Kathimerini.com.cy
ΑΝΤΡΟΣ ΣΚΑΛΙΣΤΗΣ
Κείμενο από την εκπομπή του Άντρου Σκαλιστή roadtrip.cy στον Σπορ FM95.
Κάθε νέος χρόνος είναι και ευκαιρία για ανανέωση, για να δούμε τα πράγματα με νέο φως. Εμείς εδώ, στο roadtrip.cy, ξεκινούμε τον νέο χρόνο με πολλή όρεξη για καινούργιες διαδρομές, φρέσκους προορισμούς, περισσότερες εμπειρίες. Θα συνεχίσουμε να εξερευνούμε μαζί το νησί μας, κάθε φορά σε διαφορετικές γωνιές της Κύπρου, θα ζούμε μαζί τη διαδρομή. Με καλή διάθεση και τα ταξίδια μας στα χρώματα, τα αρώματα και τις γεύσεις του τόπου μας θα χαρούμε διαδρομές στους μικρούς, άγνωστους προορισμούς.
Πιστεύω ότι είναι σημαντικό πριν ξεκινήσουμε τη διαδρομή μας μέσα στο 2021 να κάνουμε μια απογραφή, μια ανασκόπηση του 2020. Πρέπει να ξέρουμε από που ερχόμαστε για να δούμε καθαρά που πάμε. Έτσι σήμερα μαζί θα ταξιδέψουμε διαφορετικά, κάνοντας ένα φλάσμπακ στις εμπειρίες μας από την χρόνια που μας πέρασε. Συνηθίζεται αυτή η καταγραφή να γίνεται πριν το τέλος του χρόνου. Όταν θέλεις να δεις τα αποτελέσματα της χρονιάς. Εμείς δεν θέλουμε να δούμε τα αποτελέσματα, θέλουμε να δούμε, να έχουμε εικόνα μπροστά μας, τι να περιμένουμε, που θα πάμε, τι θα χαρούμε. Για αυτό, σήμερα με το πρώτο μπλοκ του καινούργιου χρόνου, θα θυμηθούμε, θα ξαναζήσουμε, κάποιες, λίγες, από τις περσινές μας εμπειρίες. Μια από τις πρώτες μας διαδρομές ήταν η επίσκεψη μας στο Καμπί του Φαρμακά.
Απόσπασμα από Καμπί του Φαρμακά
(Φωτογραφία από το σπιτάκι στο χωριό Καμπί)
«Αυτό τον δρόμο τον έχω κάνει πολλές φορές με πολλά διαφορετικά αυτοκίνητα, κάποια τα απόλαυσα, κάποια όχι τόσο. Πάντα όμως απολαμβάνω τον καθαρό, αρωματισμένο αέρα, το πράσινο του πεύκου αλλά και ένα συγκεκριμένο τραγούδι, πάντα το ίδιο, απολαύστε μαζί μου τον Carl Zero, να τραγουδά Ελληνικά. Το τραγούδι είναι από το δίσκο του “Songs for cabriolets and otros tipos de vehiculos”. Ανοίξτε λοιπόν τα παράθυρα κι’ απολαύστε μαζί μου το δάσος, το αυτοκίνητο και το τραγούδι».
Ακόμα ένα απόσπασμα από το Καμπί: «Το εστιατόριο “Ο Ποταμός” το χειρίζεται μια οικογένεια, ο παπάς στην σχάρα και το οφτό, η μάμα στην κουζίνα, μαγειρευτά και εποχιακά και τρεις λεβέντες στην εξυπηρέτηση. Το αποτέλεσμα είναι μαγικό! Πρέπει να δοκιμάσετε το συκωτάκι, τα παγιδάκια και τα κουπέπια της Μηλίτσας. Το τοπικό χαλούμι και τις ντομάτες του Φαρμακά. Θα κρατήσω μυστικό το επιδόρπιο, για να έχετε κάτι να περιμένετε. Θα σας πω μόνο ότι είναι καθαρά Κυπριακό γλυκό και πολύ καλά φτιαγμένο. Φεύγοντας να μην ξεχάσουμε να πάρουμε ξύδι και σουτζιούκο που φτιάχνουν οι ίδιοι.»
Απόσπασμα από Φικάρδου
(Πανοραμική φωτογραφία από το χωριό Φικάρδου)
«Είμαστε στο δρόμο από Κλήρου για Φικάρδου με δύο ποδήλατα. Δεξιά και αριστερά μας το πράσινο των περβολιών και των πεύκων, ανάκατο, κάπου, περνούμε ένα μικρό γεφύρι με θεόρατους ευκάλυπτους, άλλες μυρωδιές. Και ξέρετε, με το ποδήλατο τη διαδρομή την αντιλαμβανόμαστε πολύ διαφορετικά από ότι με το αυτοκίνητο, έχει άλλη αξία. Εδώ όμως από τους ευκάλυπτους αρχίζουν οι ανηφόρες. Φτάσαμε στα δύο τρίτα της διαδρομής και το ξέρουμε γιατί μετά από μια αριστερή στροφή βλέπουμε μπροστά μας το χωριό για πρώτη φορά. Δεν έχουμε κουραστεί ακόμα… αλλά, εδώ θα κάνουμε ένα σταθμό και για λίγη ξεκούραση και για νερό αλλά κυρίως για να χαρούμε το δάσος που εδώ έχει πυκνώσει για καλά. Για να αναπνεύσουμε αυτό τον αέρα των πεύκων, ειδικά τώρα με τις πιο βαθιές εισπνοές μας. Αλλά και για να θαυμάσουμε και την θέα του χωριού μπροστά μας και του κάμπου πίσω μας. Συνεχίζουμε την διαδρομή μας και από εδώ σε περίπου 15 λεπτά μπαίνουμε στο Φικάρδου.
Μπήκαμε στην μικρή πλατεία του Φικάρδου, αριστερά μας το καφενείο του Γιαννακού και η παρέα μας, δεξιά το χωριό με τα μονοπάτια και τα πετρόχτιστα σπίτια του. Σήμερα το χωριό είναι σχεδόν έρημο και ανακηρύχθηκε αρχαίο μνημείο το 1978, ενώ το 1987 του απονεμήθηκε το βραβείο Europa Nostra. Όπου βρεθούμε στο νησί μας αυτά συναντούμε. Έχουμε πολλούς λόγους να είμαστε περήφανοι για το νησί μας... Το παρελθόν, μας τονίζει να προσέξουμε το μέλλον, τώρα, στο παρόν πρέπει να προσέξουμε το μέλλον. Το χωριό συντηρήθηκε με προσοχή, έτσι ώστε να διατηρηθούν τα σπίτια του 18ου αιώνα τα οποία χαρακτηρίζονται από τη λαϊκή αρχιτεκτονική. Δύο απ΄ αυτά - το Σπίτι του Κατσινιόρου και το Σπίτι του Αχιλλέα Δημήτρη - ανήκουν στο Τμήμα Αρχαιοτήτων κι έχουν μετατραπεί σε μουσεία. Για μένα, όλο το χωριό είναι ένα μουσείο... Για το Φικάρδου θα μπορούσα να σας μιλώ για ώρες, Πιστεύω όμως ότι αυτή την εμπειρία, του να περπατήσεις σε αυτό το χωριό και να ζήσεις τα δρομούθκια τζιαί το πλυθάρι, τες αθασιές τζιαί τες γλάστρες, την ιστορία σου δηλαδή, πρέπει να την ζήσεις εσύ, ο ίδιος. Ανεβαίνουμε στο καφενείο, για καφέ, πάει…. Να πούμε όμως ότι ο καφενές του Γιαννακού δεν είναι μόνο καφενές, είναι και εστιατόριο και μάλιστα πολύ παλιό και πολύ καλό. Εγώ, για Για το καφενείο, θα προσπαθήσω να σας μεταδώσω δύο εικόνες. Η πρώτη: Περίπου το 90, το καφενείο είναι μόνο δύο δωμάτια. Ισόγειο και ανώι. Στο ισόγειο ο γέρος ο Γιαννακός, μακάρι να περνά καλά εκεί που είναι τώρα, ψήνει στα κάρβουνα, στη νησκειά. Τζιαί η κοτσιάκαρη του, έτσι την έλεγε, κάμνει κολοκούθκια με τ’ αυκά. Γνήσιες, αυθεντικές, απίστευτες γεύσεις, είχα την τύχη να τις ζήσω. Η ψυσιή της Κύπρου. Αυτά, τώρα χάνονται, γι’ αυτό, ότι προλάβετε. Σηκωθείτε που τον καναπέ και ζήστε όσο παραπάνω μπορείτε. Εικόνα δεύτερη: στο σημερινό καφενέ, πάνω από τη κουζίνα, έσιη ένα μπαλκονούδι. Μιτσή, των δύο, άτε των τεσσάρων ατόμων. Τζιαμέ, πρέπει να ζήσετε το καλοκαίρι, τωρά εν λίο κριαδούα, ένα βραδάκι με κρασούδι, μεζέδες του Κύπρου, μυρωδιές του δάσους, αριστερά σας δύει ο ήλιος, χάνεται, πίσω, πάνω από τα βουνά, και στο βάθος να ανάβουν τα φώτα της Λευκωσίας. Εγώ θα το έκαμνα και τώρα, μπουφάν καί καλή διάθεση».
Άλλο ένα απόσπασμα από αγαπημένη διαδρομή
(Φθινωπορινή φωτογραφία από το χωρίο Άλωνα)
«Σήμερα μαζί, θα πάμε στην Πλατανιστάσα, στην Άλωνα, στον Πολύστυπο και στην Αληθινού. Θυμάστε, όσοι έχουν μιαν ηλικία τέλος πάντων, το Κυπριακό κρασί Domain d’ Ahera? Ήταν από τα καλά και το όνομα έφερνε και κάτι γαλλικό, κάτι μεγαλοπρεπές… Ε, η κοιλάδα του Αχερά με τα αμπέλια είναι εδώ στην Αγροκηπιά. Αυτό, κάτι λέει και για τη δύναμη του branding. Συνεχίζουμε ευθεία για Μιτσερό, περνούμε έξω από το χωριό και ήδη ξεκινά το δάσος Αγίου Επιφανείου, άλλο ωραίο χωριό. Μια ευθεία, μια ανηφόρα, μια κατηφόρα και φτάνουμε σε ένα ΑΛΤ. Μπαίνουμε αριστερά και ξεκινούμε την άνοδο μας προς Πλατανιστάσα. Σε ενάμισι χιλιόμετρο περίπου περνούμε έξω από τον δασικό σταθμό “Γεφύρι της Παναγιάς”. Εδώ, υπάρχει εκδρομικός χώρος για όσους θέλουν να σταματήσουν για καφέ με θέα το γεφύρι, το φαράγγι και το δάσος. Εγώ, όποτε περάσω από αυτό το κομμάτι θυμάμαι ότι εδώ στα αριστερά υπάρχει ένας χωματόδρομος που έρχεται από τον Άγιο Επιφάνειο. Αυτός ο δρόμος ήταν παλιά η πρώτη ειδική του Cyprus Rally. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το 160 Cyprus Rally, το 1988. Φέρτε εικόνα στο μυαλό σας, δάσος, πεύκα, ησυχία ποτζιείνη που ακούεις τες μούγιες που πετούν... Στέκομαι σε μια στροφή προς το τέλος της ειδικής, κοντά στο “Γεφύρι της Παναγιάς”. Περιμένω να περάσει το αυτοκίνητο αριθμός 4 μια Toyota Celica GT4,εξαιρετικό αυτοκίνητο. Περιμένω να ακούσω πρώτα τον ήχο του κινητήρα από μακριά, αυτιά τεντωμένα, είμαστε καμιά τριανταριά άτομα στη συγκεκριμένη στροφή, όλοι τεντωμένα αυτιά. Ξαφνικά τη σιωπή του δάσους σπάζει ένας ήχος, αλλά δεν είναι αυτός που περιμένω, περίεργο, δύο ήχοι, σαν από δύο κινητήρες. Και μπαμ εμφανίζεται η Celica πατημένη και κολλημένη στην ουρά της μια BMW M3 με τον απίστευτο, ή τον τρομακτικό ήχο της να μπασάρει τον ήχο της Celica…. Εμπειρίες…»
Απόσπασμα από αγαπημένη Αγροκηπιά
(Φωτογραφία από τα στενά δρομάκια του χωριού)
«Ξεκινούμε βγαίνοντας από την μικρή πλατεία στην Αγροκηπιά. Πάμε δεξιά και σε εκατό μέτρα περνούμε έξω από την παλιά εκκλησία της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας. Κτισμένη τον 18ο αιώνα και ανακαινισμένη το 1918, αξίζει μια στάση. Η ιστορία λέει ότι στην ανακαίνισή εργαζόταν σαν μάστορας, εθελοντικά φυσικά, κάποιος Αγροκηπιότης, ο Σάββας. Δούλευε με όρεξη, με κέφι και όπως ήταν πάνω στη στέγη, όταν χρειαζόταν κάτι, ας πούμε κεραμίδια, φώναζε στους βοηθούς να του φέρουν. Η φωνή του στεντόρεια, μπάσα και τόσο δυνατή που ακουγόταν μέχρι το γειτονικό χωριό την Μαλούντα. Του έμεινε το παρατσούκλι, ο πουμπουρόσαββας, το οποίο φυσικά πέρασε στις επόμενες γενιές σαν επίθετο. Έτσι έβγαιναν τα ονόματά μας, από ιστορίες της ζωής μας, από την πραγματικότητα μας».
Ένα απόσπασμα από την εκπομπή στο Πελέντρι
(Φωτογραφία από τον εκδρομικό χώρο στο Πελένδρι)
«Περπατούμε προς την εκκλησία του Τίμιου Σταυρού. 200 μέτρα από την ταβέρνα θα ανέβουμε δεξιά πάνω, μια ανηφόρα αμάν. 40 μέτρα είναι αλλά είναι ανηφόρα και πολύ στενή, γι’ αυτό δεν ήρθαμε με το αυτοκίνητο, το αφήσαμε στο εστιατόριο.
Η Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού του 14ου αιώνα είναι διακοσμημένη με εξαιρετικές τοιχογραφίες της περιόδου των Παλαιολόγων. Αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Όπου ταξιδέψουμε στο νησί μας θα συναντήσουμε το παρελθόν μας. Και έχουμε παρελθόν για το οποίο πρέπει να είμαστε περήφανοι. Σύμφωνα με μια επιγραφή στην εσωτερική αψίδα της εκκλησίας, οι αρχικές τοιχογραφίες χρονολογούνται στα 1171 / 1172 . Έξω από την εκκλησία μια καταπράσινη κληματαριά και οι ροδιές που είναι στις δόξες τους. Φορτωμένες με τους καρπούς τους, μεγάλα ρόδια ζουμερά και κατακόκκινα.
Φέρτε την εικόνα στο μυαλό σας, ήσυχο Κυριακάτικο πρωινό, στο Πελέντρι, είμαστε έξω από την εκκλησία του Τίμιου Σταυρού, το πράσινο της κληματαριάς και το κόκκινο του ροδιού. Αυτή την εικόνα πρέπει να φέρουμε μαζί μας πίσω στην πόλη. Μαζί με την γνώση του ποιοι είμαστε. Η Κύπρος, είναι πολύ πιο μεγάλη από τα σύνορά της, από τα όρια της. Το νησί μας, δεν είναι αυτά που συμβαίνουν αυτές τις μέρες. Ελπίζω η παρέα του roadtrip.cy να περνά τόσο καλά όσο εγώ.
Κατεβαίνουμε την ανηφόρα, που τώρα ευτυχώς είναι κατηφόρα και στην βάση της πάμε δεξιά. Θα περπατήσουμε 150 μέτρα σε ένα πολύ στενό δρομάκι για να δούμε αριστερά μας την εκκλησία Παναγία της Καθολικής. Εκκλησία του 16ου αιώνα με την εικόνα της Παναγίας που αγιογράφησε ο Ιωαννίκιος το 1693….. Κατάνυξη, και στον κήπο έξω με τα κυπαρίσσια και τις μερσινιές που μυρίζουν υπέροχα. Αλλά ήρθε η ώρα να πάμε πίσω, προς την ταβέρνα και περνούμε πάλι από το στενό δρομάκι. Θυμάμαι, πριν 3 χρόνια ένας φίλος, Γερμανός είχε έρθει διακοπές στην Κύπρο με την γυναίκα του. Τον φιλοξενούσαμε και ρωτήσαμε που θα ήθελε να πάει στην Κύπρο, τι να δει.
Μεταξύ άλλων ζήτησε να δει την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού και την Παναγία της Καθολικής. Φτάνοντας στο Πελέντρι του εισηγήθηκα να αφήσουμε το αυτοκίνητο και να περπατήσουμε λίγο γιατί τα δρομάκια είναι πολύ στενά. Λίγο γιατί ήταν ζέστη, λίγο γιατί προφανώς έθιξα την Γερμανική ευθιξία για τις ικανότητες του στο οδήγημα, αποφάσισε ότι είναι καλύτερα να πάμε με το αυτοκίνητο. Ε! Όπως βγαίνουμε από την αυλή της εκκλησίας δεξιά, το δρομάκι στενεύει πολύ από τη γωνιά ενός τοίχου που εξέχει. Ο Γερμανός, μου τσαλάκωσε λίγο την Γερμανική του ευθιξία,και λίγο την πόρτα του Χ5. Ακόμα υπάρχει το μπλε σημάδι πάνω στη γωνιά του τοίχου, φυσικά δεν είναι το μόνο».
Άλλο ένα απόσπασμα από αγαπημένη διαδρομή, αυτή τη φορά από το Φτερικούδι
(Φωτογραφία το χωριό Φτερικούδι απο μακριά)
«Μόλις βγούμε από το χωριό, αλλά μόλις, αμέσως αριστερά και μπαίνουμε σε ένα στενό και πολύ ανηφορικό δρομάκι που μας παίρνει σε άλλες εποχές, δεκαετία του 60… Μέσα στο πράσινο, πυκνό πράσινο, τόσο, που κάπου-κάπου δεν βλέπουμε ουρανό, μας σκεπάζουν τα δέντρα. Παράθυρα ανοιχτά και οδηγούμε όσο πιο σιγά γίνεται, θέλουμε να εισπνεύσουμε, να ρουφήξουμε, αυτό τον αέρα, αυτά τα αρώματα, αυτά τα χρώματα. Αυτή την εικόνα πάρτε την μαζί σας. Ένα κόκκινο Ιταλικό κουπέ, ορεινή Κύπρος, στενό, ανηφορικό δρομάκι, δέντρα που μας σκεπάζουν, χρώματα και αρώματα Φθινοπωρινά, δικά μας, του νησιού μας. Ε, γίνεσαι ρομαντικός, ή όχι;»
Ένα κομμάτι από την διαδρομή στον Λαζανιά
(Φωτογραφία από το χωριό Λαζανιά, μια γραφική κοινότητα της επαρχίας Λευκωσίας)
«Συνεχίζουμε προς Οδού και σε τρία περίπου χιλιόμετρα φτάνουμε σε μια κλειστή δεξιά στροφή, εκεί θα δούμε στα αριστερά μας ένα στενό δρομάκι που ανεβαίνει πάνω, προς το βουνό και το δάσος. Αυτός είναι ο δρόμος που σας είχα αναφέρει στην αρχή της εκπομπής, δρόμος σχεδόν άγνωστος και ένας από τους αγαπημένους μου. Εδώ, τα περιβόλια είναι ανάκατα με το δάσος, σιγά-σιγά μένει μόνο δάσος. Εδώ όμως, σ’ αυτό το δρόμο μες το Land Rover που είναι εντελώς ανοιχτό, θυμηθείτε, μέχρι και το μπροστινό γυαλί διπλώσαμε μπροστά, πάνω στο καπό...Οδηγώ πολύ σιγά, ράθυμα, μέσα στο δάσος και τα δέντρα είναι δίπλα μου, εκατοστά από το πρόσωπό μου, πολλές φορές και από πάνω μου, κλαδάκια ακουμπούν στον ώμο μου. Έχει βρέξει πρόσφατα και τα αρώματα του δάσους είναι ακόμα πιο έντονα. Συνεχίζω να οδηγώ σιγά γιατί απολαμβάνω την διαδρομή αλλά και γιατί ο δρόμος είναι στενός. Ο δρόμος αρχίζει να κατεβαίνει και φτάνουμε σε μια αριστερή στροφή, πάνω σε ένα μικρό γεφύρι και έχουμε ένα πλάτωμα, ένα ξέφωτο. Παρκάρουμε και κατεβαίνουμε. Στα δεξιά μας κατεβαίνει ένα μικρό ρυάκι, με λίγο νερό όταν θα βρέξει περισσότερο εδώ σχηματίζεται ένας μικρός καταρράχτης. Υπεροχο! Πεύκα, λατζιές, βαλανιδιές, βατομουριές… και ησυχία…. Η απόλυτη ηρεμία… Πολύτιμες στιγμές και χαίρομαι που τις μοιράζομαι με την παρέα μας, μαζί σας».
Ένα απόσπασμα από το περπάτημα μας στο μονοπάτι της φύσης “Η πικρόβρυση της Μερίκας” στο Καλό χωριό Κλήρου
(Φωτογραφία από wikimedia - Pavlos1988 , Creative Commons Attribution)
«Να πούμε ότι ο ποταμός που είναι μπροστά μας είναι ο ποταμός Μαρούλενας. Έρχεται από το Τρόοδος, την οροσειρά της Παπούτσας, καταλήγει στον ποταμό Ακάκιο που εκβάλλει τελικά στον κόλπο της Μόρφου. Αυτό, είναι σημαντικό, το αναφέραμε για να χτίσουμε πάνω του… Διαβάστε: Η περιοχή Καλού Χωριού κατοικείτε από τα Αρχαϊκά χρόνια, υπάρχουν πολλές αποδείξεις γι’ αυτό. Άλλο στοιχείο είναι ότι εδώ υπάρχουν μεταλλεία, κυρίως χαλκού. Φανταστείτε ότι εκείνα τα χρόνια, φόρτωναν μετάλλευμα σε μικρές βάρκες και δια μέσου αυτού του συστήματος ποταμών μετέφεραν τον χαλκό σε πλοία στον κόλπο της Μόρφου για εξαγωγή, από τότε είχαμε το εμπορικό δαιμόνιο μέσα μας. Όμως, σκέφτεστε ότι σκέφτομαι κι’ εγώ; Δηλαδή τότε στην Κύπρο είχαμε ποταμούς πλωτούς, που είχαν ολόχρονα νερό, και μάλιστα τόσο που να μπορεί κάποιος να ταξιδέψει με βάρκα; Ναι, είχαμε, αυτό το ξέρουμε και από πολλά άλλα στοιχεία. Φυσικά, τότε είχαμε νερά γιατί είχαμε δέντρα. Κόψαμε τα δέντρα για να τα κάνουμε κάρβουνα για τα μεταλλεία μας, πλοία για το εμπόριο και τους πολέμους μας, για να ψήνουμε την σούβλα μας και φτάσαμε εδώ που είμαστε σήμερα. Ποιο είναι το δίδαγμα; Να αγαπήσουμε τον τόπο μας, να τον προσέξουμε, να φυτέψουμε δέντρα όπου μπορούμε, να μην πετάμε σκουπίδια… Ο τόπος μας είμαστε εμείς και τα παιδιά μας, το μέλλον μας».
Ένα κομμάτι από την εκδρομή στον Παλιόμυλο
«Μόλις φτάσαμε στον Παλιόμυλο. Το χωριό, είναι μέσα στο δάσος, η μάλλον για να είμαι πιο σωστός, το δάσος είναι μέσα στο χωριό. Εννοώ, τα σπίτια έχουν απόσταση μεταξύ τους και την απόσταση αυτή την γεμίζει το δάσος και τα περιβόλια. Δεν είναι τα σπίτια κολλημένα το ένα με το άλλο όπως για παράδειγμα στο Φικάρδου, στην Κακοπετριά στο Όμοδος. Εδώ, έχουμε σπίτι, περιβόλι, πεύκα, σπίτι, θεόρατα πεύκα, σπίτι, περιβόλι, πεύκα…. Ωραία. Σταματούμε κάπου και βλέπουμε γύρω μας. Σχεδόν, όπου και αν έχουμε σταματήσει, πάνω από τα σπίτια και τα δέντρα βλέπουμε πανύψηλες κορυφές, βουνά χιλιόχρονα, άγρια. Από τα βουνά αυτά, κατεβαίνουν ρυάκια και παραπόταμοι του ποταμού Διάριζου που πάντα έχουν νερό, πάντα ρέουν, Χειμώνα-Καλοκαίρι. Η μόνη πλευρά που δεν έχει βουνά πάνω από τον Παλιόμυλο είναι στα Νοτιοδυτικά που βλέπουμε στο βάθος το δάσος της Πάφου να σχηματίζει τον ορίζοντα. Πολλά νερά, ολόχρονα, πρασινίζουν μόνιμα τη φύση. Συνεχίζουμε σιγά σιγά και κατεβαίνουμε στην μικρή πλατεία και παρκάρουμε. Με τα πόδια συνεχίζουμε στον δρόμο από τον οποίο ήρθαμε. Συνεχίζουμε με τα πόδια γιατί είναι υπέροχο το τοπίο, αλλά και γιατί έχουμε ακόμα ένα προορισμό. Θα περπατήσουμε, ένα χιλιόμετρο περίπου, κατηφορικός δρόμος, προς το ξωκλήσι του Αγίου Σώζοντα, ένα μικρό εκκλησάκι σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία. Σε 50-60 μέτρα, έχουμε βγει από την πλατεία και είμαστε μέσα στα δέντρα, συνεχίζει το ίδιο σενάριο με προηγουμένως, πεύκα, κερασιές, μηλιές, πεύκα, κερασιές, καρυδιές, αντρουκλιές, πεύκα, ρυάκι, βατομουριές, πεύκα… Υπέροχο δρομάκι, ζωογόνο τοπίο και η ησυχία…. τελειώνει ο άσφαλτος και συνεχίζουμε στον χωματόδρομο, κι’ άλλο ποταμάκι και πεύκα, αντρουκλιές, πεύκα, καρυδιές… Φτάνουμε στο Άγιο Σώζοντα και ρουφούμε το τοπίο. Οι φωτογράφοι, βγάλτε τις κάμερες. Από πάνω τεράστιο βουνό, κατεβαίνει απότομα και λίγο πριν τον δρόμο, λίγο πριν το σημείο που στεκόμαστε εμείς, μικρό πλάτωμα, ένα μικρό ξέφωτο του δάσους. Κρυμμένο μες τις σκιές αιωνόβιων δέντρων το εκκλησάκι. Δεξιά του ποταμάκι με τρεχούμενο νερό, η απόλυτη ηρεμία ή μάλλον κατάνυξη. Πάνω μας μια καρυδιά, είναι στην εποχή τους τώρα τα καρύδια. Κόβω δυο καρύδια και τα σφίγγω με την χούφτα μου. Υπέροχη γεύση. Όλες μου οι αισθήσεις είναι στο MAX, αφή, όσφρηση, γεύση, ακοή, όραση, όλες, προσπαθούν να δουν, να μυριστούν, να τραβήξουν, να ρουφήξουν, όση περισσότερη Κύπρο γίνεται. Νοιώθω πλήρης, γεμάτος και ξέρω ότι από αύριο, στην καθημερινότητα μου, στα δύσκολα, θα φέρνω στο νου μου αυτή την εικόνα και θα νοιώθω πάλι αυτή την πληρότητα.»
Ακούστε ένα κομμάτι από την διαδρομή στην Τέντα
Φωτογραφία: O Αρχαιολογικός χώρος της Τέντας από μακριά
«Παρκάρουμε το αυτοκίνητο μας χωρίς να ενοχλεί, κατεβαίνουμε και έχουμε μπροστά μας ένα μικρό, φυσικό λόφο στην κορυφή του οποίου είναι χτισμένος ένας κυκλικός τοίχος που περιβάλει τον οικισμό. Ένα χωριό, περίπου 150 κατοίκων. Ένα σύνολο 150 ανθρώπων δηλαδή που αποφάσισαν πριν 9.500 χρόνια να σχηματίσουν Κοινό Κυπρίων, να δεθούν σε μια μικρή κοινωνία. Το 7.500 ΠΧ και τώρα είμαστε στον 21ο αιώνα, δηλαδή πριν 9.500 χιλιάδες χρόνια οι παππούδες μας έφτιαχναν κοινωνίες και πολιτισμό…. Και τον έφτιαχναν εδώ σε τούτον το νησί. Την Πρόωρη Προκεραμεική Νεολιθική περίοδο εμείς, εδώ, αποφασίσαμε να μιλήσουμε, να συνδεθούμε, να επικοινωνήσουμε… Σκεφτείτε, πόση σημασία έχει στην προηγούμενη πρόταση και το εμείς και το εδώ…. Ήρθαν εδώ, στην Τέντα, βρήκαν ένα λόφο χαμηλό, δίπλα σε ένα ποταμό, νερό, εύφορη γη, έφτιαξαν ένα τοίχος γύρω από τον οικισμό τους για να προστατευθούν και άρχισαν να χτίζουν τα σπίτια τους. Τα σπίτια τους ήταν φτιαγμένα με πέτρες στην βάση τους και από πλιθάρι πιο ψηλά. Όλα είχαν κυκλικό σχήμα, και ήταν χτισμένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο. Κάποιες από τις στέγες φαίνεται πώς ήταν επίπεδες ενώ άλλες είχαν θόλο. Τα σπίτια τους είχαν πάτωμα είτε από πατικωμένο χώμα, είτε από ασβεστοκονίαμα, σε όλα όμως το πάτωμα ήταν επιχρισμένο με κόκκινο χρώμα, διακοσμημένο δηλαδή... Σε κάποιους από τους τοίχους υπάρχουν ίχνη από διακόσμηση και σε ένα συγκεκριμένο υπάρχει το περίγραμμα δύο ανθρώπων με τα χέρια σηκωμένα ψηλά, σαν σε επίκληση, σε ικεσία. Οι Κύπριοι αυτοί πριν 9.500 χρόνια αποφάσισαν να επικοινωνήσουν, να μιλήσουν, να βγουν από τις σπηλιές και να ζήσουν μαζί. Οραματίσθηκαν ένα Κοινό Κυπρίων, ένα κοινό μέλλον. Έχτισαν τα σπίτια τους για να προστατευθούν, αλλά τα διακόσμησαν, έχει ιδιαίτερη σημασία το ότι τα διακόσμησαν, σημαίνει ότι έχτισαν και πολιτισμό. Πριν 9.500 χιλιάδες χρόνια…»
Διαβάστε ένα απόσπασμα από τον Πρόδρομο
(Φωτογραφία από ψηλά το εγκαταλελειμμένο Βερεγγάρια)
«Κατεβαίνουμε από την κορυφή της Κύπρου, τον Όλυμπο, προς τον Πρόδρομο. Αυτός είναι ακόμα ένας από τους αγαπημένους μου δρόμους. Πρώτα για το τοπίο. Μαύρα πεύκα, άγριοι γκρίζοι βράχοι, μέσα σε ένα σχεδόν σεληνιακό τοπίο και η περίπου γυμνή κορυφή του Ολύμπου πίσω αριστερά μας. Μετά, αγαπώ αυτό τον δρόμο γιατί όπως κατεβαίνουμε, ο ανεμοθώρακας του αυτοκινήτου, το μπροστινό γυαλί, γίνεται μια οθόνη που προβάλλεται, όλη η Νοτιοδυτική Κύπρος. Επειδή έχει βρέξει πρόσφατα και η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, βλέπουμε μέχρι τις παραλίες της Λεμεσού και κάποιες της Πάφου. Αγαπώ. Δρόμος για ρομάντζο. Συνταρακτικός όμως και ο κινητήρας της Maserati Levante Trofeo... Νοιώθω τον ήχο του περισσότερο παρά τον ακούω… ενθουσιασμός-υπερδιέγερση-έξαψη….. Το πρόσωπο μου έχει ξεχειλώσει από το χαμόγελο. Φτάνει… να μην χαλάσουμε και την ηρεμία του δάσους».
Στα Κούκλια
(Φωτογραφία: Ιερό της Αφροδίτης στο χωρίο Κούκλια)
«Η παρέα μας σήμερα είναι στα Κούκλια, στην Παλαίπαφο. Θαυμάζουμε την ιστορία μας και άφησα τελευταία τα δύο πιο αγαπημένα μου εκθέματα. Το πρώτο είναι το ψηφιδωτό στο πάτωμα μιας έπαυλης των Ρωμαϊκών χρόνων που απεικονίζει την Λήδα με τον κύκνο. Πραγματικό τεχνούργημα, δείγμα εξαιρετικού αισθησιασμού. Είμαι σίγουρος ότι όλοι έτυχε κάπου να δείτε φωτογραφίες αυτού του ψηφιδωτού. Η φωτογραφία, μπορεί να αντιπροσωπεύει χίλιες λέξεις. Την αίσθηση όμως του να στέκεσαι μπροστά στην Λήδα, τον κύκνο και το πεσμένο πέπλο, το αισθησιακό πέπλο, δεν μπορεί να την αντικαταστήσει καμιά φωτογραφία.
Το δεύτερο είναι ο τρόπος λατρείας αρχικά της μητέρας θεάς και μετά, σε συνέχεια, της θεάς Αφροδίτης. Η θεά δεν λατρευόταν στη μορφή αγάλματος, αλλά σε μορφή κωνικής πέτρας, ακριβώς, όπως και στους Δελφούς ο Απόλλωνας. Οι αρχαίοι το αναφέρουν σαν κάτι παράξενο «μια πυραμίδα άσπρη της οποίας το υλικό δεν γνωρίζουμε». Οπωσδήποτε αυτή η συμβολική πέτρα υπήρχε στον τόπο αυτό εδώ από πανάρχαια εποχή, τόσο παλιά που δεν μπορεί να καθοριστεί. Πάλι καμιά φωτογραφία δεν μπορεί να αντικαταστήσει το δέος που προκαλεί ένα αντικείμενο λατρείας που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Θα μπορούσα να σας μιλώ για ώρες για κάθε ένα αντικείμενο. Πιστεύω όμως ότι θα ήταν πιο δημιουργικό να σας αφήσω να σκεφτείτε ποιοι είμαστε σαν λαός όταν χρησιμοποιούσαμε μπάνιο πριν 4000 χρόνια, γράφαμε με δική μας γραφή πριν 3500, σκαλίζαμε ελεφαντόδοντο πριν 3000. Σκεφτείτε ποιότητα ζωής, εκτίμηση στις τέχνες, τον πολιτισμό».
Και ένα απόσπασμα από την εκπομπή στον Κουρτελλόροτσο
(Φωτογραφία: Ο «Κουρτελόροτσος», που μετά άρχισε να γίνεται γνωστός ως «οι βράχοι των Χασαμπουλιών» είναι το σημείο όπου τα 3 αδέρφια κρύβονταν και έκλεβαν περαστικούς)
«Είμαστε σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, κάτω από τα δέντρα, δίπλα από τον ποταμό και απολαμβάνουμε την γαλήνη. Γυρίζουμε το κεφάλι μας προς τα πίσω, βλέπουμε στην βάση του βράχου ένα σκηνικό που δεν προσέξαμε πριν, δεν φαινόταν όταν κατεβαίναμε. Εκεί που σταματά ο τεράστιος βράχος, στην βάση του, πιο μικροί βράχοι, 2-3 μέτρα ψηλοί, σχηματίζουν ένα κλειστό χώρο, σαν μικρό δωμάτιο. Οι μικροί βράχοι σχεδόν κλείνουν περιμετρικά το δωμάτιο και ο μεγάλος κάπου το σκεπάζει. Ξέροντας πόσων αιώνων ιστορία έχει η περιοχή, είναι εύκολο να φανταστούμε στην νεολιθική εποχή, εδώ, σ’ αυτή την κρυμμένη και προστατευμένη γωνιά, να ζει μια ομάδα αρχαίων προγόνων.
Είναι εύκολο να δούμε μια οικογένεια να παίρνει νερό από τον ποταμό, να ανάβει φωτιά για να ζεσταθεί, για να μαγειρέψει κυνήγι, για να ακούσει παραμύθια, για να σκαλίσει σε πέτρα ένα σταυρόσχημο ειδώλιο της μητέρας θεάς… Από εκείνα που βρίσκουμε στους τάφους εκείνης της εποχής….. Αλλά είναι εξίσου εύκολο να φανταστούμε τα Χασαμπουλιά που αναφέραμε προηγουμένως, να κρύβονται από τους διώκτες τους και να ζουν εδώ, μόνοι τους μια ζωή ερημική. Όπως εύκολο είναι να θέλουμε να κάνουμε εμείς, η παρέα του roadtrip.cy ένα πικ νικ, πίσω, κοντά στο νερό, κάτω από τα πυκνά δέντρα.»
Ένα κομμάτι από την διαδρομή στον Διάριζο
«Μεγάλη η απόσταση, αλλά, απέναντι μας ανεβαίνει το βουνό, το Τρόοδος, βλέπουμε την Νότια πλευρά, φορτωμένη με πεύκα, καταπράσινη. Σαν μέσα από ευρυγώνιο φακό. Από εδώ, στα δεξιά μας, φαίνεται καθαρά η κορυφή του Τροόδους, ο Όλυμπος, με τις κεραίες του. Λίγο πιο αριστερά και πιο κάτω φαίνεται ο Πρόδρομος και καθαρά το ξενοδοχείο Βερεγγάρια. Ακόμα πιο αριστερά, στο βάθος, τα βουνά του Κύκκου και το Μηλικούρι. Ξέρετε, όποτε τύχει να δω το Βερεγγάρια από μεγάλη απόσταση και το χωριό, τον Πρόδρομο, από κάτω, αυτή η εικόνα μου θυμίζει παραμύθι. Θυμάστε στα παραμύθια που ακούγαμε μικροί, δεν υπήρχε πάντα το μικρό χωριό και από πάνω του το κάστρο με την Πριγκίπισσα; Μες το δάσος; Αν έχετε στο μυαλό σας αυτή την εικόνα του παραμυθιού, είναι ακριβώς αυτό που βλέπουμε από εδώ. Απίστευτη θέα, καρτ ποστάλ, ειδικά αυτή την εποχή που έχει πρασινίσει η φύση και η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, μπορούμε να δούμε πολύ μακριά.»
Απόσπασμα από την Σιελιδονόμουτη
(Φωτογραφία: Ανάβαση στα τελευταία μέτρα για τη Σιελιδονόμουττη)
«Είμαστε, όλοι μαζί, στην δύσκολη ανάβαση, στα τελευταία μέτρα για την Σιελιδονόμουτη. Έχουμε πραγματικά δυσκολευτεί να ανέβουμε μέχρι εδώ. Ελπίζουμε ότι αξίζει τον κόπο. Ακόμα μια προσπάθεια και φτάσαμε στεκόμαστε στην κορυφή πάνω από τον Φαρμακά, στα 1450 μέτρα. Απίστευτο,Τι τι θέα, Συγκλονιστικό! Πραγματικά, δυσκολεύομαι να εκφραστώ. Φανταστείτε ότι στα Βόρεια βλέπουμε όλη την οροσειρά του Πενταδακτύλου… όλην όμως, την βλέπουμε εκεί που ξεκινά, από τον κόλπο της Μόρφου να ανεβαίνει και να προχωρά ανατολικά, βλέπουμε τον Άγιο Ιλαρίωνα, τον Πενταδάκτυλο, όλο το βουνό…. συνεχίζει μέχρι τον κόλπο της Αμμοχώστου, ναι, βλέπουμε και την θάλασσα κάπου στην Σαλαμίνα…. Πρώτη φορά μπορώ να κλείσω, να αγκαλιάσω όλο τον Πενταδάχτυλο, όλο το μήκος του, σε μια ματιά. Πιο δεξιά στα Ανατολικά μας έχουμε τα Τζιόνια που μας κρύβουν την Ελεύθερη Αμμόχωστο και μέρος της Λάρνακας, αλλά χαιρόμαστε τα Τζιόνια, σχεδόν από ψηλά, σκεφτείτε τα Τζιόνια από ψηλά. Στα Νοτιοανατολικά, στο βάθος ξεκινά η θάλασσα από την μέση του κόλπου της Λάρνακας και συνεχίζει στο Κίτι, Ζύγι, Μαρί, Βασιλικό. Βλέπουμε την Λεμεσό, την πόλη της Λεμεσού,το Ακρωτήρι, όχι το χωριό Ακρωτήρι, το Ακρωτήρι, φέρτε στο μυαλό σας τον χάρτη της Κύπρου, στο κάτω μέρος έχουμε ένα ποδαράκι. Από εδώ βλέπουμε καθαρά αυτό το ποδαράκι, το Ακρωτήρι με την αλυκή του.
Εγώ τουλάχιστον, πρώτη φορά, βλέπω το Ακρωτήρι από τόσο ψηλά τόσο καθαρά και να ξεχωρίζει και η Αλυκή του. Πανέμορφο! Νοτιοδυτικά, το Πισσούρι, το αεροδρόμιο Πάφου και μετά ξεκινά να ανεβαίνει το Τρόοδος, οπότε στα Δυτικά μας βλέπουμε όλα εκείνα τα δάση του Τροόδους, τον Όλυμπο με τις κεραίες του και το βουνό ξανά κατεβαίνει στον κόλπο της Μόρφου. Από αυτή την απόσταση βλέπουμε τον κόλπο της Μόρφου. Φέρτε στο μυαλό σας τον χάρτη της Κύπρου ξανά, δείτε πάνω αριστερά, την καμπύλη….Όλη εκείνη την καμπύλη παραλία από το Καραβοστάσι μέχρι περίπου την Αγία Ειρήνη, λίγο πριν τον Κορμακίτη. Γυρίζω ξανά προς τον Βορρά και προσπαθώ να βάλω μέσα μου, να χωρέσω τον Πενταδάχτυλο… Στα δεξιά μου, Βορειοανατολικά, το Βαρώσι, η θάλασσα της Σαλαμίνας. Δεν ξέρω τι νοιώθετε εσείς, ξέρω τι νοιώθω εγώ.
Έντονα συναισθήματα με πλημμυρίζουν, εναλλάσσονται μέσα μου ανάκατα. Αγάπη, νοσταλγία, συγκίνηση, μελαγχολία, αδικία, λύπη, πόνος, θυμός… όλα μαζί…βράζουν…Περιμένω την ισορροπία… Τι θα μείνει από αυτόν τον κατακλυσμό συναισθημάτων… Συνεχίζω να βλέπω τον Πενταδάχτυλο και σιγά-σιγά έρχεται η ηρεμία… Η εικόνα του Πενταδάχτυλου με γεμίζει． Μια πληρότητα ανεβαίνει πάνω από τα υπόλοιπα συναισθήματα, πληρότητα και περηφάνια για τον τόπο μου, αγάπη για το χρυσοπράσινο φύλλο!»
Σήμερα στο roadtrip.cy κάναμε μια αναδρομή, ένα φλάσμπακ, σε εμπειρίες που ζήσαμε μαζί το 2020. Όχι γιατί θέλαμε να δούμε τι ζήσαμε τον περασμένο χρόνο, αλλά γιατί θέλουμε να ξέρουμε τι θα ζήσουμε το 2021, θέλουμε να ξέρουμε τι να προσμένουμε. Συχνά, στην εκπομπή αναφέρουμε ότι είμαστε τυχεροί που ζούμε σε τέτοιο τόπο. Οι εμπειρίες που ζήσαμε και αυτές που θα ζήσουμε μας το αποδεικνύουν...
Το πιο πάνω κείμενο είναι τμήματα της εκπομπής roadtrip.cy. Κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 8 μέχρι τις 10 ακούτε την εκπομπή του Άντρου Σκαλιστή ROADTRIP CY στον ΣΠΟΡ FM 95.
