Του Βασίλη Νέδου
Ενας μακρύς δρόμος με αρκετά εμπόδια, αλλά εκφρασμένη πολιτική βούληση σε ανώτατο επίπεδο σε Αθήνα και Αγκυρα, ανοίγεται τους επόμενους μήνες προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος τον οποίο έθεσε δημοσίως ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, δηλαδή να τεθούν οι βασικές ελληνοτουρκικές διαφορές στην κρίση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Η ουσιαστική αλλαγή της μεθοδολογίας, δηλαδή η μεταφορά της πρωτοβουλίας σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, σε εκείνο των υπουργών Εξωτερικών, και η τροποποίηση και θεματολογική διεύρυνση της διαδικασίας των διερευνητικών επαφών, δηλαδή του φόρουμ στο οποίο συζητούνταν μεταξύ διπλωματών τα τεχνικά ζητήματα που ενέπιπταν στις θαλάσσιες ζώνες, όπως τα χωρικά ύδατα, αποτελεί το πρώτο και βασικό μέλημα των αντιπροσωπειών των δύο χωρών που έχουν επιφορτιστεί με αυτή την ευθύνη.
Τα «αγκάθια» για την Αγκυρα και την Αθήνα προκειμένου να συμφωνήσουν σε συνυποσχετικό.
Στην ίδια τακτική η Αγκυρα – Δεν κατέθεσαν σχέδιο πτήσης τα τουρκικά μαχητικά που εισήλθαν στο FIR Αθηνών
Στην ίδια τακτική η Αγκυρα – Δεν κατέθεσαν σχέδιο πτήσης τα τουρκικά μαχητικά που εισήλθαν στο FIR Αθηνών
Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, θα έχουν συναντήσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε 2-3 μήνες) προκειμένου να παρακολουθούν την εξέλιξη των συζητήσεων, σε μια διαδικασία την οποία ο κ. Μητσοτάκης περιέγραψε ως «τολμηρή ατζέντα». Η πρώτη συνάντηση των δύο υπουργών θα πραγματοποιηθεί μέσα στο καλοκαίρι, προκειμένου να έχει γίνει μια υψηλού επιπέδου συνεννόηση, πριν από το ενδεχόμενο τετ α τετ Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Ο δρόμος που πρέπει να διανύσει η Τουρκία είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνον της Ελλάδας, προκειμένου να συμφωνήσουν στο συνυποσχετικό της προσφυγής στη Χάγη. Κατ’ αρχάς, σε ένα συνυποσχετικό η Αγκυρα θα πρέπει να αποδεχθεί τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Επιπλέον πρέπει να αποδεχθεί αποτελέσματα τα οποία θα στηρίζονται σε ερμηνεία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Με βάση μια τέτοια γενική παραδοχή η Τουρκία θα πρέπει, επίσης, να αποδεχθεί ότι τα νησιά έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, κάτι που αλλοιώνει τη θεμελιώδη θέση της Αγκυρας για μέση γραμμή στο Αιγαίο ανάμεσα σε αντικείμενες ακτές, δηλαδή την ηπειρωτική Ελλάδα και τις μικρασιατικές ακτές.
Η τυπολογία των συζητήσεων είναι ακόμη ακαθόριστη, καθώς τα προηγούμενα χρόνια σε 64 γύρους διερευνητικών επαφών, δεκάδων συναντήσεων πολιτικού διαλόγου και πολλών ακόμη επαφών σε τεχνικό επίπεδο, έχει διαμορφωθεί ένα δαιδαλώδες πλαίσιο, εντός του οποίου, πάντως, τα στενά εννοούμενα κυριαρχικά συμφέροντα είναι σαφώς περιγεγραμμένα. Οταν ο πρωθυπουργός είπε στην πρόσφατη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ότι «οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του τύπου μπορεί ενδεχομένως, ναι, να συνεπάγεται και κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις οι οποίες μπορούν να αποτελούν την αφετηρία μιας διαπραγμάτευσης», άφηνε, προφανώς, εκτός οποιαδήποτε θέση αγγίζει κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Οπως είναι γνωστό, η συζήτηση που αφορά τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όχι τώρα, αλλά τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια, αφορά στη διευθέτηση διαφορών και σε σημεία στα οποία αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει δυνητικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Οι διπλωμάτες γνωρίζουν πολύ καλά ποια είναι τα σημεία στα οποία η Αθήνα έχει ισχυρές πιθανότητες να κερδίσει με βάση το Διεθνές Δίκαιο και σε ποια οι ελληνικές απόψεις έχουν κάποιες αδυναμίες που θα μπορούσε η τουρκική πλευρά να εκμεταλλευθεί.
Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά θα συνεκτιμηθούν και θα ξεκινήσει μια προσπάθεια που ενδεχομένως καταλήξει σε συγγραφή του συνυποσχετικού βάσει του οποίου θα γίνει η προσφυγή των δύο πλευρών στη Χάγη.
Υπενθυμίζεται ότι κεφαλαιώδες σημείο που χρήζει στάθμισης ενόψει πιθανής προσφυγής στη Χάγη για την Αθήνα, είναι το εύρος των χωρικών υδάτων, το οποίο σε περίπτωση απόφασης θα αποτελέσει και μέτρο για τον Εθνικό Εναέριο Χώρο (ΕΕΧ). Είναι γνωστό ότι η αναντιστοιχία χωρικών υδάτων (6 ν.μ.) και ΕΕΧ (10 ν.μ.) δεν είναι αποδεκτή, όχι μόνο από την Τουρκία αλλά ευρύτερα, όπως για παράδειγμα από τις ΗΠΑ. Αλλωστε, αποτελεί πάγιο επιχείρημα της Αγκυρας ότι οι παραβιάσεις που γίνονται μεταξύ 6 και 10 ν.μ. κακώς λογίζονται ως τέτοιες από την Αθήνα.
