Με μοντέλο MI5 ο σχεδιασμός της νέας ΕΥΠ

Το βρετανικό μοντέλο επιλέγεται από το Μέγαρο Μαξίμου ως το καλύτερο υπόδειγμα για ζητήματα πληροφοριών και εθνικής ασφάλειας, προκειμένου να αλλάξει κατά τρόπο βέλτιστο και κυρίως αποτελεσματικό η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ). Η υπόθεση της παρακολούθησης του τηλεφώνου του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη έφερε στην επιφάνεια, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση, δυσλειτουργίες και παθογένειες χρόνων, που πρέπει να επιδιορθωθούν. Πέρα, βέβαια, από το πλήγμα που υπέστη η κυβέρνηση λόγω των ζητημάτων διαφάνειας τα οποία προκύπτουν, είναι επιπλέον πολύ σαφές ότι η ΕΥΠ υπό την παρούσα μορφή και τρόπο λειτουργίας δεν διαδραματίζει τον ρόλο που θα έπρεπε και συνάδει στην αποστολή της. Είναι, δηλαδή, αμφίβολο αν ο υφιστάμενος τρόπος οργάνωσης επιτρέπει στην ΕΥΠ να διεκπεραιώσει πρακτικά το έργο της, που δεν είναι άλλο από την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας.

Το βρετανικό μοντέλο δεν επελέγη τυχαία, αλλά έπειτα από ενδελεχή έρευνα και επαφές των στενών συνεργατών του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου. Σε αυτή την προσπάθεια αναζήτησης προσώπων κατάλληλων για να συμβουλεύσουν την κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός ανέλαβε την πρωτοβουλία και συναντήθηκε με διαπρεπές στέλεχος των υπηρεσιών ασφάλειας και πληροφοριών της Βρετανίας.

Ο Βρετανός ειδικός έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, κυβερνοασφάλειας, πληροφοριών και μεταρρυθμίσεων του τομέα ασφάλειας, θεωρείται εκ των προσώπων που ευθύνονται για τις αλλαγές που μετέφεραν τις μυστικές υπηρεσίες του Ηνωμένου Βασιλείου από μια παρωχημένη κατάσταση στον 21ο αιώνα. Πρόκειται, βεβαίως, για ένα πρόσωπο το οποίο ακόμη και σήμερα διαθέτει υψηλό κύρος στο Ηνωμένο Βασίλειο και έχει τιμηθεί με τις ανώτατες διακρίσεις, αξιωματούχο της MI5 που κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’80 και του ’90 είχε ασχοληθεί με τις τρομοκρατικές απειλές που πήγαζαν από τις ταραχές στη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά και τη διεθνή τρομοκρατία. Η συμβολή του στην αναμόρφωση της ΜΙ5 συνδέεται και με τις γενικότερες εξελίξεις στον αντιτρομοκρατικό τομέα, όπως αυτές δρομολογήθηκαν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Παρά το γεγονός ότι έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση, εξακολουθεί να συμβουλεύει άτυπα και τη βρετανική κυβέρνηση.

Αν και το όνομα του Βρετανού ειδικού κρατείται μυστικό για λόγους που συνδέονται και με το έργο που έχει αναλάβει να παραδώσει στην ελληνική κυβέρνηση, από τη μικρή περιγραφή της εμπειρίας του γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για αξιωματούχο ο οποίος προέρχεται από τα βάθη της ραχοκοκαλιάς του κράτους του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά το γεγονός ότι το έργο του συνδέεται με την ΜΙ5, στο Μέγαρο Μαξίμου επιθυμούν να προχωρήσουν σε λύσεις που θα διαχωρίζουν σαφώς τα ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας και τα θέματα εθνικής ασφάλειας, που σχετίζονται δηλαδή με τις πιθανές εξωτερικές απειλές. Υπενθυμίζεται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο η ΜΙ5 είναι στραμμένη στην προστασία από την τρομοκρατία στο εσωτερικό, ενώ η Secret Intelligence Service, η γνωστή ΜΙ6, ασχολείται με τη συλλογή πληροφοριών από το εξωτερικό.

Κατά τη συνάντηση που είχαν πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα, ο κ. Μητσοτάκης και ο έμπειρος Βρετανός ειδικός συζήτησαν εκτενώς για την υφιστάμενη κατάσταση των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών και για τα προβλήματα που αυτές αντιμετωπίζουν. Με βάση τα δεδομένα που παρέλαβε, ο Βρετανός ειδικός θα πραγματοποιήσει μια σύντομη αξιολόγηση του συστήματος πληροφοριών και ασφάλειας στην Ελλάδα, με έμφαση στη διαλειτουργικότητα διαφορετικών υπηρεσιών, και θα υποβάλει προτάσεις για αλλαγές των υπηρεσιών ασφάλειας και πληροφοριών, με έμφαση στην αποτελεσματικότητα, στη λογοδοσία και στη διαφάνεια, στο πλαίσιο της περαιτέρω ενίσχυσης του συστήματος εθνικής ασφάλειας έναντι ασύμμετρων απειλών, αξιοποιώντας το βρετανικό μοντέλο.

Οι τέσσερις άξονες

Πρακτικά ο πρώην ανώτατος αξιωματούχος της ΜΙ5 καλείται να κάνει ορισμένες προτάσεις που θα απαντούν στα τέσσερα ζητήματα τα οποία παρουσίασε ο κ. Μητσοτάκης στις 8 Αυγούστου, στη δήλωσή του για το θέμα των επισυνδέσεων της ΕΥΠ, όπως αυτό εκτυλίχθηκε μετά τις αποκαλύψεις για την παρακολούθηση του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη. Ουσιαστικά ο κ. Μητσοτάκης τότε προανήγγειλε τέσσερα πεδία αλλαγών. Πρώτον, την ενίσχυση της λογοδοσίας της ΕΥΠ και της εποπτείας του Κοινοβουλίου μέσω της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας. Δεύτερον, την αναβάθμιση του ρόλου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για την καλύτερη αξιοποίηση των πληροφοριών και της ΕΥΠ. Τρίτον, τη θωράκιση του πλαισίου νόμιμων επισυνδέσεων για πολιτικά πρόσωπα. Και τέταρτον, τις αλλαγές στο εσωτερικό της ΕΥΠ για την ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου, της διαφάνειας, της εξωστρέφειας και της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού της.

Τότε ο κ. Μητσοτάκης είχε επίσης προαναγγείλει ότι αποτελεί πρωτοβουλία της κυβέρνησής του να αναζητήσει βέλτιστες πρακτικές και να ανοίξει ένα διάλογο στον οποίο θα κατατεθούν από όλους προτάσεις για μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Ανάμεσα στα αντικείμενα στα οποία η ΕΥΠ «χωλαίνει» και κατά την κυβέρνηση πρέπει να ενισχυθεί, περιλαμβάνονται οι υβριδικές απειλές, όπως αυτές γίνονται πια ορατές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς τρίτοι παράγοντες επιχειρούν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται από το Μέγαρο Μαξίμου οι προτάσεις του Βρετανού ειδικού και στο ζήτημα της λογοδοσίας και διαφάνειας, τομείς τους οποίους η κυβέρνηση επιθυμεί να ενισχύσει περαιτέρω μέσα από πρωτοβουλίες όπως η δημιουργία μονάδας εσωτερικού ελέγχου στο εσωτερικό της ΕΥΠ.