Kathimerini.gr
Μια Κυριακή απόγευμα, η Μαρία, 35 ετών, ένιωσε έναν έντονο, αιφνίδιο πόνο στον αυχένα. Αντί να καλέσει τον γιατρό της, όπως θα έκανε παλαιότερα, έπιασε το κινητό της και άρχισε να πληκτρολογεί τα συμπτώματά της στο ChatGPT. «Παλιά θα το έψαχνα στο Google, αλλά πάντα έβρισκα τις πιο καταστροφικές πιθανότητες», λέει. «Τώρα, τουλάχιστον, μπορώ να ρωτήσω κάτι πιο στοχευμένο». Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, είχε μπροστά της μια λίστα πιθανών αιτίων, με μια προτροπή: «Συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας». Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ, αλλά πόσο αξιόπιστη είναι όταν κρίνεται η υγεία μας;
Η δυνατότητα της AI στη διάγνωση τέθηκε στο επίκεντρο πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open. Στο πείραμα, 50 γιατροί και το ChatGPT-4 κλήθηκαν να διαγνώσουν εικονικούς ασθενείς βασισμένοι σε αναλυτικές περιγραφές συμπτωμάτων. Τα αποτελέσματα; Το ChatGPT-4 σημείωσε μέση ακρίβεια 90% στη διάγνωση, ενώ οι γιατροί που το χρησιμοποίησαν ως υποστηρικτικό εργαλείο έφτασαν το 76%. Οι γιατροί που βασίστηκαν αποκλειστικά στις δικές τους γνώσεις, πέτυχαν 74%.
Ενας πανίσχυρος βοηθός
Ο Γιώργος Μαντζαβίνης, γενικός ιατρός, διευθυντής Κ.Υ. και μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, δραστηριοποιείται καθημερινά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και σχολιάζει ότι στο δικό του πεδίο η ταχύτητα και η ακρίβεια είναι ζωτικής σημασίας. «Τα chatbots μπορούν να προσφέρουν μια πρώτη εκτίμηση, η οποία εξοικονομεί χρόνο και μειώνει τα διαγνωστικά σφάλματα. Ο γιατρός παραμένει στο επίκεντρο, αλλά η AI μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμος βοηθός».
Φανταστείτε ότι επισκέπτεστε τον οικογενειακό σας ιατρό και εκείνος έχει στη διάθεσή του, εκτός από τις γνώσεις του, και αυτόν τον πανίσχυρο βοηθό. Το συγκεκριμένο σενάριο δεν ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, υπάρχει, έστω και σε αρχική μορφή, και είναι η τεχνητή νοημοσύνη.
Αυτός ο βοηθός, σύμφωνα με τον κύριο Μαντζαβίνη, μπορεί να αναλύσει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα χιλιάδες ιατρικές μελέτες, να αναλύσει και να συγκρίνει εργαστηριακές εξετάσεις με μεγάλη ακρίβεια, να συγκρίνει και να συνδυάσει συμπτώματα και να προτείνει πιθανές προσεγγίσεις για τον ασθενή τόσο σε περαιτέρω διαγνωστικό όσο και θεραπευτικό πλαίσιο, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια στις ιατρικές αποφάσεις. «Φανταστείτε ότι επισκέπτεστε τον οικογενειακό σας ιατρό και εκείνος έχει στη διάθεσή του, εκτός από τις γνώσεις του, και αυτόν τον πανίσχυρο βοηθό. Το συγκεκριμένο σενάριο δεν ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, υπάρχει, έστω και σε αρχική μορφή, και είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Συγκεκριμένα μέσω της συμμετοχής των chatbots στις διαγνωστικές και τις θεραπευτικές διαδικασίες μπορεί να αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την ιατρική».
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Σχολιάζοντας από την πλευρά του το πείραμα που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open. Ο Αλέξανδρος Νίξον, γενικός χειρουργός, επιμελητής στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», σχολιάζει ότι «αν το δούμε καθαρά αριθμητικά, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό». Ο ίδιος δηλώνει ένθερμος υποστηρικτής της τεχνητής νοημοσύνης, όσον όμως αφορά το συγκεκριμένο πείραμα σχολιάζει ότι το δείγμα ήταν μικρό, μόλις 50 γιατροί, και πως έγινε σε ελεγχόμενο περιβάλλον. «Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κάποιος ασθενής, και το κίνητρο για να βοηθήσεις κάποιον που πράγματι ταλαιπωρείται είναι πολύ μεγάλο. Η διάγνωση δεν είναι απλώς ανάλυση συμπτωμάτων· είναι και η ανθρώπινη επαφή».
Στην ανάλυση αξονικών τομογραφιών οι αλγόριθμοι μπορούν να ξεπεράσουν την ακρίβεια του ανθρώπινου ματιού.
Ο ίδιος βλέπει το ChatGPT κυρίως ως ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί από περιέργεια. «Περισσότερο το χρησιμοποιώ για να τεστάρω πώς θα με εντυπωσιάσει», λέει χαρακτηριστικά. «Μέχρι στιγμής, μου φαίνεται σαν ένα συμμαζεμένο Google Search που δεν υποκαθιστά μια εξειδικευμένη ιατρική βάση δεδομένων». Ωστόσο, τονίζει τη σημασία της σε πιο εξειδικευμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στην ανάλυση αξονικών τομογραφιών, όπου όπως αναφέρει οι αλγόριθμοι μπορούν να ξεπεράσουν την ακρίβεια του ανθρώπινου ματιού. «Στη γενική χειρουργική, η AI συνδέεται περισσότερο με τη ρομποτική: το ρομπότ λειτουργεί σαν ένα εξελιγμένο βιντεοπαιχνίδι, όπου ο χειρουργός το κατευθύνει, αλλά η AI μπορεί να προσθέσει επίπεδα ακρίβειας και ασφάλειας, όπως να αποφεύγεις τη ζημιά σε ευαίσθητους ιστούς».
«Ακόμα δεν παραδέχονται ότι έψαξαν στο ChatGPT»
Επιπλέον, στις νευροχειρουργικές επεμβάσεις, η AI μπορεί να αναγνωρίσει περιοχές στον εγκέφαλο με τρόπο που θυμίζει τεχνολογίες αυτόνομων οχημάτων, συνδυάζοντας αλγορίθμους με υψηλή ακρίβεια. Αυτό, κατά τον κύριο Νίξον, δείχνει τη δυναμική της AI όχι ως υποκατάστατου, αλλά ως εργαλείου που ενισχύει την ικανότητα του γιατρού. Σχολιάζει, μάλιστα, ότι η καθημερινή ιατρική πρακτική απέχει πολύ από την περίπλοκη εικόνα που συχνά προβάλλεται στις αμερικανικές ιατρικές σειρές. «Στην πραγματικότητα, η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που αντιμετωπίζουμε είναι απλές διαγνώσεις που γίνονται εύκολα. Δεν ζούμε καθημερινά την ένταση ενός επεισοδίου του Dr. House». Ωστόσο αναγνωρίζει ότι σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις ή για εξειδικευμένες πληροφορίες, η AI μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά, αν και ακόμη δεν είναι έτοιμη να αντικαταστήσει την ανθρώπινη κρίση. Από την πλευρά τους οι ασθενείς συχνά λένε «διάβασα στο Ιντερνετ», αλλά «ακόμα δεν παραδέχονται ότι έψαξαν στο ChatGPT», σημειώνει ο Νίξον, αναδεικνύοντας τη νέα πρόκληση που αντιμετωπίζει η ιατρική κοινότητα.
Ο κλινικός γιατρός δεν θα είναι δυνατόν να παροπλιστεί στο μέλλον, καθώς είναι εκείνος που έρχεται σε άμεση επαφή με τον ασθενή και μέσω της ενσυναίσθησης, της ηθικής σε διαγνωστικά και θεραπευτικά διλήμματα, αλλά και της ίδιας της κλινικής εξέτασης.
Ο κύριος Μαντζαβίνης συμφωνεί με την άποψη ότι ο κλινικός γιατρός δεν θα είναι δυνατόν να παροπλιστεί στο μέλλον, καθώς είναι εκείνος που έρχεται σε άμεση επαφή με τον ασθενή και μέσω της ενσυναίσθησης, της ηθικής σε διαγνωστικά και θεραπευτικά διλήμματα, αλλά και της ίδιας της κλινικής εξέτασης. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να αντικατασταθεί πλήρως από τα chatbots. Ο ίδιος διενεργεί μεταδιδακτορική έρευνα σχετικά με τη μελέτη δεικτών υγείας μέσα από μεθόδους τεχνητής, νοημοσύνης ωστόσο, όπως παραδέχεται: «Προσωπικά, όσες φορές έχω χρησιμοποιήσει κάποιο chatbox για διαγνωστικούς σκοπούς ήταν περισσότερο για επιβεβαίωση ή για μικρές λεπτομέρειες». Κατά την κρίση του η AI μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ενίσχυσης, αλλά όχι ως υποκατάστατο της ανθρώπινης κρίσης.
Ελαχιστοποιώντας τον χρόνο
Την ίδια στιγμή, ο Γιάννης Ρεφανίδης, καθηγητής τεχνητής νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, δίνει τη δική του διάσταση για τη λειτουργία και τις δυνατότητες των chatbots. «Σημαντικό ρόλο στην απόδοσή τους διαδραματίζει η ικανότητά τους να διατηρούν το νήμα της συζήτησης, να αντιλαμβάνονται λεπτές αποχρώσεις στον λόγο του συνομιλητή και να συνδυάζουν πληροφορίες από πολλές πηγές. Εχουν λοιπόν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εμπεριστατωμένες συζητήσεις για εξειδικευμένα θέματα, περιλαμβανομένων των ιατρικών ζητημάτων», εξηγεί προσθέτοντας ότι εκεί όπου ένας άνθρωπος θα αφιέρωνε πολλή ώρα για να εντοπίσει την πληροφορία, οι εικονικοί συνομιλητές ελαχιστοποιούν αυτόν τον χρόνο και επιστρέφουν την απάντηση σε μορφή για άμεση χρήση.
Προσωπικά λέω ότι, αν κάποια στιγμή καταφέρει να με αντικαταστήσει ως ιατρό πλήρως και με την ίδια ή καλύτερη αποτελεσματικότητα ένα “μηχάνημα”, τότε μάλλον καλώς με αντικατέστησε.
Με τις τεχνολογίες αυτές να εξελίσσονται ραγδαία, το ερώτημα σύμφωνα με τον κύριο Μαντζαβίνη δεν είναι αν θα τις δεχτούμε, αλλά πώς θα τις αξιοποιήσουμε. Θα τις δούμε ως συνεργάτες που βελτιώνουν την ιατρική φροντίδα ή ως απειλή που υπονομεύει την εμπιστοσύνη μεταξύ ιατρών και ασθενών; Ο ίδιος προσφέρει μια χιουμοριστική αλλά και στοχαστική ματιά: «Προσωπικά λέω ότι, αν κάποια στιγμή καταφέρει να με αντικαταστήσει ως ιατρό πλήρως και με την ίδια ή καλύτερη αποτελεσματικότητα ένα “μηχάνημα”, τότε μάλλον καλώς με αντικατέστησε». Και προσθέτει με νόημα: «Καλού κακού, μετά την επόμενη αναζήτησή σας στο ChatGPT, μην παραλείψετε να του πείτε “ευχαριστώ”. Ποιος ξέρει σε τι περιβάλλον θα το ξανασυναντήσετε;».
