Το καλοκαίρι του 2013, ένας ιδιοκτήτης εστιατορίου στη Μόσχα πυροβολήθηκε στη ρωσική πρωτεύουσα. Eνας κουκουλοφόρος πήδηξε από ένα ποδήλατο και πυροβόλησε το θύμα του δύο φορές πριν τραπεί σε φυγή.
Εξι χρόνια αργότερα, ένας εξόριστος Τσετσένος διοικητής, ο Ζέλιμκαν Κανγκοσβίλι, δολοφονήθηκε ένα μεσημέρι σε πολυσύχναστο πάρκο του Βερολίνου υπό ύποπτα παρόμοιες συνθήκες, πυροβολημένος από έναν άνδρα που είχε πλησιάσει ποδήλατο και τον σκότωσε με ένα Glock 26 με σιγαστήρα.
Ο δράστης συνελήφθη αφότου πέταξε ένα πιστόλι και μια περούκα στον ποταμό Σπρέε κοντά στο Ράιχσταγκ, το κτίριο όπου στεγάζεται το γερμανικό κοινοβούλιο.
Πάνω στον δράστη βρέθηκε ένα διαβατήριο με όνομα Βάντιμ Σοκόλοφ, αλλά οι αρχές γρήγορα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν ήταν το πραγματικό όνομά του.
Ο φαλακρός, γεροδεμένος άνδρας που είχαν συλλάβει ήταν στην πραγματικότητα ο Βάντιμ Κραζίκοφ, ένας Ρώσος υπήκοος με διασυνδέσεις με την FSB, τη ρωσική υπηρεσία ασφαλείας – και ο κύριος ύποπτος για τη δολοφονία του 2013 στη Μόσχα.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Αμερικανό παρουσιαστή Τάκερ Κάρλσον, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν φάνηκε να επιβεβαιώνει τις πληροφορίες που ήθελαν τη Ρωσία να επιδιώκει την απελευθέρωση του «πατριώτη» Κραζίκοφ με αντάλλαγμα τον Αμερικανό δημοσιογράφο Εβαν Γκέρσκοβιτς.
Τον Μάρτιο συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τότε που ο Γκέρσκοβιτς, δημοσιογράφος της Wall Street Journal, συνελήφθη στη Ρωσία με την κατηγορία της κατασκοπείας, την οποία αρνούνται ο ίδιος, η εφημερίδα του και η αμερικανική κυβέρνηση.
«Ο Γκέρσκοβιτς δεν είναι ο μόνος Αμερικανός σε ρωσική φυλακή του οποίου η μοίρα θα μπορούσε να είναι συνυφασμένη με τη μοίρα του Κραζίκοφ», σχολιάζει το BBC. Ο πρώην Αμερικανός πεζοναύτης Πολ Γουίλαν και η Αμερικανο-ρωσίδα Αλσου Κουρμάσεβα επίσης κρατούνται στη Ρωσία με κατηγορίες που θεωρούνται από πολλούς ως πολιτικά υποκινούμενες.
Μετά τις ρωσικές εκλογές, ο πρόεδρος Πούτιν υποστήριξε ότι είχε συμφωνήσει να απελευθερώσει τον Ναβάλνι σε αντάλλαγμα «για ορισμένα άτομα» που κρατούνται στη Δύση, αλλά ο Λευκός Οίκος αντέδρασε σημειώνοντας ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά που άκουγε το παραμικρό για μία τέτοια υποτιθέμενη συμφωνία.
Αν οι όροι του προέδρου Πούτιν παραμένουν οι ίδιοι, αυτό σημαίνει ότι ο πιο βιώσιμος τρόπος για να εξασφαλιστεί η απελευθέρωση των κρατούμενων Αμερικανών θα ήταν μια πολύπλοκη ανταλλαγή κρατουμένων με τον Κραζίκοφ, που θα χρειαζόταν τη συνεργασία της Γερμανίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας, σημειώνει το BBC.
Ο Γερμανός πολιτικός Ρόντριχ Κισβέτερ σχολίασε ότι η συμφωνία θα ανάγκαζε το Βερολίνο να προβεί σε «διπλωματία ομήρων». Γιατί λοιπόν ο Πούτιν φαίνεται τόσο απελπισμένος να πάρει πίσω τον Κρασίκοφ;
Κρατικά εγκεκριμένη δολοφονία
Οι πρώτες ενδείξεις για πιθανή ανάμειξη του Κρεμλίνου στη δολοφονία στο Βερολίνο προέρχονται από το ιστορικό του Κραζίκοφ – ή μάλλον από την έλλειψή του.
Εγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του ερευνητικού ιστότοπου Bellingcat δείχνουν ότι ο Κραζίκοφ καταζητείτο για τη δολοφονία του 2013 στη Μόσχα. Ωστόσο, δύο χρόνια αργότερα, το ένταλμα σύλληψης αποσύρθηκε και η ταυτότητα Βάντιμ Κραζίκοφ «εξαφανίστηκε».
Τότε ήταν που εμφανίστηκε ο Βάντιμ Σοκόλοφ, ηλικίας 45 ετών. Το 2015 εκδόθηκε διαβατήριο στο όνομα αυτό και το 2019 απέκτησε και αριθμό φορολογικού μητρώου.
Γερμανικό δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά τα έγγραφα θα μπορούσαν να έχουν εγκριθεί μόνο από το Κρεμλίνο και, επομένως, ότι ο Κραζίκοφ είχε κρατική υποστήριξη για τη δολοφονία του Βερολίνου.
«Οι ρωσικές κρατικές αρχές διέταξαν τον κατηγορούμενο να σκοτώσει το θύμα», δήλωσε ένας Γερμανός προεδρεύων δικαστής μετά την καταδίκη του Κραζίκοφ σε ισόβια.
Το θύμα του, ο Καγκοσβίλι, ήταν διοικητής Τσετσένων ανταρτών μεταξύ 2000 και 2004, όταν η Τσετσενία διεξήγαγε πόλεμο ανεξαρτησίας κατά της Ρωσίας.
Για τους δυτικούς παρατηρητές, ο Καγκοσβίλι φαινόταν πιθανό να αποτελεί στόχο, σε μία λίστα που είχε συντάξει η Μόσχα για εξόριστους Τσετσένους στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.
Το Κρεμλίνο αρνήθηκε την ανάμειξη στη δολοφονίας στο Βερολίνο και καταδίκασε την ετυμηγορία κατά του Κραζίκοφ ως «πολιτικά υποκινούμενη». Ωστόσο, στη συνέντευξή του στον Τάκερ Κάρλσον, ο πρόεδρος Πούτιν φάνηκε να σκιαγραφεί τον Κραζίκοφ όταν είπε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για μια ανταλλαγή που αφορά έναν Ρώσο «πατριώτη» που είχε «εξουδετερώσει έναν ληστή» σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Ο Ούλριχ Λέχτε, ο οποίος είναι μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της γερμανικής κυβέρνησης, δήλωσε στο BBC ότι η επιθυμία του προέδρου Πούτιν να φέρει πίσω στη Ρωσία τον Κραζίκοφ είναι μια «σαφής παραδοχή ενοχής και δείχνει πόσο αδίστακτα και ανενόχλητα η Ρωσία μπόρεσε να δράσει στη Γερμανία».
Η «συμφωνία» της FSB με τους δολοφόνους
Ο Βάντιμ Κραζίκοφ ανήκε στην άκρως απόρρητη μονάδα Vympel της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας, της FSB, σύμφωνα με τους εισαγγελείς στη δίκη του.
«Επίσημη αρμοδιότητά της είναι αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό, αλλά έχει επιστρέψει κατά πολλούς τρόπους στις αρχικές της ρίζες, ως μονάδα επιφορτισμένη με μυστικές αποστολές – σαμποτάζ και δολοφονίες – στο εξωτερικό», δήλωσε στο BBC ο ιστορικός του Πούτιν και ειδικός σε θέματα ρωσικής ασφάλειας Μαρκ Γκαλεότι.
Ο Κραζίκοφ γνώρισε προσωπικά και τον Πούτιν σε ένα σκοπευτήριο ενώ υπηρετούσε στη Vympel, οδηγούσε μια BMW και μια Porsche και ταξίδευε τακτικά «για δουλειά», σύμφωνα με τον κουνιάδο του που είχει παραχωρήσει συνέντευξη στο Insider.
Μία σχέση μεταξύ του Krasikov και της FSB θα μπορούσε να εξηγήσει την επιθυμία του Πούτιν να παραδώσει, για χάρη του, έναν κρατούμενο της αξίας του Γκέρσκοβιτς.
Φαίνεται πως η Ρωσία υπόσχεται εκ των προτέρων στους πράκτορες της πως ό,τι και να γίνει, ακόμα και αν συλληφθούν, θα επιστρέψουν στην πατρίδα, ακόμα και αν αυτό πάρει πολύ χρόνο. Αλλά το αν θα επιτραπεί ποτέ στον Κραζίκοφ να επιστρέψει στη Ρωσία εξαρτάται τελικά από τη γερμανική κυβέρνηση.
Το BBC προσέγγισε τρία μέλη της κυβερνητικής επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων, τα οποία αντιτίθενται στην απελευθέρωση του Κραζίκοφ. Ο Λέχτε, του οποίου το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα συμμετέχει στην κυβέρνηση του καγκελάριου Ολαφ Σολτς, επέμεινε ότι η Γερμανία «δεν πρέπει να κάνει αυτή τη χάρη στη Ρωσία».
Με πληροφορίες από BBC
