά στον αραβικό κόσμο τα φαντάσματα της νίκης του Ισραήλ στον πόλεμο ανεξαρτησίας του το 1948.
Περισσότεροι από 700.000 Παλαιστίνιοι έφυγαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους υπό την απειλή όπλου. Πρόκειται για γεγονότα στα οποία οι Παλαιστίνιοι αναφέρονται χρησιμοποιώντας τον όρο Αλ Νάκμπα, η καταστροφή.
Απόγονοι των προσφύγων του 1948 είναι πολλοί από τους σημερινούς κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας.
Η προοπτική εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι πρόσφυγες οι οποίοι διωγμένοι θα αναγκαστούν να περάσουν τα σύνορά τους, ανησυχεί ιδιαίτερα τόσο την Αίγυπτο όσο και την Ιορδανία, χώρες συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών.
Με πληροφορίες από Reuters, AP, BBC, Guardian
