Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το αρχιτεκτονικό γραφείο XZA architects της Θεώνης Ξάνθη που έχει αναλάβει τον σχεδιασμό του νέου αρχαιολογικού μουσείου της Λευκωσίας παρουσιάζει τους εξωτερικούς και τους εσωτερικούς χώρους του Μουσείου.
Οι εξωτερικοί χώροι
Όπως είπε η αρχιτέκτονας Θεώνη Ξάνθη στη συνέντευξή της στην «Κ» το νέο μουσείο θα επιβάλει μια νέα πραγματικότητα για όλη τη γύρω περιοχή, με τον όγκο του μουσείου να έχει σηκωθεί ώστε να αφήσει την πόλη να περάσει από μέσα του, αποδίδοντας στην πόλη μια νέα μεγάλη πλατεία, στην οποία έχουν αναφορά τόσο το κοινοβούλιο, όσο και το παλιό μουσείο ακόμα και το Δημοτικό Θέατρο. «Τη λέμε η Πλατεία των Μουσείων. Το κτίριο και η νέα μεγάλη αστική διαμόρφωση δεν ανταγωνίζονται την πλατεία Ελευθερίας. Συμμετέχει και εμπλουτίζει την αλληλουχία των δημόσιων χώρων που στοχεύουν στην αστική αναβάθμιση της πόλης της Λευκωσίας, και αρχίζει πλέον να γίνεται ορατή».
Η Θεώνη Ξάνθη και οι συνεργάτες της θέλησαν να δημιουργήσουν έναν νέο «προορισμό» για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. «Έναν προορισμό που θα είναι τουριστικός, με τα αντίστοιχα ευεργετήματα για την πόλη. Εκπαιδευτικός με την οργανωμένη προσέλκυση μαθητών, σπουδαστών και ερευνητών. Αλλά κυρίως καθημερινός για τους πολίτες της Λευκωσίας, που θα προσελκυσθούν από το νέο αστικό περιβάλλον και θα το εντάξουν στις επιλογές της καθημερινότητάς τους, σαν τόπο συνάντησης και αναψυχής, ανεξαρτήτως αν το συνδυάσουν με επίσκεψη ή όχι στην έκθεση».
Οι εσωτερικοί χώροι
Μελετώντας τις αρχαιολογικές συλλογές, στο αρχιτεκτονικό γραφείο της Θεώνης Ξάνθη καταλάβαν ότι το μουσείο θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο πολύ διακριτές ενότητες, που γίνονταν ορατές ακόμα και στη φύση και την υφή των εκθεμάτων. Ήταν η χρονική περίοδος της Προϊστορίας και αυτή των Ιστορικών χρόνων. Ταυτόχρονα, υπήρχε ένα διαχρονικό στοιχείο που διέτρεχε όλες τις φάσεις της αφήγησης και αυτό ήταν η Θάλασσα. Έτσι, προέκυψαν οι τρεις βασικές ενότητες της μόνιμης Έκθεσης. Στη συνέχεια, οι τρεις νοηματικές ενότητες πήραν χωρική υπόσταση και μεταφράστηκαν στους τρεις διακριτούς κτιριακούς όγκους που συνθέτουν την ανωδομή του κτιρίου.
Η πρώτη ονομάζεται ΤΟΠΟΣ, αφηγείται την Προϊστορία, δηλαδή από τη γένεση του νησιού μέχρι την Ύστερη εποχή του Χαλκού, και εστιάζει στη σχέση των πρώιμων κατοίκων της Κύπρου με τη γη και τις πηγές της.
Η δεύτερη, ο μεσαίος μικρότερος όγκος, ονομάζεται ΘΑΛΑΣΣΑ, το άχρονο ενδιάμεσο, και εστιάζει στην αδιάλειπτη σχέση του νησιού με το θαλάσσιο στοιχείο.
Η τρίτη ονομάζεται ΚΟΣΜΟΣ και αφορά τους Ιστορικούς χρόνους, από την εποχή των Κυπριακών Βασιλείων μέχρι τη Ρωμαϊκή και Πρωτοχριστιανική εποχή, εστιάζοντας στις μετακινήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των μεσογειακών πολιτισμών. Οι τρεις ενότητες διαφοροποιούνται από το ίδιο τους το περιεχόμενο. Από τη μία πλευρά είναι ο γήινος απλός κόσμος της προϊστορίας, ο Τόπος. Και από την άλλη τα αγάλματα, η αίσθηση του καλλιτεχνήματος και η οικουμενικότητα της Ιστορίας, ο Κόσμος. Ανάμεσά τους ο αέναος κόσμος της Θάλασσας, της ανταλλαγής της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης.
Όλα αυτά παρουσιάζονται μέσα από μια δομημένη μουσειολογική αφήγηση και σύγχρονους μουσειογραφικούς τρόπους. Η περιήγηση αρθρώνεται σε θεματικές ενότητες με βάση την χρονολογική αφήγηση και πλαισιώνεται από γραφιστικές και οπτικοακουστικές πολυμεσικές εφαρμογές, διαδραστικούς σταθμούς και τρισδιάστατες ανακατασκευές και μοντέλα, που θα ζωντανέψουν την έκθεση με στόχο να δημιουργήσουν τις συνθήκες για μια βιωματική, συμμετοχική και πολυαισθητηριακή επίσκεψη, χωρίς να υποκαταστήσουν ή να υποβαθμίσουν τα ίδια τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Παρακολουθήστε την ομιλία της Θεώνης στο πλαίσιο του 4ου Digital Agenda, και τη συζήτηση που ακολούθησε με τον υπουργό Μεταγορών κο Γιάννη Καρούσο, τον δήμαρχο Λευκωσίας Κωνσταντίνο Γιωρκάτζη, τον αρχιτέκτονα Χρίστο Πασά, και τον Βύρωνα Ιωάννου.
