Η Αγκυρα έσπευσε να παρουσιαστεί ως η κύρια κερδισμένη από την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, καταλήγοντας σε πολύ πρόωρα συμπεράσματα για το μέλλον μιας χώρας που επί δεκαετίες ταλανίζεται από βία και πόνο. Οδηγούμενη από έναν απροκάλυπτα αποικιοκρατικό και ανεξέλεγκτο ζήλο, η Αγκυρα παρουσιάζει, από τις 9 Δεκεμβρίου, διαδοχικά σχέδια για το μελλοντικό της «προτεκτοράτο». Η «ανάπτυξη ικανοτήτων» αποτελεί το σύνθημα που συνοδεύει φιλόδοξα έργα-μαμούθ, από τη σύνταξη ενός νέου συντάγματος (ούτε λίγο ούτε πολύ!) και την εκπαίδευση ενός στρατού 300.000 ανδρών, έως την αναδιάρθρωση κάθε πτυχής του δημόσιου βίου και την πλήρη ανασυγκρότηση των αστικών και οδικών υποδομών της Συρίας. Αυτό το τελευταίο είναι που ενδιαφέρει πρωτίστως την Αγκυρα. Η μοναδική σοβαρή εκτίμηση, η οποία χρονολογείται από το 2019, υπολογίζει το κόστος μεταξύ 250 και 400 δισ. δολαρίων. Το κονδύλι πιθανότατα έχει αυξηθεί κατά πολύ σήμερα.
Ενώ η Αγκυρα πολλαπλασιάζει τις συναντήσεις υψηλού επιπέδου και προχωράει καθημερινά σε ανακοινώσεις ευφάνταστων σχεδίων, το πεδίο όπου πραγματικά υπερβαίνει εαυτόν είναι ο μοναχικός αγώνας της ενάντια σε οτιδήποτε φέρει έστω και την παραμικρή σύνδεση με Κούρδους, είτε στη Συρία είτε αλλού.
Η Αγκυρα επιδιώκει να συνεχίσει τους αλυτρωτικούς στόχους της, υπό το πρόσχημα των διαρκών «ανησυχιών περί ασφαλείας»
Η Τουρκία διατηρεί ήδη παρουσία στη βορειοδυτική Συρία. Ελέγχει 8.835 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία οι Κούρδοι και οι χριστιανοί κάτοικοι έχουν «εκκαθαριστεί» manu militari. Διαχειρίζεται την περιοχή αυτή μέσω μιας στρατιωτικής δύναμης που υπολογίζεται σε 3.000 άνδρες, αν και στην πραγματικότητα ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος, καθώς τα 900 χλμ. των συροτουρκικών συνόρων είναι επίπεδα και εύκολα προσπελάσιμα. Πέρα από αυτή τη στρατιωτική δύναμη, η κατεχόμενη περιοχή αποτελεί πεδίο επιχείρησης μιας ετερόκλητης ένοπλης ομάδας που δρα υπό τη σημαία του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA). Η ομάδα αυτή, που δημιουργήθηκε, εκπαιδεύτηκε και εξοπλίστηκε από την Αγκυρα, υπολογίζεται σε 70.000 άνδρες και αποτελείται κυρίως από άτακτους και τζιχαντιστές κάθε είδους, από διάφορες περιοχές του κόσμου. Μετρά περισσότερες από σαράντα διαφορετικές εθνικότητες και πολλά από τα μέλη της έχουν αποσκιρτήσει από τον ISIS.
Εκτός από τις ένοπλες δυνάμεις, η Αγκυρα έχει εγκαταστήσει στην περιοχή διοικητικό προσωπικό, υπεύθυνο για την εκπαίδευση (στα τουρκικά και στα αραβικά), τις επικοινωνίες, τα οικονομικά και γενικότερα τη διαχείριση του δημόσιου βίου. Πολύ απλά, θα ήθελε να επεκτείνει αυτό το αποικιοκρατικό πείραμα σε όλη τη Συρία. Το μοντέλο που εφαρμόστηκε στα κατεχόμενα εδάφη, από τα οποία εκδιώχθηκαν Κούρδοι και χριστιανοί κάτοικοι, αποτελεί τον διακηρυγμένο στόχο της Αγκυρας: την κατάληψη ολόκληρης της συνοριακής ζώνης και πέραν αυτής, με σκοπό τον αφοπλισμό των Κούρδων.
Σήμερα, ενώ τα όπλα έχουν σιγήσει σχεδόν παντού, με εξαίρεση εκδικητικές επιθέσεις και κάποιους θύλακες αντίστασης στη νέα εξουσία της HTS (Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ) και του ηγέτη της, Αχμεντ αλ Σάρα, η Τουρκία –όπως και το Ισραήλ– επιδιώκει να συνεχίσει τους αποικιοκρατικούς και αλυτρωτικούς στόχους της, υπό το πρόσχημα των διαρκών «ανησυχιών περί ασφαλείας», με άμεσο στόχο την Αυτόνομη Κουρδική Διοίκηση της Βορειοανατολικής Συρίας (AANES) που διοικείται από τους Κούρδους της Συρίας, οι οποίοι μόλις πριν από δέκα χρόνια νίκησαν έναν ISIS που είχε την ανοιχτή υποστήριξη της Τουρκίας… Και αυτό διότι η Τουρκία απεχθάνεται μια γειτονιά που επιχειρεί να λειτουργήσει, όσο μπορεί, στηριζόμενη σε δημοκρατικές αρχές, με τον ίδιο τρόπο που η Ρωσία απεχθάνεται την Ουκρανία.
Η ένοπλη κλιμάκωση της Τουρκίας γίνεται αισθητή παντού, τόσο από τους Σύρους που έχουν κουραστεί από τον πόλεμο, όσο και από τους περιφερειακούς και δυτικούς παράγοντες, που επιδιώκουν να αποκλιμακώσουν σταδιακά τη συριακή κρίση και να επιτρέψουν την επιστροφή των προσφύγων. Η Τουρκία, με την εμμονή της, υπόσχεται ακριβώς το αντίθετο, σε συνεργασία με την άλλη πολεμική μηχανή της περιοχής, το Ισραήλ.
Ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Ιμπραήμ Καλίν, απεσταλμένος στη Δαμασκό για να συναντήσει τον Αλ Σάρα, φέρεται να διαβίβασε την έντονη δυσαρέσκεια της Αγκυρας για τον διάλογο μεταξύ AANES και HTS όσον αφορά την πιθανή συμμετοχή των Κούρδων της Συρίας στις διαπραγματεύσεις με τη Δαμασκό για το μέλλον της Συρίας και το δικό τους. Η κλιμακούμενη πατερναλιστική προσέγγιση ενοχλεί τη Δαμασκό, όχι μόνο στους κόλπους των ηγετών της HTS, αλλά και σε όλες τις άλλες συριακές συνιστώσες. Μάλιστα, στις 31 Δεκεμβρίου, παρά την αντίθεση της Αγκυρας, Κούρδοι στρατιωτικοί ηγέτες πραγματοποίησαν τελικά συνάντηση με τη νέα κυβέρνηση, και δη στη Δαμασκό, σε κλίμα διαλόγου.
Η ποικιλομορφία και ο πλούτος της Συρίας, σε εθνοτικό, θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο, είναι στοιχεία ξένα προς την Τουρκία, η οποία, μετά τις μεγάλες εθνοθρησκευτικές εκκαθαρίσεις στις αρχές του 20ού αιώνα, έχει εξελιχθεί στη χώρα με τη μεγαλύτερη θρησκευτική ομοιογένεια στην περιοχή. Ευτυχώς, η Τουρκία δεν διαθέτει ούτε τα τεχνικά, ούτε τα οικονομικά, ούτε τα πνευματικά μέσα για να επιβάλει αυτό το μοντέλο, παρά μόνο με τη χρήση βίας, η οποία όμως έχει σαφή όρια.
Ο κ. Τσενγκίζ Ακτάρ είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στη Σχολή Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
