Kathimerini.gr
Αλεξάνδρα Βουδούρη
«Πράσινο φως» στον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης έδωσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρά την προσπάθεια συγκεκριμένων ευρωομάδων να απορριφθεί. Είχε εδώ και μήνες αναδειχθεί ως μείζον ζήτημα και μάλιστα εν μέσω των αγροτικών κινητοποιήσεων σε όλη την Ευρώπη που θέτουν στο επίκεντρο των διαμαρτυριών τους νομοθετήματα της «Πράσινης Συμφωνίας».
Το κείμενο στο οποίο τελικά συμφώνησαν το Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη εγκρίθηκε με 329 ψήφους υπέρ, 275 ψήφους κατά και 24 αποχές, ενώ πλέον πρέπει να εγκριθεί και από το Συμβούλιο, ώστε στη συνέχεια να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. και να τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευση.
Η νέα νομοθεσία ορίζει ότι η Ε.Ε. πρέπει να αποκαταστήσει τουλάχιστον το 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της έως το 2030 και όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050.
Ο κανονισμός της Ε.Ε. επί της ουσίας θα αποκαταστήσει υποβαθμισμένα οικοσυστήματα στα κράτη–μέλη και θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ε.Ε. για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα ενισχύοντας την επισιτιστική ασφάλεια.
Τι ορίζει η νομοθεσία
Για να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι της Ε.Ε., τα κράτη-μέλη οφείλουν έως το 2030 να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των οικοτόπων που καλύπτονται από τη νέα νομοθεσία: από δάση, λιβάδια και υγροβιότοπους μέχρι ποτάμια, λίμνες και κοραλλιογενείς βυθούς.
Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 60% για το 2040 και στο 90% για το 2050. Οπως είχε ζητήσει το Κοινοβούλιο, οι χώρες της Ε.Ε. θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις περιοχές Natura 2000 έως το 2030.
Απαξ και μια περιοχή επανέλθει σε καλή κατάσταση, οι χώρες της Ε.Ε. θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν θα υποβαθμιστεί εκ νέου. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να καταρτίσουν εθνικά σχέδια αποκατάστασης της φύσης, στα οποία θα περιγράφουν λεπτομερώς πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους στόχους αυτούς. Οπως είχε ζητήσει το Κοινοβούλιο, ο νέος κανονισμός προβλέπει ότι οι στόχοι για τα γεωργικά οικοσυστήματα θα μπορούν να αναστέλλονται σε εξαιρετικές περιστάσεις, όταν εξαιτίας τους μειώνονται σημαντικά οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που απαιτούνται για την επαρκή παραγωγή τροφίμων στην Ε.Ε.
Κρίσιμης σημασίας μετά τη συμφωνία στην COP15
Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την Κομισιόν τον Ιούνιο του 2022 και αναδείχθηκε ως κρίσιμο ζήτημα, μετά τη συμφωνία-«ορόσημο» για τη βιοποικιλότητα που σφραγίστηκε στην COP15.
Το περασμένο καλοκαίρι ο συγκεκριμένος νόμος μπήκε στο «στόχαστρο» του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) με το επιχείρημα ότι θα απειλήσει τα μέσα διαβίωσης των Ευρωπαίων αγροτών, θα διαταράξει τις μακροχρόνιες αλυσίδες εφοδιασμού, θα μειώσει την παραγωγή τροφίμων, θα ωθήσει τις τιμές για τους καταναλωτές και θα εξαλείψει ακόμη και αστικές περιοχές για να ανοίξει ο δρόμος για χώρους πρασίνου.
Τα επιχειρήματα είχαν αντικρούσει οικολογικές οργανώσεις, η Κομισιόν αλλά και διάφορες μεγάλες επιχειρήσεις όπως η ΙΚΕΑ ή η Unilever, η Nestlé και η Danone, οι οποίες επέμεναν ότι ο στόχος της αποκατάστασης της φύσης ήταν συμβατός με την οικονομική δραστηριότητα και απαραίτητος για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών εδαφών.
«Δεν υπάρχει ούτε πλανήτης Β, ούτε σχέδιο Β»
Η πρώτη απόπειρα του ΕΛΚ να απορριφθεί η κοινή θέση του Κοινοβουλίου απέτυχε τον περασμένο Ιούλιο. Αυτό επέτρεψε στους ευρωβουλευτές να ξεκινήσουν εκ νέου διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο και να καταλήξουν σε προσωρινή συμφωνία τον Νοέμβριο, η οποία αναμενόταν να «σφραγιστεί» από τα δύο θεσμικά όργανα.
Μετά την ψηφοφορία, ο εισηγητής Σεζάρ Λουένα (Σοσιαλιστές, Ισπανία) τόνισε ότι «είναι μια σημαντική ημέρα για την Ευρώπη, καθώς περνάμε από την προστασία και τη διατήρηση της φύσης στην αποκατάστασή της. Η νέα νομοθεσία θα μας βοηθήσει επίσης να εκπληρώσουμε πολλές από τις διεθνείς περιβαλλοντικές μας δεσμεύσεις. Ο κανονισμός θα αποκαταστήσει υποβαθμισμένα οικοσυστήματα με σεβασμό στον γεωργικό τομέα, παρέχοντας ευελιξία στα κράτη-μέλη. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους επιστήμονες που μας παρείχαν τα επιστημονικά στοιχεία διαψεύδοντας όσους αρνούνται την κλιματική αλλαγή, καθώς και τους νέους ανθρώπους που μας υπενθυμίζουν ότι δεν υπάρχει ούτε πλανήτης Β ούτε σχέδιο Β».
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος του ΕΛΚ Βαγγέλης Μεϊμαράκης τόνισε –ανάμεσα σε άλλα– ότι «η έκθεση που παρουσιάστηκε σήμερα, μπορεί να είναι βελτιωμένη, αλλά θεωρώ ότι επειδή συνεχίζονται οι αρνητικές συγκυρίες, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία που έχει δημιουργήσει μια επισιτιστική και ενεργειακή κρίση αλλά και ο πληθωρισμός, ο οποίος ενώ παρουσιάζει μια πτωτική τάση σε όλα τα είδη, στα τρόφιμα παραμένει υψηλός, ορισμένα ζητήματα της εν λόγω έκθεσης πρέπει να επανεξεταστούν και να ισχύσουν μόνο όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, ώστε οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι αλιείς, οι μελισσοκόμοι και όλοι όσοι ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα να έχουν τη δυνατότητα και να παράγουν και να ζουν αξιοπρεπώς. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τις ομιλίες μας και με τις πράξεις μας, στηρίζουμε απόλυτα την πρόταση για την προστασία της φύσης εφόσον οι συνθήκες βελτιωθούν.
Οι υπάρχουσες συνθήκες, μας επιβάλλουν ορισμένα κεφάλαια να τα τρέξουμε πιο γρήγορα και κάποια άλλα, λόγω των πρωτοφανών και ειδικών συγκυριών να τα αναστείλουμε, ώστε οι καταναλωτές, Ευρωπαίοι πολίτες να μην επιβαρυνθούν ακόμη περισσότερο. Στο κέντρο της πολιτικής μου ήταν πάντοτε ο άνθρωπος, ο Ευρωπαίος πολίτης, ο οποίος πρέπει να έχει αυτάρκεια και αυτονομία σε τρόφιμα, σε καλή ποιότητα και σε καλή τιμή».
Να σημειωθεί ότι η νομοθεσία αυτή έρχεται ως «απάντηση» και στις προσδοκίες των πολιτών σχετικά με την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, του τοπίου και των ωκεανών, όπως αυτές διατυπώνονται στις προτάσεις 2(1), 2(3), 2(4) και 2(5) της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
