Kathimerini.com.cy
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ*
Η ανακάλυψη του δυνητικού κοιτάσματος «Γλαύκος» αποτελεί ένα πολύ σημαντικό σημείο καμπής για την πορεία του κυπριακού ενεργειακού προγράμματος και τη γεωπολιτική δυναμική ισχυροποίησης του εναπομείναντος στην Κύπρο Ελληνισμού. Ο Γλαύκος αποτελεί εμπορικά αξιοποιήσιμο απόθεμα αερίου μεσαίου μεγέθους, το δεύτερο που εντοπίζεται στην έως σήμερα οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ μετά το κοίτασμα «Αφροδίτη» που ανακαλύφθηκε το Σεπτέμβριο του 2011.
Τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν αποτελούν μια αρχική τάξη μεγέθους η οποία είναι μικρότερη από την αντίστοιχη εκτίμηση για την εμβέλεια του κοιτάσματος που είχε ανακοινωθεί για την «Αφροδίτη». Τότε μιλούσαμε για μια εμβέλεια αποθέματος από 7 έως 10 tcf (Τρισ. Κυβικών Ποδών) με πιθανότητα (50%) να βρίσκαμε 9 tcf και πιθανότητα 75% να βρίσκαμε 7. Στην περίπτωση του «Γλαύκου» μιλούμε για μια τάξη μεγέθους από 5 έως 8 tcf με πιθανότητα 50% το κοίτασμα να έχει 6 tcf και πιθανότητα 75% να έχει 5 tcf. Οι πιθανότητες επιβεβαίωσης αυξάνονται όσο μικραίνει το μέγεθος του δυνητικού κοιτάσματος.
Η παραπάνω εκτίμηση δεν είναι το τελικό μέγεθος του κοιτάσματος και για αυτό ακριβώς θα χρειαστεί επιβεβαιωτική γεώτρηση ώστε να σχηματισθεί μια ακριβέστερη εικόνα για το πραγματικό μέγεθος του δυνητικού αποθέματος και αυτό μπορεί να πάρει χρόνο. Η επιβεβαιωτική γεώτρηση στην Αφροδίτη έγινε με καθυστέρηση 2 ετών!
Ελπίζουμε ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν θα επαναλάβει το ίδιο λάθος με την κυβέρνηση Χριστόφια και θα προχωρήσει στην επιβεβαιωτική γεώτρηση μέσα στο τρέχον έτος ή την αρχή του επόμενου.
Η επιβεβαιωτική γεώτρηση συνήθως μειώνει την αρχική εμβέλεια της αρχικής εξερευνητικής γεώτρησης. Στην περίπτωση της «Αφροδίτης» το αποτέλεσμα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης (Σεπτέμβριος 2013) έδειξε ένα κοίτασμα 5 έως 8 tcf με πιθανότερη μέση τιμή τα 6 tcf. Τελικά τον Αύγουστο του 2018 η κυβέρνηση παραδέχθηκε ότι το κοίτασμα εμπεριέχει μόνο 4 tcf φυσικού αερίου, ενώ οι εταιρίες που έχουν την ευθύνη εκμετάλλευσης του κοιτάσματος ήδη από το 2016 είχαν ανακοινώσει μια μέση τελική τιμή κοιτάσματος στα 4,5 tcf.
Μια ανάλογη αλλά ελπίζουμε ότι τόσο χρονοβόρα διαδικασία πιστοποίησης θα ακολουθηθεί και στην περίπτωση του «Γλαύκου». Η πιστοποίηση του κοιτάσματος ωστόσο δεν σημαίνει το τέλος της διαδικασίας. Η χρονική απόσταση που μεσολαβεί από την αρχική ανακάλυψη έως την έναρξη παραγωγής κυμαίνεται κατά μέσον όρο στα 4-7 έτη. Αυτός είναι ο παγκόσμιος μέσος, ιδίως όταν μιλάμε για υποθαλάσσια κοιτάσματα μεσαίου μεγέθους. Πρακτικά αέριο από τον «Γλαύκο» πολύ δύσκολα θα δούμε πριν το 2025-2026
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η έναρξη παραγωγής δεν είναι κάτι άμεσο και για αυτό το λόγο θα αποτελούσε μεγάλο ατόπημα εάν ακολουθούντο προτάσεις που προτείνουν να μην προχωρήσει η Λευκωσία με τη συμφωνία πώλησης αερίου στην Αίγυπτο το 2022 περιμένοντας το 2026 για να δούμε εάν θα έχουμε αρκετές ποσότητες αερίου ώστε να κατασκευασθεί τερματικό υγροποίησης.
Άλλωστε η ανακάλυψη των κοιτασμάτων από μόνη της ΔΕΝ εγγυάται ότι θα κατασκευασθεί τερματικό υγροποίησης. Σε κάθε περίπτωση είναι τέτοια η γεωγραφική απόσταση μεταξύ «Αφροδίτης» και «Γλαύκου» που καθιστά την κοινή τους ανάπτυξη και διασύνδεση ιδιαιτέρως προβληματική ακόμη και εάν αθροιστικά μας δώσουν 10 tcf φυσικού αερίου.
Αυτά τα 10 tcf αντιπροσωπεύουν το ελάχιστον απαιτητό ποσό αερίου για να δικαιολογηθεί μια επένδυση κατασκευής τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο που μπορεί να ξεπεράσει τα $10 δισ. Τα τερματικά δεν κατασκευάζονται από τη μια μέρα στην άλλη και ο παγκόσμιας μέσος όρος που έχει η διάρκεια κατασκευής κυμαίνεται μετά 3-4 ετών κάτι που σημαίνει ότι ορισμένοι θέλουν τερματικό θα πρέπει να ξεκινήσουν να το κατασκευάζουν από τώρα για να είναι έτοιμο το 2022, μόνο που ποσότητες από το Γλαύκο δεν θα δούμε παρά μόνο 3-4 έτη μετά.
Εάν η κοινοπραξία του οικοπέδου 12 (Shell, Delek, Noble) ήθελε τερματικό θα το είχε κάνει ήδη δεν θα περίμενε κανένα να της το προτείνει... Γιατί όμως να κάνουν κάτι τέτοιο αφού δεν τους βγαίνει οικονομικά ιδίως όταν υπάρχει σε υπολειτουργία ένα τεράστιο τερματικό 400 χλμ. νοτιοδυτικότερα στο Ίνκτου της Αιγύπτου;
Τερματικό θα μπορούσε να συζητηθεί σοβαρά και ενδεχομένως να προχωρήσει εάν οι ExxonMobil-Qatar Petroleum έβρισκαν στη «Δελφύνη» τα 15 tcf που περίμεναν ότι θα έβρισκαν αλλά δυστυχώς δεν βρήκαν τίποτε.
Εφόσον τελικά οι ποσότητες αερίου της Αφροδίτης πουληθούν στην Αίγυπτο -και δεν υφίσταται άλλη επιλογή- θα απαιτηθούν νέες ανακαλύψεις πέριξ του Γλαύκου για να συγκεντρωθεί το ελάχιστον απόθεμα αερίου ώστε να ξεκινήσει η αξιολόγηση της επενδυτικής βιωσιμότητας ενός τερματικού.
Το δυνητικό κοίτασμα (?) «Καλυψώ» που ανακαλύφθηκε τον Ιανουάριο του 2018 από την κοινοπραξία Total/Eni στο τεμάχιο 6 και που εδώ και 14 μήνες παραμένει άγνωστο πόσο αέριο διαθέτει, θα μπορούσε να αποτελέσει -λόγω εγγύτητας με το «Γλαύκο»- μια αξιόπιστη επιλογή για να συγκεντρωθούν αυτά τα 10 tcf.
Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αδειοδότησης του τεμαχίου 7 στην κοινοπραξία Total/Eni θα επισπεύσει τις διαδικασίες μιας δεύτερης γεώτρησης στο τμήμα της «Καλυψώς» που εκτείνεται στο τεμάχιο 7. Αυτή θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητας της κυβέρνησης και η πρώτη γεώτρηση που θα πρέπει γίνει στην ΑΟΖ μετά το «Γλαύκο» μέσα στο 2019.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός να κλειδώσει η εξαγωγή της «Αφροδίτης» στο Ίνκτου, το τερματικό δηλαδή που ήδη υπάρχει, καθώς το εμπορικό παράθυρο ευκαιρίας κλείνει με τη σταδιακή αύξηση της αιγυπτιακής παραγωγής που διοχετεύεται προς υγροποίηση και δεν θα περιμένει τη Λευκωσία για πάντα.
*O Θεόδωρος Τσακίρης είναι Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Διευθυντής Ενεργειακού Προγράμματος ΕΛΙΑΜΕΠ.
