Του Βασίλη Νέδου
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έπειτα από τέσσερα χρόνια έχει για την Αθήνα πολλαπλές αναγνώσεις, με την κυβέρνηση να αναμένει συγκεκριμένα δείγματα γραφής από τη νέα αμερικανική διοίκηση. Η μία είναι η αμιγώς γεωπολιτική και η δεύτερη είναι καθαρά πολιτική.
Στη πρώτη περίπτωση, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως μια χώρα που στρατηγικά βρίσκεται πολύ πιο κοντά στις ΗΠΑ, πολλές φορές σε απόκλιση από την ατμόσφαιρα που επικρατεί στις Βρυξέλλες.
Στη δεύτερη, αυτή που, όπως φάνηκε κατά την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για το 2025, απασχολεί σημαντικά τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, το ότι η νέα προεδρία Τραμπ μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας απορρύθμισης του περιβάλλοντος που επέτρεψε την άνθηση της μεταπολεμικής φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Μάλιστα, στην τοποθέτησή του τότε ο κ. Μητσοτάκης είχε αφήσει αιχμές και για τον υποστηρικτή και –προς το παρόν– στενό συνεργάτη του Τραμπ, τον επιχειρηματία Ελον Μασκ, ο οποίος έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα απαξίωσης πολιτικών και προσώπων στην Ευρώπη που θεωρεί αντιπάλους, αξιοποιώντας την πλατφόρμα Χ που είχε αγοράσει με σκοπό να βοηθήσει τον νέο –πλέον– πρόεδρο των ΗΠΑ να κερδίσει τις εκλογές.
Ο κ. Μητσοτάκης είχε κάνει λόγο για «παγκόσμιους οικονομικούς παράγοντες που διεκδικούν τον ρόλο διαμορφωτή της κοινής γνώμης σε πολλές χώρες, ένα φαινόμενο το οποίο και με τη συνδρομή της ακόρεστης κατανάλωσης fake news πολιορκεί τον δυτικό πολιτισμό του ορθού λόγου και της δημοκρατίας».
Πολιτικοί φίλοι
Από το οπτικό πεδίο της Αθήνας δεν απουσιάζει ούτε το γεγονός ότι σκοπός της νέας κυβέρνησης είναι να υποστηρίξει ανά την Ε.Ε. τις πολιτικές δυνάμεις που βρίσκονται ιδεολογικά εγγύτερα στην κατάσταση που κυβερνά την Ουάσιγκτον σήμερα, δηλαδή μακριά από το φιλελεύθερο πρότυπο.
Οι παρουσίες στη χθεσινή ορκωμοσία του Τραμπ στο Καπιτώλιο, όσο και στις πολλές και διάφορες εκδηλώσεις που έγιναν το προηγούμενο τριήμερο ανά την Ουάσιγκτον, αναδεικνύουν τις προτιμήσεις της νέας κυβέρνησης.
Για παράδειγμα από τη Γαλλία προσκεκλημένος ήταν ο Ερίκ Ζεμούρ, εκ των δεξιών υποψηφίων των προηγούμενων προεδρικών εκλογών, και η Μαριόν Μαρεσάλ, ευρωβουλευτής και ανιψιά της Μαρίν Λεπέν.
Ο κ. Μητσοτάκης γνωρίζει πολύ καλά ότι πιθανή αποσταθεροποίηση του πολιτικού άξονα της Ε.Ε., δηλαδή της Γαλλίας και της Γερμανίας, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις από τις οποίες, προφανώς, δεν πρόκειται να μείνει αλώβητη ούτε η Ελλάδα.
Γι’ αυτό και εμφανίζεται εξαιρετικά κινητικός σε όλες τις προσπάθειες που συντείνουν στην ενίσχυση του κοινού ευρωπαϊκού χαρακτήρα σε τομείς όπως η χάραξη ενιαίας εξωτερικής πολιτικής αλλά και άμυνας.
Εκτιμάται ότι μετά τη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης, η οποία λόγω και των τεκτονικών αλλαγών που αναμένονται ειδικά στο πεδίο της στελέχωσης όλων των πόστων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα πάρει λίγο καιρό ακόμη, η Αθήνα δεν θα έχει πρόβλημα να βρει τις κατάλληλες προσβάσεις. Αυτή τη στιγμή, πάντως, παρά τις φιλότιμες και άοκνες προσπάθειες της ελληνικής διπλωματίας, δεν έχει οικοδομηθεί κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον στενό πυρήνα της κυβέρνησης Τραμπ.
Διπλωματικές σχέσεις
Η τοποθέτηση της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στη θέση της πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Αθήνα κρίνεται αν μη τι άλλο θετική, καθώς πρόκειται για πρόσωπο που είχε στενότατες σχέσεις με την οικογένεια Τραμπ, ενώ ήταν και στο επίκεντρο της καμπάνιας χρηματοδότησης της υποψηφιότητας του προέδρου.
Επιπλέον, στην Αθήνα αποτιμάται θετικά και το γεγονός ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο γνωρίζει αρκετά καλά την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον ρόλο της στην περιοχή η Τουρκία. Δεν πέρασε απαρατήρητη η προειδοποίηση που απηύθυνε πριν από λίγες ημέρες προς τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μην παρερμηνεύσει την τρέχουσα περίοδο μετάβασης ως ευκαιρία για να εξαπολύσει επίθεση κατά των Κούρδων της Συρίας.
Αμοιβαιότητα
Σε διπλωματικό επίπεδο η Ελλάδα δεν γίνεται αντιληπτή στις ΗΠΑ ακριβώς ως ένα κράτος προσδεδεμένο στις κατεξοχήν ευρωπαϊκές προτεραιότητες, γεγονός που προκύπτει από τον μεταιχμιακό ρόλο της χώρας μας ανάμεσα σε δύο πολεμικές κρίσεις. Αυτή η πραγματικότητα επιτρέπει στους Ελληνες διπλωμάτες κάποια ευελιξία, ωστόσο η κούρσα για πρόσβαση στην Ουάσιγκτον αρχίζει τώρα και οι πιο έμπειροι υπογραμμίζουν ότι το παιχνίδι της αμοιβαιότητας (δηλαδή της συναλλακτικής πολιτικής) οι Τούρκοι γνωρίζουν να το χειρίζονται πολύ καλύτερα.
Για τους Αμερικανούς οι βάσεις που διαθέτουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα έχουν αποδειχθεί χρήσιμες στην πράξη, ειδικά στην περίπτωση της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης, ενώ στο πεδίο των στρατιωτικών προμηθειών τα επόμενα χρόνια θα εξελιχθεί ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα των τελευταίων ετών, που θα κοστίσει περίπου 4 δισ. δολάρια για την Πολεμική Αεροπορία, αν στο κόστος υπολογιστεί και η δαπάνη που θα απαιτηθεί για τη μετατροπή της αεροπορικής βάσης της Ανδραβίδας σε «φωλιά» των πέμπτης γενιάς μαχητικών αεροσκαφών F-35. Σε αυτά τα ποσά δεν υπολογίζονται, μάλιστα, πολλά μικρότερα προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη και εκείνο των φρεγατών Constellation που σύντομα θα έχει εξελίξεις.
