Σταύρος Ιωαννίδης
Η Ελλάδα και η Τουρκία θα είναι τα νέα μέλη της ευρωπαϊκής αντιπυραυλικής «ομπρέλας» με την ονομασία «European Sky Shield Initiative» που συστάθηκε το 2022 με πρωτοβουλία του Γερμανού καγκελάριου Ολαφ Σολτς. Το πρωτόκολλο προσχώρησης της Ελλάδας υπογράφει σήμερα ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, στο περιθώριο της Συνόδου των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Η ανάγκη για την ανάπτυξη ενός κοινού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας για την Ευρώπη προέκυψε μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τις επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους τύπου Iskander σε στρατηγικές υποδομές της χώρας. Αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν εκφράσει τότε τις ανησυχίες τους, όμως, η εξέλιξη που επιτάχυνε τις διαδικασίες για τη σύσταση του πρώτου ενιαίου συστήματος αεράμυνας στην Ευρώπη, ήταν η ανάπτυξη ρωσικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς 9K720 στο Καλίνινγκραντ.
Η ανάπτυξη των Iskander στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης, με αρκετές πρωτεύουσες να βρίσκονται πλέον στο βεληνεκές τους, οδήγησε στην υπογραφή της αρχικής διακήρυξης για τη σύσταση του «European Sky Shield Initiative» τον Οκτώβριο του 2022, στην οποία προσχώρησαν 15 ευρωπαϊκές χώρες και μέλη του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Τσεχία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, τη Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Λίγους μήνες αργότερα εντάχθηκαν η Δανία και η Σουηδία, ενώ τον Ιούλιο του 2023 προσχώρησαν η Αυστρία και η Ελβετία. Η Ελλάδα και η Τουρκία γίνονται πλέον τα νεότερα μέλη της πρωτοβουλίας.
Πώς λειτουργεί
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ευρωπαϊκή αντιβαλλιστική ομπρέλα θα αποτελείται από τρία επίπεδα άμυνας και κάθε χώρα θα συμμετέχει στο επίπεδο που αναλογεί στα οπλικά συστήματα που διαθέτει. Το πρώτο επίπεδο θα είναι του μέσου βεληνεκούς (35-40 χλμ.), το οποίο θα περιλαμβάνει κυρίως πλατφόρμες που χρησιμοποιούν πυραύλους IRIS-T SLM. Τα συγκεκριμένα βλήματα σημειώνουν εντυπωσιακές επιδόσεις στα πεδία μαχών της Ουκρανίας. Πρόκειται για βλήμα γερμανικής ανάπτυξης με συμπαραγωγούς την ΕΑΒ και τα ΕΑΣ. Στο πρώτο επίπεδο αεράμυνας αναμένεται να ενταχθούν, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι βρετανικοί CAMM.
Το δεύτερο επίπεδο με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς (έως 100 χλμ.) θα αναλάβουν οι αμερικανικής κατασκευής MIM-104 Patriot, που αποτελούν το ισχυρό χαρτί και της ελληνικής αεράμυνας. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η Πολεμική Αεροπορία θα συμμετέχει στην πρωτοβουλία με τις πυροβολαρχίες Patriot που διαθέτει.
Το τρίτο επίπεδο θα περιλαμβάνει αντιβαλλιστικά συστήματα πολύ μεγάλου βεληνεκούς με δυνατότητες αναχαίτισης στα όρια της ατμόσφαιρας. Τον ρόλο αυτό θα αναλάβει το σύστημα Arrow 3 που αναπτύσσουν από κοινού το Τελ Αβίβ και η Ουάσιγκτον και χρησιμοποιήθηκε για την κατάρριψη πυραύλων που εκτοξεύθηκαν από την Ερυθρά Θάλασσα με στόχο το νότιο Ισραήλ.
Τι σημαίνει για την Ελλάδα
Αν και βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, η πρωτοβουλία για την ανάπτυξη ενός κοινού συστήματος αντιπυραυλικής / αντιβαλλιστικής άμυνας, αποτελεί μια πρώτη απόπειρα δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού στρατιωτικού βραχίονα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η πρωτοβουλία κινείται σε δύο άξονες:
Ο πρώτος αφορά στην ενίσχυση της αντιβαλλιστικής δυνατότητας μέσω της αγοράς νέων συστημάτων αεράμυνας. Ο στόχος είναι μέσα από ένα κοινό σύστημα προμηθειών, οι χώρες που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία, να αποκτήσουν σύγχρονα διαλειτουργικά συστήματα με δικτυοκεντρικές δυνατότητες. Με τον τρόπο αυτό, θα επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακος στην προμήθεια των πανάκριβων οπλικών συστημάτων αλλά και επάρκεια πυρομαχικών για τα οποία καταγράφεται ρεκόρ ζήτησης διεθνώς. Παράλληλα, θα εξασφαλίζεται η υποστήριξη και η αναβάθμιση των συστημάτων ώστε να παραμένουν στην αιχμή της τεχνολογίας.
Ο δεύτερος άξονας είναι ο στρατηγικός και έχει να κάνει με τη διασύνδεση των συστημάτων υπό ενιαία διοίκηση. Αρμόδιες πηγές με τις οποίες επικοινώνησε η «Κ» επισημαίνουν ότι βρισκόμαστε ακόμη σε αρχικό στάδιο και δεν έχουν αποσαφηνιστεί σημαντικές πτυχές της πρωτοβουλίας, όπως, το αν θα ιδρυθεί κοινό στρατηγείο, ποιοι θα είναι οι κανόνες εμπλοκές κ.λπ. Σε πρώτο στάδιο, όμως, αναμένεται να ξεκινήσουν ασκήσεις και εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα έχουν ως βασικό σενάριο την άμυνα απέναντι σε επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και μη επανδρωμένα συστήματα.
Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από το κοινό σύστημα προμηθειών για να ενισχύσει την αεράμυνά της με τον προγραμματισμό προμηθειών αντιβαλλιστικών και αντί-drone όπλων, εξασφαλίζοντας παράλληλα υψηλές διαθεσιμότητες στα συστήματα που ήδη διαθέτει. Αλλωστε, όπως έχει προαναγγείλει ο Νίκος Δένδιας, η Αθήνα προχωρά στην εγκατάσταση ενός αντί-drone «θόλου» στα νησιά και τη Θράκη ενώ στο «στόχαστρο» των επιτελείων έχουν μπει και παραλλαγές του γνωστού ισραηλινού αντιβαλλιστικού συστήματος Iron Dome.
