Το 32% των ψηφοφόρων σε 31 ευρωπαϊκές χώρες κατευθύνθηκε σε λαϊκιστικά κόμματα της άκρας Αριστεράς ή της άκρας Δεξιάς, σύμφωνα με πολιτική ανάλυση που δημοσιεύει ο Guardian.
Η ανάλυση, που συγκεντρώνει τα συμπεράσματα των ερευνών εκατό πολιτικών επιστημόνων, διαπιστώνει ότι στις εθνικές εκλογές πέρυσι το 32% των Ευρωπαίων, ποσοστό-ρεκόρ, ψήφισαν υπέρ αντικαθεστωτικών κομμάτων.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το αντίστοιχο ποσοστό κυμαινόταν στο 20%, και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο 12%.
Ολίσθηση της Κεντροδεξιάς προς τα άκρα
Η έρευνα, με επικεφαλής τον Ματίας Ρόουντεν, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ, που κοινοποιήθηκε αποκλειστικά στον Guardian, διαπιστώνει επίσης ότι περίπου οι μισοί από τους ψηφοφόρους που στηρίζουν κόμματα κατά του κατεστημένου κινούνται προς την ακροδεξιά. Πρόκειται για το ποσοστό που καταγράφει την ταχύτερη αύξηση.
Επιπλέον, τα κυρίαρχα κόμματα χάνουν ψήφους, ενώ τα αντισυστημικά κερδίζουν.
Η άνοδος της εθνικιστικής, αυταρχικής ακροδεξιάς έχει μετατοπίσει συνολικά τον πολιτικό άξονα στην Ευρώπη, με τους ερευνητές να χαρακτηρίζουν πλέον αρκετά από τα παραδοσιακά κεντροδεξιά κόμματα ως «οριακά ακροδεξιά».
«Μιλήσαμε πολύ για τη μετατόπιση προς τα δεξιότερα των Συντηρητικών της Βρετανίας, του VVD του Μαρκ Ρούτε στην Ολλανδία, των Républicains στη Γαλλία και του ÖVP στην Αυστρία», αναφέρει ο Ρόουντεν.
«Τελικά, δεν τα συμπεριλάβαμε στα ακροδεξιά κόμματα, λόγω της κεντροδεξιάς ιδεολογικής τους αφετηρίας. Ωστόσο, δεν είναι απίθανο να το κάνουμε στο μέλλον», επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής.
Ακροδεξιά στην Ευρώπη
Η έρευνα εντοπίζει 234 αντισυστημικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων, τα 165 χαρακτηρίζονται ως λαϊκιστικά. Κατατάσσει 61 κόμματα στον πολιτικό χώρο της ακροαριστεράς και 112 στον χώρο της ακροδεξιάς.
Τα λαϊκιστικά κόμματα συχνά χωρίζουν την κοινωνία σε δύο ομάδες: έναν «καθαρό λαό» έναντι μιας «διεφθαρμένης ελίτ». Θεωρούν δε ότι όλες οι πολιτικές πρωτοβουλίες και δράσεις πρέπει να εκφράζουν τη «βούληση του λαού».
Από τον Ορμπαν… στη Μελόνι
Στην έρευνα υπάρχουν αναφορές σε λαϊκιστές πολιτικούς που βρίσκονται ήδη στην εξουσία, όπως ο ηγέτης της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν, το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία και, στη σκανδιναβική περιφέρεια, το Κόμμα των Φιλανδών και οι Σουηδοί Δημοκράτες που συμμετέχουν σε κυβερνητικούς συνασπισμούς.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε κόμματα των οποίων η δημοτικότητα ενισχύεται σημαντικά. Το κόμμα Ελευθερία της Αυστρίας (FPÖ) έχει άνετο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις ένα χρόνο μετά τις εκλογές, το γερμανικό AfD διπλασίασε τα ποσοστά του στο 22% και βρίσκεται στη δεύτερη θέση, μπροστά από το κεντροαριστερό SPD, ενώ η Μαρίν Λεπέν βρίσκεται επίσης σε ανοδική τροχιά.
Αναφορά γίνεται και σε «τρία ακροδεξιά κόμματα στην Ελλάδα» που κέρδισαν κοινοβουλευτικές έδρες στις εκλογές του Ιουνίου, καθώς και στην Ισπανία, όπου λαϊκιστικά και αυτονομιστικά κόμματα καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις.
Μετανάστευση, εμβόλια και κλίμα
Πολλοί παράγοντες κρύβονται πίσω από την τάση, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, οι οποίοι εξέτασαν κόμματα που έχουν κερδίσει τουλάχιστον μία έδρα ή 2% των ψήφων σε εθνικές εκλογές από το 1989 μέχρι σήμερα.
Το μεγάλο τους θέμα ήταν πάντα η μετανάστευση, ωστόσο πλέον αξιοποιούν όλες τις ανασφάλειες των ψηφοφόρων για να κερδίσουν ψήφους.
Τα lockdowns και τα εμβόλια, το φύλο, η Ιστορία, τα σύμβολα εθνικής ταυτότητας και η κλιματική κρίση αποτελούν αγαπημένα τους θέματα.
Επιπλέον, η κρίση του κόστους ζωής και ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελούν άλλα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία στους ψηφοφόρους και αξιοποιούνται πολιτικά
Ποιοι τους ψηφίζουν και γιατί
Μεταξύ των ψηφοφόρων της ακροδεξιάς εντοπίζονται για πρώτη φορά ηλικιωμένες γυναίκες, κάτοικοι των πόλεων, η μορφωμένη μεσαία τάξη, επισημαίνουν οι αναλυτές.
Τα μεγάλα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα έχουν ευθύνη εν μέρει για τη μετατόπιση, προσθέτουν, καθώς, όπως εξηγούν, υπήρξε προοδευτική απομάκρυνσή τους από τις απαιτήσεις της κοινωνίας.
Σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, η πίεση, κυρίως προς την παραδοσιακή Κεντροδεξιά, να υιοθετήσει ακροδεξιές πολιτικές θέσεις, ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό, είναι πλέον ακραία.
Αυτή η «ριζοσπαστικοποίηση» της Κεντροδεξιάς σηματοδοτεί πως σταδιακά διαλύεται ο «υγειονομικός κλοιός» που παραδοσιακά τη διαχώριζε από την άκρα Δεξιά.
Η κορυφή του παγόβουνου
Κάποιοι αναλυτές επισημαίνουν πως απλά έχει μεγαλώσει η ομάδα των ψηφοφόρων που είναι ανεκτική απέναντι στην ακροδεξιά.
Θεωρούν πως οι φόβοι ότι η Ευρώπη «ολισθαίνει στην άκρα Δεξιά» είναι υπερβολικοί και τονίζουν ότι το Κέντρο είναι πιο ανθεκτικό από όσο δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και τα εκλογικά αποτελέσματα.
Την ίδια ώρα όμως, άλλοι προειδοποιούν πως η ανθεκτικότητα του κέντρου προϋποθέτει σταθερότητα η οποία δεν υπάρχει ούτε στην κοινωνία ούτε στην πολιτική.
Το «αντικαθεστωτικό» ποσοστό ψήφου τού ενός στους τρεις ψηφοφόρους θα μπορούσε να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, επισημαίνουν.
Πηγή: Guardian
