Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η ομάδα À vendre παρουσιάζει για λίγες παραστάσεις το «Κρατήστε το αγκαλιά μέχρι να ξημερώσει», μια ιδέα του Κύρου Παπαβασιλείου, σε σκηνοθεσία της Μαρίας Βαρνακκίδου και επί σκηνής τις Μαρίνα Μακρή και Έλενα Καλλινίκου. Η Μαρία και ο Κύρος μίλησαν στην «Κ» για την παράστασή τους και λένε ότι ως ομάδα A Vendre δημιουργούν παραστάσεις που έχουν βασικό άξονα την περιέργεια και την ανάγκη τους να μιλήσουν για πράγματα που τους αφορούν «Επηρεασμένοι και εμπνευσμένοι από τη σύγχρονη ζωή προσπαθούμε να δημιουργούμε παραστάσεις που κάνουν τον θεατή να βιώσει πόσο ζωντανό είναι το θέατρο». Για το έργο λένε πως το πυροδότησε οι άνθρωποι μηχανές και ένα ταξίδι ελεφάντων…
–Κατ’ αρχάς να μας συστήσετε την ομάδα à vendre...
–À vendre σημαίνει «πωλείται» στα γαλλικά, είναι παρμένο το όνομα από ένα ποίημα του Ρεμπώ, το Solde (Εκποίηση). Πρόκειται για μια ειρωνική προσευχή να μην πουληθούν τα πάντα: … Πωλείται το κάθε Σώμα, η κάθε φωνή, ο τεράστιος αδιαμφισβήτητος πλούτος, ό,τι δεν πρόκειται να πουληθεί ποτέ. Οι πωλητές δεν έχουν φθάσει στο τέλος της εκποίησης! Οι ταξιδιώτες δεν είναι ανάγκη να ορίσουνε την προμήθειά τους από τόσο νωρίς! Είμαστε η Μαρία Βαρνακκίδου, ο Κύρος Παπαβασιλείου και η Κωνσταντίνα Ανδρέου. Μαζί μας έχουμε κάποιους τακτικούς συμπαραστάτες-συνεργάτες, όπως τη Σεσίλια Τσελεπίδου, τον Μάνο Χατζηκωνσταντίνου, τον Χρίστο Κυριακούλη. Αυτή τη φορά συνεργαζόμαστε με την ομάδα enact, δηλαδή τις σκηνοθέτιδες-ηθοποιούς Μαρίνα Μακρή και Έλενα Καλλινίκου των οποίων το έργο πολύ εκτιμούμε και το οποίο συγγενεύει με το δικό μας. Ως à vendre έχουμε ασχοληθεί μόνο με το θέατρο της επινόησης μέχρι στιγμής. Έχουμε φτιάξει τις παραστάσεις «Παρεξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου», «Το Βλέμμα», «RAM», «Come together??» και τώρα το «Κρατήστε το αγκαλιά μέχρι να ξημερώσει». Οι παραστάσεις που δημιουργούμε έχουν σαν βασικό άξονα την περιέργεια και την ανάγκη μας να μιλήσουμε για πράγματα που μας αφορούν, που μας καίνε. Επηρεασμένοι και εμπνευσμένοι από τη σύγχρονη ζωή προσπαθούμε να δημιουργούμε παραστάσεις που κάνουν τον θεατή να βιώσει πόσο ζωντανό είναι το θέατρο.
–Πώς δημιουργήθηκε αυτή η παράσταση; Είναι δημιουργική απόρροια της καραντίνας;
–Για μας η καραντίνα δεν ήταν τόσο δύσκολη όσο για ανθρώπους που ήταν πραγματικά μόνοι, που ήταν νοσηλευτές στα νοσοκομεία, που ήταν άρρωστοι, που υπέστησαν ενδοοικογενειακή βία κ.λπ. Όμως σε μας η καραντίνα έδωσε έμφαση σε μια επαναληπτικότητα που διακρίναμε και στη ζωή προ και μετά καραντίνας, μια επαναληπτικότητα που προσομοιάζει στη μηχανή και την τεχνολογία. Είδαμε ότι κατά κάποιο τρόπο γίναμε μηχανές, αλλά και ότι οι άνθρωποι που ζουν μέσα σε μια εργασιακή ρουτίνα ή σε μια ζωή χωρίς πνευματικές προκλήσεις σταμάτησαν να είναι μηχανές της καραντίνας και έγιναν μηχανές της εργασίας και της βαριεστιμάρας, συνδεδεμένες διαρκώς με τα κινητά μας, τα laptop μας κτλ. Αυτή η επαναληπτικότητα που παράγουν οι μηχανές, ή οι άνθρωποι-μηχανές αν θέλετε, συνοψίζει περίπου το ένα σκέλος του δραματουργικού μας άξονα. Το άλλο σκέλος έχει να κάνει με την πορεία μιας ομάδας ελεφάντων στην Κίνα που έφυγαν από τον τόπο τους και ξεκίνησαν ένα ταξίδι προς άγνωστη κατεύθυνση και για άγνωστο λόγο. Διένυσαν 500 χλμ., το ταξίδι διήρκησε 18 μήνες. Ο λαός και ο Τύπος της Κίνας παρακολουθούσαν καθημερινά την εξέλιξη της πορείας. Ο άγνωστος στόχος και η άγνωστη αιτία της πορείας αυτών των παράξενων όντων μας ενθουσίασε. Τα στοιχεία του αγνώστου, της ανοικτής απάντησης, της μη χρηστικότητας και σκοπιμότητας του ταξιδιού των ελεφάντων τα θέσαμε σε αντιδιαστολή με την προβλεψιμότητα, χρηστικότητα και επαναληπτικότητα της μηχανής. Όταν στο τέλος της ιστορίας μας οι ελέφαντες συναντούν τους ανθρώπους-μηχανές, επιδρούν πάνω τους με θεραπευτικό τρόπο.
–Μπορούν να είναι πλέον εφικτό το τρίπτυχο άνθρωπος - φύση - τεχνολογία;
–Ναι, είναι εφικτό, αλλά η καθεμιά από τις έννοιες ενός τριπτύχου ενισχύει την άλλη και ταυτόχρονα την επισκιάζει. Η καθεμία ήταν και είναι τόσο επικίνδυνη όσο λυτρωτική για την άλλη. Το θέμα είναι να μπορέσουμε να εντάξουμε ένα καταλύτη μέσα σε αυτό το τρίπτυχο, και ο καταλύτης αυτός, για μας τουλάχιστον, είναι ένα είδος ποιητικής-πνευματικής ζωής και αντίστασης. Αν δεν υπάρχει αυτή η ζωή και αντίσταση, τα τρία στοιχεία του τρίπτυχου θα φάνε το ένα το άλλο.
–Απ’ ό,τι είδα στο δελτίο Τύπου θέτετε ερωτήματα στην παράσταση, μπορούν πιστεύετε να απαντηθούν;
–Ναι, υπάρχουν διάφορες απαντήσεις, και εμείς έχουμε τις δικές μας, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι οι σωστές. Ουσιαστικά στην παράσταση θέτουμε το ερώτημα του πώς θα αντιμετωπίζαμε ένα πράγμα που δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να χρησιμοποιήσουμε. Ένα πράγμα που μας είναι ξένο, ή έναν άνθρωπο ξένο, τείνουμε πολλές φορές να ψάχνουμε πώς θα το/ν χρησιμοποιήσουμε. Όμως, εμείς μιλάμε για κάτι ξένο που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, που αφοπλίζει τον επίδοξο χειριστή, χειραγωγό, δημαγωγό, κ.ο.κ. Όπως τα ποιήματα, που δεν τα διαβάζει (σχεδόν) κανένας. Όπως τα λουλούδια, που δεν τα παρατηρεί (σχεδόν) κανένας. Προσπαθούμε να πάρουμε λίγες ανάσες μέσα στην αβολεψιά που προκαλούν πράγματα όπως η αρχή ενός φλερτ, μια μηχανή που δε δουλεύει, κ.λπ. Από την άλλη, τα ερωτήματα που θέτουμε μπορεί να περάσουν και απαρατήρητα. Ο κάθε θεατής έχει την ελευθερία να επιλέξει ποια είναι τα ερωτήματα και πώς τα απαντάει. Κάποιες φορές κι εμείς παρακολουθούμε την παράσταση και νιώθουμε και αναρωτιόμαστε καινούργια πράγματα. Είναι μια παράσταση που καλεί τους θεατές να έρθουν με ανοιχτό μυαλό και που έχει στόχο να δημιουργήσει συναισθήματα, να προσφέρει εικόνες και να επιτρέψει στους θεατές να ταξιδέψουν εκεί που αυτοί θέλουν.
–Ο άνθρωπος εργαλειοποιεί τα πάντα, βυθίζεται στη μηχανική καθημερινότητα... κι ενώ το καταλαβαίνει συνεχίζει να το κάνει... γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό;
–Πρώτον, γιατί δεν έχει λεφτά, πρέπει να ζήσει, είναι φτιαγμένος ο πολιτισμός μας έτσι εδώ και αιώνες, οι έχοντες δεν θέλουν τις κόρες τους να παντρευτούν με μη-έχοντες. Και δεύτερον, γιατί αν έχει λεφτά, είναι μωρός, είναι μωρό με κακομαθημένες και εξουσιαστικές πολλές φορές τάσεις. Γιατί νομίζει ότι όλα τελειώνουν όταν έχει λεφτά, και ότι θα μπορεί να ζήσει. Είναι τόσο παράξενο που τον τελευταίο αιώνα, εκτός από τον Θεό, έχει επισκιαστεί και το γεγονός ότι η ζωή είναι δύσκολη, υπάρχουν προβλήματα. Είμαστε όλοι, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, γεμάτοι τραύματα, κι όμως συμπεριφερόμαστε σα να είμαστε βασιλιάδες που πολεμούν βασιλιάδες. Οι οποίοι σε αυτό τον πόλεμο χρειαζόμαστε υπηρέτες, εργαλεία. Βλέπουμε τον άλλο και σκεφτόμαστε πώς θα τον χρησιμοποιήσουμε για το τερπνόν ή το ωφέλιμο, ή και τα δύο. Επίσης, ο άνθρωπος είναι κουρδισμένος να λειτουργεί μέσα από μια μηχανικότητα, αποσκοπεί στη διευκολυμένη παραγωγικότητα για να επιβιώσει, αλλιώς θα συμβούν δύο τινά: πρώτον, θα αναγκάζεται να επινοεί διαρκώς και εκ νέου καινούργια πράγματα ξεχνώντας τι έχει ήδη μάθει. Και δεύτερον, θα χρειαστεί να περάσει περισσότερο χρόνο με τον εαυτό του και αυτό πολλοί δεν το αντέχουν.
«Κανείς δεν μπορεί να δουλεύει μόνο δύο μήνες»
–Έχει πέσει στην παγίδα της εφήμερης ανάδειξης η τέχνη του θεάτρου; Τι αντανακλαστικά έχει αναπτύξει;
–Ναι, έχει. Τουλάχιστον στον τόπο μας, βλέπεις πολύ λίγες προσπάθειες που έστω δείχνουν την πρόθεση να προσεγγίσουν το θέατρο ως τέχνη με σύγχρονα ρεύματα που επικοινωνούν μεταξύ τους. Επίσης, οι περισσότεροι ηθοποιοί και σκηνοθέτες συμπεριφέρονται με ένα στεγνό επαγγελματισμό χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν ότι είναι καλλιτέχνες με πνευματική επιταγή. Σχεδόν κανένας μας δεν παραμένει άφοβος απέναντι στην απόφασή του να διευρύνει έστω και πολύ λίγο τον ορίζοντα του θεάτρου στην Κύπρο. Και δυστυχώς, αυτό που ορίζει σε μεγάλο βαθμό την πορεία του θεάτρου ενός τόπου, το κοινό, έχει μια πολύ συγκεκριμένη καλλιτεχνική παιδεία και ηθικές αξίες, που σχεδόν απαγορεύουν το νεόφερτο και το μη οικείο. Προσπάθειά μας, ως à vendre, δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η πρωτοπορία, αλλά να ανακαλέσουμε κάτι που μπορεί να είναι ίσως πιο αληθινό και ως εκ τούτου ξεχασμένο και ξένο.
–Τι σημαίνει κάνω ελεύθερο θέατρο στην Κύπρο;
–Σημαίνει να προσπαθείς να υπερβείς το νενομισμένο όραμα μέσα από πολύ αντίξοες συνθήκες. Σημαίνει να κάνεις αυτή την παράσταση με επιχορήγηση από τις Πολιτιστικές ύψους 3000 ευρώ και να ξεκινάς πρόβες και ήδη να χρωστάς και να ελπίζεις να βγουν τα εισιτήρια για να πληρώσεις τους συντελεστές. Σημαίνει να έχεις ένα μήνα για να γράψεις και να σκηνοθετήσεις ένα καινούριο έργο. Σημαίνει επίσης να χρειάζεται να κάνεις 20 διαφορετικές δουλειές για να μπορείς να βγάλεις τα προς το ζην. Γιατί κανείς δεν μπορεί να δουλεύει μόνο δύο μήνες τον χρόνο για 1000 ευρώ. Σημαίνει να χρειάζεσαι πάντα την υποστήριξη μιας ομάδας καλλιτεχνών και τεχνικών που γουστάρουν και τολμούν να δημιουργήσουν, έχοντας υπόψη ότι θα το κάνουν με πολύ λίγα λεφτά. Αν δεν υπήρχαν αυτοί, τίποτα δεν θα γινόταν.
Tαυτότητα παράστασης:
Σκηνοθεσία: Μαρία Βαρνακκίδου, ιδέα – δραματουργία: Κύρος Παπαβασιλείου, κείμενα: Κύρος Παπαβασιλείου (με τη συμβολή των ηθοποιών), ηθοποιοί: Έλενα Καλλινίκου και Μαρίνα Μακρή, σκηνική επιμέλεια: Κωνσταντίνα Ανδρέου, κίνηση: Μιχάλης Αριστείδου, ήχος: Χρίστος Κυριακούλης, σχεδιασμός φωτισμού: Σεσίλια Τσελεπίδη.
Παραστάσεις: 25, 26, 29, 30 Σεπτεμβρίου, ώρα 8:00 μ.μ.
Σύνδεσμος Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης – φυτωριο - Νεχρού 2, Δημοτικός Κήπος Λευκωσίας 1102, Κύπρος
