ΠΗΓΗ: skai.gr
Αν υπήρχε ένας κόσμος στο πλανητικό μας σύστημα, ο οποίος θα μπορούσε να ονομαστεί «Κόλαση», αυτός θα ήταν το φεγγάρι του Δία, η Ιώ.
Πρόκειται για το ουράνιο σώμα με τα πορισσότερα ηφαίστεια στο ηλιακό μας σύστημα, γεγονός που από μόνο του είναι εντυπωσιακό και που ωστόσο ανοίγει προοκτικές για το βαθύ μέλλον, καθώς η Γη ήταν πριν κάποια εκατομμύρια χρόνια, ένας κόσμος γεμάτος ηφαίστεια, που εξελίχθηκε στο σημερινό θαύμα και στην έκρηξη ζωής που ακολούθησε εκείνη την περίοδο.
Το Juno της NASA αποκαλύπτει εκπληκτικές εικόνες και στοιχεία από την έρευνά του στον φυσικό δορυφόρο του Δία. Όλα όσα έχουμε μάθει το τελευταίο διάστημα, αποτυπώνονται σε ένα εντυπωσιακό βίντεο animation από τη NASΑ. Ένα βίντεο που μας ταξιδεύει σε εντυπωσιακούς κόσμους, διαφορετικούς από τη Γη μας, ωστόσο τόσο μα τόσο ελκυστικούς και υπέροχους.
Δείτε το βίντεο animation:
Μία μεγάλη και εξίσου σημαντική διαπίστωση των επιστημόνων της NASA από την έρευνα του Juno στην Ιώ, είναι ότι τα ηφαίστεια τροφοδοτούνται με μάγμα από τον δικό τους θάλαμο και όχι από έναν τεράστιο ωκεανό μάγματος που βρίσκεται ενιαίος κάτω από τον φλοιό του φεγγαριού. Μετά από 44 χρόνια μελέτης, οι επιστήμονες είναι πλέον σε θέση να προχωρήσουν σε πραγματικές αμαλύσεις για την προοπτική της «κόλασης» του ηλιακού μας συστήματος.
Περίπου στο μέγεθος της Σελήνης, η Iω είναι γνωστή ως το πιο ηφαιστειακά ενεργό σώμα στο ηλιακό μας σύστημα. Το φεγγάρι φιλοξενεί περίπου 400 ηφαίστεια, τα οποία εκτοξεύουν λάβα σε φαινομενικά συνεχείς εκρήξεις που συμβάλλουν στην επικάλυψη της επιφάνειάς του.
Η Ιώ ανακαλύφθηκε το 1610 από τον Γαλιλαίο
Αν και το φεγγάρι ανακαλύφθηκε από τον Γαλιλαίο στις 8 Ιανουαρίου 1610, η ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν είχε ανακαλυφθεί μέχρι το 1979, όταν η επιστήμονας Linda Morabito του Εργαστηρίου Jet Propulsion της NASA στη Νότια Καλιφόρνια εντόπισε για πρώτη φορά ένα ηφαιστειακό λοφίο σε μια εικόνα που έστειλε το Voyager 1.
«Από την ανακάλυψη της Morabito, οι πλανητολόγοι αναρωτήθηκαν πώς τα ηφαίστεια τροφοδοτούνταν από τη λάβα κάτω από την επιφάνεια», δήλωσε ο Scott Bolton, κύριος ερευνητής της αποστολής Juno από το Southwest Research Institute στο Σαν Αντόνιο. «Υπήρχε ένας ρηχός ωκεανός από λευκό-καυτό μάγμα που τροφοδοτούσε τα ηφαίστεια ή ήταν πιο εντοπισμένη η πηγή τους; Γνωρίζαμε ότι τα δεδομένα από τις δύο πολύ κοντινές πτήσεις του Juno θα μπορούσαν να μας δώσουν κάποιες πληροφορίες για το πώς λειτουργούσε πραγματικά αυτό το βασανισμένο φεγγάρι».
Το φαινόμενο της «παλιρροϊκής κάμψης»
Το Juno πραγματοποίησε εξαιρετικά κοντινές πτήσεις στην Ιώ τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Φεβρουάριο του 2024, φτάνοντας σε απόσταση περίπου 1.500 χιλιομέτρων από την επιφάνειά του. Κατά τη διάρκεια των προσεγγίσεων, το Juno επικοινώνησε με το Deep Space Network της NASA, στέλνοντας δεδομένα Doppler υψηλής ακρίβειας, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση της βαρύτητας του φεγγαριού. Τα δεδομένα που εστάλησαν, έδωσαν εκπληκτικά αποτελέσματα, καθώς παρατηρήθηκε το φαινόμενο που ονομάζεται «παλιρροϊκή κάμψη».
Η Iώ είναι εξαιρετικά κοντά στον αέριο γίγαντα Δία και η ελλειπτική τροχιά της την περιστρέφει γύρω από τον πλανήτη μία φορά κάθε 42,5 ώρες. Καθώς η απόσταση ποικίλλει, το ίδιο συμβαίνει και με τη βαρυτική έλξη του Δία, η οποία οδηγεί στην ανελέητη συμπίεση του φεγγαριού. Το αποτέλεσμα: μια ακραία περίπτωση παλιρροιακής κάμψης — τριβή από παλιρροϊκές δυνάμεις που παράγει εσωτερική θερμότητα.
«Αυτή η συνεχής κάμψη δημιουργεί τεράστια ενέργεια, η οποία κυριολεκτικά λιώνει τμήματα του εσωτερικού του φεγγαριού», είπε ο Bolton. «Αν η Ιώ είχε έναν παγκόσμιο ωκεανό μάγματος, ξέραμε ότι η υπογραφή της παλιρροιακής παραμόρφωσής της θα ήταν πολύ μεγαλύτερη από ένα πιο άκαμπτο, κυρίως συμπαγές εσωτερικό. Έτσι, ανάλογα με τα αποτελέσματα από την ανίχνευση του βαρυτικού πεδίου της από το Juno, θα μπορούσαμε να πούμε αν ένας παγκόσμιος ωκεανός μάγματος κρυβόταν κάτω από την επιφάνειά του ή αν ήταν κάτι άλλο».
Η ομάδα Juno συνέκρινε δεδομένα Doppler από τις δύο πτήσεις της με παρατηρήσεις από προηγούμενες αποστολές του οργανισμού στο σύστημα Jovian και από τηλεσκόπια εδάφους. Βρήκαν παλιρροϊκή παραμόρφωση που συνάδει με το ότι η Ιώ δεν είχε ρηχό παγκόσμιο ωκεανό μάγματος.
«Η ανακάλυψη του Juno ότι οι παλιρροϊκές δυνάμεις δεν δημιουργούν πάντα παγκόσμιους ωκεανούς μάγματος μας παρακινεί να ξανασκεφτούμε τι γνωρίζουμε για το εσωτερικό του φεγγαριού του Δία», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Ryan Park, ένας από τους ερευνητές της αποστολής Juno και επόπτης του Solar System Dynamics Group στην JPL. «Έχει επιπτώσεις στην κατανόησή μας για άλλα φεγγάρια, όπως ο Εγκέλαδος και η Ευρώπη, ακόμη και οι εξωπλανήτες και οι υπερ-Γαίες. Τα νέα ευρήματά μας παρέχουν μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τι γνωρίζουμε για τον σχηματισμό και την εξέλιξη των πλανητών».
