Ηλιάνα Μάγρα
Στη μάχη ενάντια στον φασισμό, η 7η Οκτωβρίου του 2020 έχει πλέον ξεχωριστή θέση. Την ημέρα που ανακοινώθηκε η ετυμηγορία του δικαστηρίου στη δίκη της Χρυσής Αυγής, η λεωφόρος Αλεξάνδρας γέμισε με πανηγυρισμούς, φωνές χαράς, δάκρυα δικαιοσύνης. Εκείνη την ημέρα, η Δικαιοσύνη αποφάνθηκε πως η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση – 57 κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι για διεύθυνση ή ένταξη σε εγκληματική οργάνωση, ο Γιώργος Ρουπακιάς κρίθηκε ένοχος για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, και 5 μέλη της Χρυσής Αυγής βρέθηκαν ένοχοι για απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά των Αιγυπτίων αλιεργατών, μεταξύ άλλων κατηγοριών κατά των μελών της Χρυσής Αυγής. Παρόλο που οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν για τις πράξεις τους και όχι για τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις, εγχώρια και διεθνή μέσα αποκάλεσαν τη δίκη όχι απλά ιστορική, αλλά τη μεγαλύτερη δίκη φασιστών μετά τη Νυρεμβέργη. Γιατί, λοιπόν, ξεκινάει ξανά την Τετάρτη, στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών;
Η έφεση
Το Πενταμελές Εφετείο είναι δευτεροβάθμιο Ποινικό Δικαστήριο. Σε πρώτο βαθμό, η δίκη έγινε στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων – «τώρα είναι πενταμελές, υπό την έννοια ότι είναι ανώτερο δικαστήριο», λέει στο kathimerini.gr ο Παναγιώτης Σαπουντζάκης, ο οποίος ήταν ένας από τους δικηγόρους των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ στην προηγούμενη δίκη. Ο λόγος που η δίκη θα επαναληφθεί είναι γιατί μετά την απόφαση του δικαστηρίου έγιναν δύο εφέσεις – η μία από τους κατηγορούμενους, και η άλλη από τον Στέλιο Κωσταρέλλο, τον αναπληρωτή εισαγγελέα στη δίκη πρώτου βαθμού. Η έφεση των κατηγορουμένων τους αφορά όλους και ο στόχος είναι να μειωθούν οι ποινές τους – «όταν ασκεί έφεση ο κατηγορούμενος, δεν κινδυνεύει να γίνει χειρότερη η θέση του», δηλώνει στο kathimerini.gr ο Δημήτρης Ζώτος, ο οποίος ήταν ένας από τους δικηγόρους των Αιγυπτίων αλιεργατών στην προηγούμενη δίκη. Παρόλα αυτά, όταν κάνει έφεση ένας εισαγγελέας, οι κατηγορούμενοι κινδυνεύουν να επιβαρυνθούν με μεγαλύτερες ποινές από αυτές της πρώτης απόφασης. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο ο κ. Κωσταρέλλος προχώρησε σε έφεση – «θεώρησε ότι οι ποινές που επέβαλε το πρωτόδικο δικαστήριο σε όσους καταδικάστηκαν για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης και για την απόπειρα δολοφονίας του Αιγύπτιου ψαρά Αμπουζίντ Εμπάρακ, ήταν χαμηλότερες από όσο έπρεπε», συμπληρώνει ο κ. Ζώτος.
Επομένως, θα γίνει η δίκη από την αρχή;
«Εκκαλείται η προηγούμενη απόφαση», εξηγεί ο κ. Σαπουντζάκης, «η δίκη θα γίνει από την αρχή». Οι δικαστές δευτέρου βαθμού είναι βέβαια υποχρεωμένοι να διαβάσουν την ογκώδη πρωτόδικη απόφαση, αλλά οι μάρτυρες θα καταθέσουν ξανά. Ο κ. Σαπουντζάκης τονίζει πως παρόλο που η κατηγορία απόπειρας ανθρωποκτονίας σε βάρος των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ μεταβλήθηκε σε επικίνδυνη σωματική βλάβη σε πρώτο βαθμό, και άρα πλημμέλημα το οποίο παραγράφηκε τον Σεπτέμβριο, όταν πέρασαν 8 χρόνια από το γεγονός, οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ θα καταθέσουν ως μάρτυρες. «Θα κριθεί ξανά αν πρόκειται για εγκληματική οργάνωση», δηλώνει ο κ. Ζώτος, «αυτό είναι το μεγάλο διακύβευμα», και το Πενταμελές Εφετείο θα εκδώσει τη δική του απόφαση, η οποία θα είναι τελεσίδικη.
Άρα δεν θα μπορεί να γίνει ξανά έφεση;
Όχι. Κάθε υπόθεση κρίνεται σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης – η ουσία μιας υπόθεσης δεν μπορεί να κριθεί τρίτη φορά. «Αν εκδοθεί μία απόφαση επί του Εφετείου, είναι τελεσίδικη, δεν παίρνει άλλη έφεση, το μόνο που μπορεί να πάρει είναι αναίρεση, αν αυτοί που καταδικάστηκαν πάνε στον Άρειο Πάγο», τονίζει, συμπληρώνοντας πως η αναίρεση μπορεί να αφορά μόνο σε κάποιο νομικό σφάλμα.
Η προηγούμενη δίκη διήρκεσε 5,5 χρόνια. Θα κρατήσει και αυτή τόσο πολύ;
Μάλλον όχι. Η διάρκεια θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, αλλά αυτή τη φορά υπάρχουν κάποια θετικά, όπως το ότι αυτή τη φορά οι κατηγορούμενοι είναι ήδη στη φυλακή. «Εκτίμησή μου είναι ότι δεν θα κρατήσει τόσο, γιατί την άλλη φορά η διαδικασία μάκρυνε υπερβολικά κυρίως χάρη στην προσπάθεια της υπεράσπισης να καθυστερεί με διάφορες ενστάσεις – είχε περάσει το 18μηνο, ή 30μηνο αντίστοιχα, της προφυλάκισης, επομένως δεν τους ένοιαζε», αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης. Αλλά τώρα που βρίσκονται στη φυλακή, δεν τους συμφέρει να καθυστερήσει άσκοπα η απόφαση του δικαστηρίου, τονίζει. Η εκτίμηση του ίδιου αλλά και του κ. Ζώτου είναι πως η δίκη θα διαρκέσει γύρω στα 2 χρόνια. «Ζητήσαμε αποκλειστική απασχόληση των δικαστών», σημειώνει ο τελευταίος, «ούτως ώστε να έχουμε και τρεις δικάσιμους την εβδομάδα».
Είναι βήμα πίσω η δίκη που ξεκινάει την Τετάρτη;
Όχι απαραίτητα. «Δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε βήμα πίσω, είναι μια φυσιολογική εξέλιξη», αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης, συμπληρώνοντας πως καθώς κάθε εγκληματίας έχει το δικαίωμα να κριθεί μία δεύτερη φορά, είναι ένας δρόμος που οι περισσότεροι επιλέγουν. Η έφεση του αναπληρωτή εισαγγελέα, παρόλα αυτά, είναι πολύ πιο σπάνια. «Είναι εξαιρετικά σπάνιο», λέει ο κ. Ζώτος. «Δεν κάνει κάθε μέρα ένας εισαγγελέας έφεση», συμπληρώνει ο κ. Σαπουντζάκης, «γίνεται, αλλά δεν είναι πολύ συχνό φαινόμενο», λέγοντας πως και ο ίδιος ο εισαγγελέας μπορεί να πάει στον Άρειο Πάγο για αναίρεση της απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου, αλλά και πάλι μόνο για νομικούς λόγους και όχι για την ουσία της υπόθεσης. Ο ίδιος συμπληρώνει πως, ενώ κανείς δεν ξέρει ποια μπορεί να είναι η απόφαση αυτού του δικαστηρίου, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο, κανένα ελαφρυντικό για τους κατηγορούμενους της Χρυσής Αυγής που να διευκολύνει τη θέση τους. «Η λογική λέει ότι δεν μπορούν να μειωθούν οι ποινές», τονίζει. «Είμαι αισιόδοξος», αναφέρει ο κ. Ζώτος, «γιατί υπάρχει συντριπτικό αποδεικτικό υλικό για την επιβεβαίωση των κατηγοριών». Ο ίδιος επίσης δηλώνει πως οι συνθήκες είναι διαφορετικές συγκριτικά με τη δίκη πρώτου βαθμού, καθώς, μεταξύ άλλων, η Χρυσή Αυγή δεν έχει τους πόρους που είχε τότε – «ήδη ξέρουμε ότι πολλοί κατηγορούμενοι ζητούν να τους διορίσει το κράτος δικηγόρους», λέει – όπως και το γεγονός ότι ο κόσμος έχει πειστεί, χάρη στη δημοσιότητα της πρώτης δίκης και της ετυμηγορίας, για την ενοχή των κατηγορουμένων και για την υπόσταση της Χρυσής Αυγής ως εγκληματική οργάνωση που δρούσε υπό τον μανδύα ενός κοινοβουλευτικού κόμματος.
Άρα δεν κινδυνεύει να ανατραπεί η προηγούμενη απόφαση;
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Σε αντίθεση με την περίοδο έναρξης της προηγούμενης δίκης, αυτή τη φορά, το όνομα «Χρυσή Αυγή» είναι πλήρως τοξικό, αναφέρει ο κ. Ζώτος, τονίζοντας όμως πως η πρωτόδικη απόφαση δεν παύει να έχει εχθρούς. «Για αυτό δεν είμαστε βέβαιοι ότι όλα θα πάνε κατ’ευχήν στον δεύτερο βαθμό», συμπληρώνει. «Ευχόμαστε ότι το Εφετείο θα κάνει και αυτό το καθήκον του, και δεν θα μειώσει ούτε μία μέρα τις ποινές της Χρυσής Αυγής, πιστεύουμε ότι το δικαστήριο θα ανταποκριθεί στο ρόλο του», λέει στο kathimerini.gr ο κ. Σαπουντζάκης, «γιατί το θέμα εξαντλήθηκε».
