Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Όταν ο Ισμαήλ Χανίγια έπεσε νεκρός από εχθρικά πυρά το περασμένο καλοκαίρι στην Τεχεράνη, η πλευρά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να τον θρηνήσει σαν… δικό της.
Αντιδρώντας στην είδηση του θανάτου του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, η τουρκική ηγεσία κήρυξε εθνικό πένθος· οι τουρκικές σημαίες «έπεσαν» σε μεσίστια θέση· ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ταξίδεψε στο Κατάρ για την κηδεία· και ο ίδιος ο Ερντογάν υποδέχθηκε πίσω στην Κωνσταντινούπολη τους υιούς του εκλιπόντος, Χαμάν και Αμπντουσελάμ.
Ο Ρ. Τ. Ερντογάν είχε συναντηθεί κατ’ επανάληψη με τον Ισμαήλ Χανίγια τα τελευταία χρόνια. Μια πρόχειρη αναζήτηση στο επίσημο site της τουρκικής προεδρίας «δίνει» πέντε τέτοιες συναντήσεις την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2019 έως και την άνοιξη του 2024: τέσσερις στην Κωνσταντινούπολη και μία στην Αγκυρα.
Ερντογάν και Χανίγια μαζί στην Αγκυρα το 2012 (AP Photo)
Εάν ανατρέξει ωστόσο κανείς στα αρχεία των τουρκικών μίντια (TRT World κ.ά.), θα βρει κι άλλες παλαιότερες φωτογραφίες του Ερντογάν με τον Χανίγια αλλά και με τον προκάτοχό του στην πολιτική ηγεσία της Χαμάς, Χάλεντ Μεσάλ, προερχόμενες από την περίοδο 2012-13 καθώς και κάποιες ακόμη παλαιότερες.
Ερντογάν και Μεσάλ μαζί στην Κωνσταντινούπολη το 2015 (Kayhan Ozer, Presidential Press Service Pool via AP)
«Η Τουρκία έγινε, μετά τη Ρωσία, η δεύτερη μη αραβική χώρα που άνοιξε τις πόρτες της σε αξιωματούχους της Χαμάς. Μια πενταμελής αντιπροσωπεία (σ.σ. της Χαμάς), με επικεφαλής τον Χάλεντ Μασάλ, έφτασε στην τουρκική πρωτεύουσα την Πέμπτη», έγραφε σε άρθρο του το αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο VOA… τον Οκτώβριο του 2009. Υπενθυμίζεται ότι ο Μεσάλ ήταν επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς την περίοδο 1996-2017, προτού βρεθούν στην εν λόγω θέση διαδοχικά οι Χανίγια και Σινουάρ, που αμφότεροι όμως δολοφονήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι: ο μεν Χανίγια τον Ιούλιο στην Τεχεράνη, ο δε Σινουάρ τον Οκτώβριο στη Ράφα.
Πολλά από όσα θα γνωρίζαμε τα τελευταία χρόνια ως κορυφαία στελέχη της Χαμάς, όχι μόνο ο Μεσάλ αλλά και ο Σάλεχ αλ-Αρούρι, είχαν άλλοτε βρει καταφύγιο στη Δαμασκό. Οταν όμως ξέσπασε ο συριακός εμφύλιος το 2011, πολλοί εξ αυτών μετακόμισαν στην Τουρκία, με τις ευλογίες μάλιστα τότε της ηγεσίας Ερντογάν, η οποία είχε αρχίσει άλλωστε να συγκρούεται με την ισραηλινή ηγεσία ήδη από την περίοδο 2009-2010 (βλ. κόντρα Ερντογάν-Πέρες στο Νταβός και υπόθεση Μαβί Μαρμαρά).
Η τουρκική πλευρά έχει πάντως υποστηρίξει, προς υπεράσπισή της, ότι πολλά μέλη της Χαμάς ήρθαν μεν στην Τουρκία μετά το 2011 αλλά με τη σύμφωνη γνώμη των Ισραηλινών που ήθελαν να τα στείλουν μακριά από τη Γάζα και τη Δυτική Οχθη, στο πλαίσιο τότε της ανταλλαγής κρατουμένων που συνόδευσε την απελευθέρωση του Ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ που είχε απαχθεί από τη Χαμάς το 2006. Με άλλα λόγια, για να εξασφαλίσουν την απελευθέρωση του Σαλίτ το 2011, οι Ισραηλινοί απελευθέρωσαν μέλη της Χαμάς τα οποία όμως εν συνεχεία «έστειλαν» στο εξωτερικό (βλ. Τουρκία).
«Όταν οι ηγέτες της Χαμάς με επικεφαλής τον Χάλεντ Μεσάλ εγκατέλειψαν το γραφείο τους στη Δαμασκό λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου, ο Αρούρι πήγε στην Τουρκία όπου έστησε ένα νέο πολιτικό γραφείο. Το τουρκικό παράρτημα (σ.σ. της Χαμάς) υπό τον Αρούρι συγκέντρωσε δύναμη, αξιοποιώντας τη στάση συμπάθειας που υιοθέτησε απέναντί του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ο οποίος αντιμετώπιζε αυτό το γραφείο ως ένα είδος πρεσβείας της Χαμάς στην Τουρκία) ενώ ο Αρούρι επέδειξε παράλληλα ειδικό ταλέντο και στη συγκέντρωση κεφαλαίων από διάφορα ισλαμικά ιδρύματα στην Τουρκία για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων του δικού του “προεδρείου” αλλά και της Χαμάς γενικότερα», έγραφε ο Σλόμι Ελντάρ στον ιστοχώρο Al-Monitor πριν από δέκα χρόνια, τον Δεκέμβριο του 2014.
Ο Σάλεχ αλ-Αρούρι ωστόσο, δεν είναι πια εν ζωή. Σκοτώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο στη Βηρυτό.
Σύμφωνα μάλιστα με όσα είχαν δει παλαιότερα το φως της δημοσιότητας, τόσο στον Χανίγια όσο και στον Αρούρι είχε χορηγηθεί η τουρκική υπηκοότητα, γεγονός που τους επέτρεπε να κυκλοφορούν με τουρκικά διαβατήρια, ενώ το τουρκικό κράτος φέρεται να είχε διοχετεύσει παράλληλα δωρεές συνολικού ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων προς την πλευρά της Χαμάς μέσα στα χρόνια. Εν τω μεταξύ ωστόσο, ήδη από το 2012, το πολιτικό γραφείο της Χαμάς διατηρούσε παράλληλα γραφεία και στο Κατάρ… τα οποία ήταν μάλιστα η επίσημη έδρα του και από τα οποία εκδιώχθηκε προ ημερών.
«Αξιωματούχοι της Χαμάς, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από το Κατάρ την περασμένη εβδομάδα, τώρα φιλοξενούνται στην Τουρκία», έγραψαν οι Times of Israel την περασμένη Δευτέρα, επικαλούμενοι ως πηγή Αραβα διπλωμάτη ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. Σύμφωνα με την εν λόγω πηγή, κορυφαίοι αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν πια μετακομίσει στην Αγκυρα μαζί με τις οικογένειές τους, από την Ντόχα όπου ζούσαν μέχρι πρότινος. Σημειώνεται ότι κάτι ανάλογο δημοσιεύτηκε και από τους Financial Times, με την αναφερόμενη πηγή να είναι και σε αυτήν την περίπτωση κάποιος «Αραβας διπλωμάτης» που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Η τουρκική ηγεσία θα έσπευδε ωστόσο, από την πλευρά της, να διαψεύσει τις εν λόγω αναφορές. «Η Χαμάς δεν έχει μεταφέρει τα γραφεία της στην Τουρκία», γράφει χαρακτηριστικά ο ιστοχώρος Middle East Eye που είναι γενικώς «κοντά» στην τουρκική ηγεσία και στην επίσημη τουρκική γραμμή. Σύμφωνα μάλιστα με όσα καταγγέλλουν αναλυτές της τουρκικής ερντογανικής δεξαμενής σκέψης SETA όπως ο Μπιλγκεχάν Οζτούρκ, οι ισραηλινές αναφορές που θέλουν τη Χαμάς να μετακομίζει από το Κατάρ στην Τουρκία έχουν ως στόχο να υπονομεύσουν τη σχέση Ερντογάν-Τραμπ ενόψει της ορκωμοσίας του νέου Ρεπουμπλικανού προέδρου στις ΗΠΑ, «παρουσιάζοντας την Τουρκία ως τον κύριο χορηγό της Χαμάς»… την οποία Χαμάς υπενθυμίζεται βέβαια ότι ο Ερντογάν έχει στηρίξει κατ’ επανάληψη δημόσια από τις 7 Οκτωβρίου του 2023 και έπειτα, ενάντια στην πλευρά του Ισραηλινού πρωθυπουργού (και στενού φίλου του Ντόναλντ Τραμπ) Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Στις 19 Νοεμβρίου του 2024 πάντως, μόλις μία ημέρα έπειτα από την προειδοποίηση που έστειλε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ ενάντια στη διαιώνιση της «business as usual» συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Χαμάς, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε νέες κυρώσεις κατά ηγετών και χρηματοδοτών της Χαμάς, κατονομάζοντας μια σειρά από άτομα… τα τρία από τα οποία (Γκάνιματ, Ακάρι, Μάρι) παρουσιάζονται να ζουν μόνιμα στην Τουρκία.
