Kathimerini.gr
«Isla de paz», δηλαδή «το νησί της ειρήνης». Ετσι αποκαλούσαν το Εκουαδόρ τη δεκαετία του 1980. Ενας χαρακτηρισμός που εύσχημα διαχώριζε τις συνθήκες που επικρατούσαν στη χώρα, από τις γειτονικές Κολομβία και Περού στις οποίες τότε «άνθιζε» η παραγωγή και εμπορία κοκαΐνης.
Εν έτει 2023 όλα μοιάζουν διαφορετικά στο Εκουαδόρ. Το πάλαι ποτέ «νησί της ειρήνης» είναι αντιμέτωπο με μια παρατεταμένη πολιτική και κοινωνική κρίση. Διαφθορά, σκάνδαλα, ναρκωτικά, έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας, εύθραυστες πολιτικές ισορροπίες, εκτίναξη των ανισοτήτων και στη μέση ένας κεντροδεξιός πρώην τραπεζικός και επιχειρηματίας πρόεδρος που δοκιμάζει τα όρια των δικών του πολιτικών αντοχών. Πώς φτάσαμε, όμως, μέχρι εδώ;
Μεταφερόμαστε δύο χρόνια νωρίτερα, στον Απρίλιο του 2021. Τότε που ο Γκιγιέρμο Λάσο, τραπεζίτης, επιχειρηματίας και για τρίτη φορά υποψήφιος του συνασπισμού της κεντροδεξιάς, κατόρθωνε – με ποσοστό 52,4% – να νικήσει τον Αντρές Αραούς – πολιτικό εκπρόσωπο του «κορεϊσμού» – και να εκλεγεί πρόεδρος της χώρας. Στις πρώτες του δηλώσεις μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, ο νικητής Λάσο έδειχνε μια ιδιαίτερη ευαισθησία στην επίκληση του Θεού. Σήμερα – τι ειρωνεία- ο Λάσο βαρύνεται με μια κυβερνητική θητεία στιγματισμένη από περιστατικά διαφθοράς και από έξαρση του οργανωμένου εγκλήματος και της φοροδιαφυγής.
Ταυτόχρονα, αναμένεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες να τεθεί για δεύτερη φορά στη θητεία του αντιμέτωπος με μια κοινοβουλευτική πρόταση μομφής. Την προηγούμενη, τον Ιούνιο του 2022, ο πρόεδρος Λάσο είχε φανεί πολιτικά «ανθεκτικός». Τότε, είχε κατορθώσει να αποκρούσει την πρόταση δυσπιστίας της αντιπολίτευσης, η οποία τον αμφισβητούσε επικαλούμενη συνθήκες «πολιτικής κρίσης» στη χώρα, έπειτα από εβδομάδες παρατεταμένων κινητοποιήσεων με κεντρικό επίδικο το αυξημένο κόστος ζωής.
Το χρονικό μιας ταραχώδους διακυβέρνησης
Ο Λάσο εξελέγη υποσχόμενος ένα «μείγμα» φιλελεύθερων πολιτικών το οποίο περιελάμβανε μειώσεις φόρων και προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Παρότι γνώριζε εξ’ αρχής πως θα καλούνταν να ασκήσει τα καθήκοντα του σε εύθραυστες κοινοβουλευτικές συνθήκες, ο 67χρονος ηγέτης εξαργύρωσε την πετυχημένη καμπάνια εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού με ανέλπιστα υψηλά ποσοστά αποδοχής στην αρχή της θητείας του.
Το καλοκαίρι 2022 στιγματίστηκε από έντονες, μαζικές και παρατεταμένες κινητοποιήσεις, οι οποίες συχνά κατέληγαν σε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών και της αστυνομίας (Φωτ: ASSOCIATED PRESS).
Τα σύννεφα, παρόλα αυτά, δεν άργησαν να πυκνώσουν, στη σκιά της δραματικής αύξησης των τιμών στα καύσιμα και στα τρόφιμα που επήλθε μέσα στο 2022. Το καλοκαίρι εκείνου του έτους στιγματίστηκε από έντονες, μαζικές και παρατεταμένες κινητοποιήσεις, οι οποίες συχνά κατέληγαν σε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών και της αστυνομίας. Η εκτόξευση του πληθωρισμού, η αύξηση της ανεργίας και η φτωχοποίηση σημαντικού τμήματος της κοινωνίας, αποδυνάμωναν το success story του Λάσο, ο οποίος ταυτόχρονα έβλεπε τους εκπροσώπους και τα κινήματα των ιθαγενών πληθυσμών της χώρας να πρωταγωνιστούν στις κινητοποιήσεις κατά της κυβέρνησής του. Σημειώνεται ότι ο Λάσο – εν πολλοίς – κατάφερε να κερδίσει την προεδρία (παρά την ήττα του στον πρώτο γυρό), επειδή το ιθαγενικό και αριστερόστροφο κόμμα Πατσακουτίκ επέλεξε τη «λευκή» ψήφο στον β’ γύρο, ενισχύοντας έμμεσα τον κεντροδεξιό Λάσο, έναντι του υποψηφίου του «κορεϊσμού».
Κι αν ο Λάσο πίστευε ότι η συμβιβαστική λύση που πέτυχε με τους εκπροσώπους των ιθαγενικών κινημάτων θα αποκαθιστούσε την πολιτική σταθερότητα στη χώρα, αλλά και το προσωπικό του πολιτικό προφίλ, μάλλον λογάριαζε χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες των σκανδάλων διαφθοράς που θα έβγαιναν στο φως τους επόμενους μήνες, αλλά και την έκρηξη της εγκληματικότητας που μαστίζει την κοινωνία του Εκουαδόρ.
Pandora Papers, σκάνδαλα και ναρκωτικά
Το πρώτο «χτύπημα», όπως αναφέρει δημοσίευμα του CNN, ήρθε με την ανάμειξη του ονόματός του στην περίφημη λίστα των «Pandora Papers», αλλά και έπειτα από καταγγελίες σε βάρος του για φοροδιαφυγή. Ο ίδιος αρνήθηκε όσα του αποδίδονταν, υποστηρίζοντας πως η οικονομική του δραστηριότητα ήταν απολύτως νόμιμη.
Το δεύτερο «χτύπημα» ήρθε στις αρχές του έτους, όταν δημοσιογραφική έρευνα της La Posta έκανε λόγο για την ύπαρξη ενός δικτύου διαφθοράς και υπεξαίρεσης δημόσιων πόρων σε δημόσιες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, επικεφαλής του δικτύου ήταν ο Ντανίλο Καρέρα, κουνιάδος του Λάσο και ένα από το πρόσωπα που θεωρείται ότι δρούσε αποφασιστικά στο πολιτικό «παρασκήνιο» του Εκουαδόρ. Η δημοσιογραφική έρευνα, μάλιστα, ενέπλεκε το εν λόγω δίκτυο και σε υποθέσεις διακίνησης ναρκωτικών. Αυτό το σκάνδαλο αποτελεί την αφορμή ώστε βουλευτές της αντιπολίτευσης να ζητήσουν για δεύτερη φορά την αποπομπή του Λάσο. Ο πρόεδρος και σε αυτή την υπόθεση αρνείται όσα του αποδίδονται.
Ο πρόεδρος του Εκουαδόρ, Γκιγιέρμε Λάσο σχεδιάζει την πολιτική του ρελάνς προωθώντας πολιτικές καταπολέμησης της εγκληματικότητας. (Φωτ. ASSOCIATED PRESS)
Η παράμετρος «εγκληματικότητα»
Οπως αναφέρει δημοσίευμα του CNN, το Εκουαδόρ τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει μια ραγδαία αύξηση των δεικτών εγκληματικότητας. Αναλυτές εξηγούν πως από τη δεκαετία του 2000, το Εκουαδόρ μετατράπηκε σε χώρα «μεσολαβητή» για την εμπορία και τη διακίνηση κοκαΐνης. Άλλωστε, η γεωγραφική της θέση – βρίσκεται δίπλα στο Περού και την Κολομβία -, αλλά και η σύνδεση της εγχώριας οικονομίας με το δολάριο, την κατέστησαν χώρα-παράδεισο για τέτοιου είδους δραστηριότητες.
Σε αυτό συνέβαλαν και οι πολιτικές λιτότητας που εφάρμοσε ο προκάτοχος του Λάσο, Λένιν Μορένο – εκπρόσωπος του «κορεϊσμού» – που «παραστράτησε» από τις σοσιαλίζουσες πολιτικές του Ράφαελ Κορέα και αποδυνάμωσε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Εκουαδόρ.
Μέσα στο πέρασμα των χρόνων, όπως αναφέρει το CNN, το Εκουαδόρ δεν είδε μόνο τις κρατικές του υπηρεσίες και την αστυνομία να απαξιώνονται και επί της ουσίας να χάνουν κάθε δυναμική παρέμβασης που διέθεταν, αλλά και την ίδια τη τη δικαστική εξουσία να χάνει το κύρος και την αξιοπιστία της, έπειτα από πολλαπλές καταγγελίες για διαφθορά.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Λάσο προσπάθησε να εκπονήσει το σχέδιο της δικής του πολιτικής ρελάνς, υιοθετώντας μια ρητορική που έθετε στο επίκεντρο την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Σύμφωνα με το CNN, την προηγούμενη εβδομάδα, ο Λάσο χαρακτήρισε τις εγκληματικές συμμορίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα ως «τρομοκρατικές οργανώσεις», δικαιοδοτώντας έτσι τις δυνάμεις του στρατού να εμπλακούν στην εξάρθρωση τους. Σημειώνεται ότι οι καταγγελίες για διαφθορά αγγίζουν και τον στρατό της χώρας. Ταυτόχρονα, παρότρυνε την οπλοχρησία από τους ίδιους τους πολίτες στο όνομα της πάταξης του εγκλήματος. Μια κίνηση που κρίθηκε πολλαπλώς αμφιλεγόμενη, εξαιτίας της γενικευμένης πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας που καλύπτει τη χώρα.
Η επόμενη μέρα
Το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει ανάψει το «πράσινο φως» στην Εθνοσυνέλευση έτσι ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες ψηφοφορίας για την αποπομπή του Λάσο. Ο πρόεδρος από την πλευρά του, προσπαθεί να μετατοπίσει την ατζέντα και να συσπειρώσει το ακροατήριο του, επενδύοντας στις πολιτικές καταπολέμησης του εγκλήματος. Λαμβάνοντας υπόψιν τους ταραχώδεις μήνες που προηγήθηκαν, αλλά και τις συνθήκες κοινωνικών ανισοτήτων και οικονομικών πιέσεων στα λαϊκά στρώματα, το στοίχημα για τον Λάσο μοιάζει ιδιαιτέρως δύσκολο.
Εκτός των άλλων, ο πρόεδρος του Εκουαδόρ φαίνεται πως χάνει ακόμα ένα στήριγμα του. Ο κάποτε προσφιλής στον αμερικανικό παράγοντα ηγέτης, σήμερα ακούει και διαβάζει επικριτικές εισηγήσεις Δημοκρατικών αξιωματούχων προς τον πρόεδρο Μπάιντεν για το πρόσωπό του, αλλά κυρίως για τα πολιτικά του πεπραγμένα.
Ασφυκτικός είναι ο κλοιός και στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο. Οι κοινοβουλευτικοί συσχετισμοί είναι οριακοί, με το κόμμα του Λάσο να διαθέτει μια μειοψηφική κοινοβουλευτική ομάδα και τον πρόεδρο να στηρίζεται από έναν ετερόκλητο συνασπισμό εννέα κομμάτων. Δημοσίευμα του Vox, δεν αποκλείει, ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες, ο πρόεδρος να «επιβιώσει» μιας ψηφοφορίας για την αποπομπή του, όμως εκτιμά ότι όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, ο Λάσο θα έχει απολέσει την όποια πολιτική του δυναμική.
Στο ενδεχόμενο υπερψήφισης της αποπομπής του Λάσο, τότε το πιθανότερο σενάριο θα ήταν η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η προσφυγή στις κάλπες, σενάριο που φαίνεται να επεξεργάζονται ήδη πολλοί υποψήφιοι για την προεδρία, αλλά και ο ίδιος ο Λάσο που με βάση τα ως τώρα δεδομένα επιθυμεί να διεκδικήσει την επανεκλογή του, όποτε κι αν γίνουν εκλογές.
Το Εκουαδόρ, έπειτα από πολύμηνες ταραχές, αλλά και μακροχρόνιες οικονομικές δοκιμασίες, φαίνεται πως οδηγείται στην κορύφωση μιας βαθιάς και πολύπλευρης πολιτικής και κοινωνικής κρίσης. Όποιο κι αν είναι το άμεσο μέλλον του Γκιγιέρμο Λάσο, η πληγή της περιπετειώδους διακυβέρνησης του αναμένεται να μείνει ανεπούλωτη για πολύ καιρό. Ταυτόχρονα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την αντίδραση του λαού της χώρας, ο οποίος αντιμετωπίζει μια ζοφερή οικονομική πραγματικότητα, αλλά και μια δομική θεσμική κρίση. Την ίδια στιγμή οι μνήμες από τη χρεοκοπία και τις αλλεπάλληλες στάσεις πληρωμών παραμένουν νωπές και τρομάζουν τόσο τους πολίτες του Εκουαδόρ, όσο και τις διεθνείς αγορές. Ο χρόνος μοιάζει να μετράει αντίστροφα για την επόμενη μεγάλη «έκρηξη».
