Kathimerini.gr
Απόστολος Λακασάς
Ακόμη και σήμερα, μηχανικοί της NASA θεωρούν το Discovery One, το περιστρεφόμενο διαστημικό σκάφος που οραματίστηκε ο σκηνοθέτης Στάνλεϊ Κιούμπρικ για την ταινία του «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», ένα πρότυπο αναφοράς στο πεδίο της τεχνητής βαρύτητας. «Αν θέλεις να το φτιάξεις, πρέπει πρώτα να το φανταστείς» αναφέρει η νευροεπιστήμονας Τζάνσι Μακφί, τονίζοντας την αξία των τεχνών στην προσπάθεια των ανθρώπων να κάνουν βήματα μπροστά στην επιστήμη, παίρνοντας ως απτό παράδειγμα την εξερεύνηση του άγνωστου, απόμακρου στον μη ειδικό, Διαστήματος.
Τυχεροί όσοι –και ήταν πολλοί– φοιτητές, μαθητές, εκπαιδευτικοί, πανεπιστημιακοί παρακολούθησαν την ομιλία της Τζάνσι Μακφί στα Χανιά, στο πλαίσιο της επίσκεψής της μαζί με τον αστροναύτη της NASA και πλανητικό επιστήμονα Στάνλεϊ Λαβ – προσκεκλημένοι από το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Η Μακφί σπούδασε νευροεπιστήμη διότι, όπως λέει η ίδια, της προσέφερε μια μοναδική γέφυρα με τους ανθρώπους αλλά και με τις τέχνες. Πριν ασχοληθεί με τις επιστήμες του Διαστήματος, μελετούσε επί σειράν ετών τις βιολογικές διεργασίες γύρω από την ανθρώπινη σκέψη, τη δημιουργικότητα και τα συναισθήματα, αλλά και τις ορμόνες που απελευθερώνονται στο σώμα μας όταν ακούμε ή βλέπουμε να εξελίσσεται μια ιστορία. Αυτό ακριβώς είναι που κάνουν οι τέχνες με μεγάλη επιτυχία: να λένε ιστορίες.
Η λογοτεχνία, οι εικαστικές τέχνες, ο κινηματογράφος, η μουσική είναι ιδανικοί τρόποι ώστε να δημιουργήσει κάποιος ένα αφήγημα για το μέλλον, και μέσα από αυτό να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν ένα όραμα και να φανταστούν εκεί μέσα τον εαυτό τους. «Ο άνθρωπος λατρεύει την εξερεύνηση. Λατρεύει επίσης να ονειρεύεται. Οι τέχνες αγγίζουν με πολλούς τρόπους αυτήν την πλευρά της ανθρώπινης φύσης, προσφέροντας οράματα για το μέλλον του ανθρώπου. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές προκλήσεις γύρω από την εξερεύνηση του Διαστήματος είναι τεράστιες και για να ξεπεραστούν, πρέπει οι εξελίξεις να είναι αλματώδεις» όπως μου ανέφερε η Μαριάνθη Λιάπη, αρχιτέκτονας και επιστημονική συνεργάτις του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Η έρευνα, η επιστημονική εξέλιξη χρειάζονται δημιουργική σκέψη και νέους τρόπους να προσεγγίζονται τα αξεπέραστα προβλήματα, που μόνον οι τέχνες μπορούν να προσφέρουν. Χρειάζεται ανοιχτό μυαλό, φαντασία, πάθος, δέσμευση κι ένα ισχυρό κίνητρο για να επιστρατεύσει κάποιος μια τεράστια συλλογή εμπειριών και γνώσεων που συλλέγονται χρόνια, να τις συνδέσει με έναν τρόπο που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ πριν και να τις τεστάρει έχοντας την πραγματικότητα απέναντί του, για να δει εάν το αποτέλεσμα είναι πραγματικά χρήσιμο. Χρειάζεται, ουσιαστικά, ένα ανοιχτό πλαίσιο συνεργασίας επιστήμης και τέχνης.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 95% των ανθρώπων που έχουν βραβευτεί με το βραβείο Νομπέλ έχει κάποιο είδος ενεργής ενασχόλησης με τις τέχνες. Και όπως γράφει και ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, «αν θες να φτιάξεις ένα πλοίο, μην προστάζεις τους ανθρώπους να μαζέψουν ξύλα και μην τους αναθέτεις εργασίες και δουλειά, αλλά αντ’ αυτού μάθε τους να ποθούν την ατελείωτη, αχανή θάλασσα».
