Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το «Meatball» του Δημήτρη Φούτσια, που ανεβάζει αυτή την περίοδο η ΕΘΑΛ, σε σκηνοθεσία Μαρίνας Βρόντη αφορά κάτι περισσότερο από τον βιγκανισμό και τα δικαιώματα των ζώων, που είναι το κεντρικό θέμα της παράστασης. Αφορά, θεωρώ, και την απολυτότητα στις σκέψεις μας και στις θέσεις μας. Στην «Κ» μίλησαν για την παράσταση και το έργο οι ηθοποιοί Γρηγόρης Γεωργίου και Πέννυ Φοινίρη, που υποδύονται το ένα από τα δύο ζευγάρια που βρίσκονται εν τω μέσω μιας αλλοπρόσαλλης κατάστασης, με αφορμή ένα δαγκωμένο κεφτεδάκι.
–Η κοινωνία σήμερα νομίζω ότι παλεύει μεταξύ του νέου και του παραδεδομένου, πόσο έτοιμοι είμαστε όλοι για καινοτόμα βήματα;
–ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (Γ.Γ.): Η κοινωνία συχνά αντιμετωπίζει αυτή την ισορροπία μεταξύ της προόδου και της διατήρησης των παραδόσεων. Η ετοιμότητα για καινοτόμα βήματα διαφέρει ανάλογα με το άτομο και τον τομέα. Ορισμένοι είναι πιο πρόθυμοι να αποδεχτούν την αλλαγή και την καινοτομία, ενώ άλλοι προτιμούν τη σταθερότητα. Η επιτυχία καινοτόμων βημάτων συχνά εξαρτάται από την ανάληψη πρωτοβουλιών που ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν αυτές τις αλλαγές στην κοινωνία. Ο βιγκανισμός αποτελεί έναν τρόπο ζωής που αποκλείει τη χρήση ζώων και των παραγώγων τους. Η αποδοχή και η ετοιμότητα για τον βιγκανισμό διαφέρει ανάλογα με την περιοχή, την κουλτούρα και τις προσωπικές πεποιθήσεις. Υπάρχει μια αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον βιγκανισμό λόγω περιβαλλοντικών, υγειονομικών και ηθικών λόγων. Πολλοί άνθρωποι εξετάζουν τη μείωση της κατανάλωσης ζωικών προϊόντων ή ακόμη και τη μετάβαση σε μια πιο φυτοβασική διατροφή. Ωστόσο, η απόλυτη υιοθέτηση του βιγκανισμού μπορεί να απαιτεί περαιτέρω ενημέρωση, προσαρμογή και εκπαίδευση για την αλλαγή διατροφικών συνηθειών.
–ΠΕΝΝΥ ΦΟΙΝΙΡΗ (Π.Φ.): Η καινοτομία και η αλλαγή δεν είναι επιθυμητή από όλους (κατ’ εμένα σεβαστό), οπότε ήδη παρουσιάζεται ο πρώτος διαχωρισμός. Το ενδιαφέρον ελλοχεύει στην ομάδα των πολιτών που διψούν για μετατόπιση. Οι κατηγορίες εδώ ποικίλουν και οι περισσότερες έχουν κατάληξη σε –ισμός, κι εγώ πότε δεν συμπάθησα τέτοιες καταλήξεις. Οι άνθρωποι καλοπροαίρετα χωρίζονται σε ομάδες, προσπαθώντας να βρουν τους ομοϊδεάτες τους, και να μετακινηθούν ένα βήμα παραπέρα προσωπικά και συνολικά. Στην πορεία όμως –αχρείαστα πιστεύω– εχθρεύονται τους υπόλοιπους που δεν ενστερνίζονται τις ίδιες ανησυχίες μαζί τους. Επιστρέφουμε δηλαδή ξανά στον ανθρωποκεντρισμό. Υπάρχει μια λανθασμένη θεώρηση πως όλοι έχουν τις ίδιες επιλογές και ένας θυμός, «γιατί δεν επιλέγουν όλοι το ορθό». Δεν υπάρχει δικαιοσύνη για να έχουν όλοι τις ίδιες επιλογές και δεν υπάρχει ορθό, μέσα σε τετράγωνα και κύβους. Ο άνθρωπος είναι «φύσει πολιτικόν ζώον», είπε ο Αριστοτέλης, «και εκτός πολιτικής κοινωνίας είναι είτε θηρίο είτε θεός». Έχω συναντήσει πολλά θηρία και θεούς, έχουν αγριέψει τα πράγματα.
–Ποιο στοιχείο της παράστασης αυτής σας έκανε να σκεφτείτε και την άλλη πλευρά, τον Άλλο ή το διαφορετικό;
–Γ.Γ.: Το κεφτεδάκι. Ένα φαγητό τόσο καθημερινό τόσο συνηθισμένο, που αν σκεφτείς ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής του, κάπως αρχίζεις να βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά. Για έναν βίγκαν, ο θάνατος ενός ζώου συνήθως αντιπροσωπεύει το αντίθετο των αρχών του βιγκανισμού. Η βιγκανική φιλοσοφία απορρίπτει την εκμετάλλευση των ζώων για οποιοδήποτε λόγο, συμπεριλαμβανομένης της τροφής, των ενδυμάτων, των δοκιμών και άλλων χρήσεων. Έτσι, ο θάνατος ενός ζώου στην παραγωγή κρέατος, γάλακτος ή αβγών εννοείται ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης του και ως αντίθετο της βιγκανικής προσέγγισης για μια δίκαιη και ανθρώπινη συμβίωση με τα ζώα.
–Π.Φ.: Η κάθε επιλογή, που κάνει ένας χαρακτήρας στο έργο, όσο εξωφρενική και να ακούγεται στα αφτιά και στη λογική κάποιου άλλου, για τον ίδιο είναι απόλυτα δικαιολογημένη και σωστή. Με βάση τις γνώσεις μας, την πρόσβαση στην ατελείωτη πλατφόρμα πληροφοριών, τον συναισθηματικό κόσμο, την οικονομική ευχέρεια, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα ψυχικά τραύματα του παρελθόντος, την ελευθερία ή την καταπίεση που επιτρέπει ο καθένας στον εαυτό του, διαμορφώνει απόψεις. Ισχυρές απόψεις. Είναι άδικο να τις κρίνουμε επιφανειακά και να τις απορρίπτουμε, αλλά απόλυτα σεβαστό να τις ακούσουμε και να πούμε ότι δεν μας κάνουν!
–Πόσο εύκολο είναι να διασαλευθούν οι σχέσεις των ανθρώπων εξαιτίας μιας δαγκωματιάς… σ’ ένα κεφτεδάκι;
–Γ.Γ.: Η διάπραξη ενός πράγματος που είναι αντίθετο προς τις πεποιθήσεις ή τις αξίες ενός ατόμου μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή στις σχέσεις, ανάλογα με το πόσο σημαντικό θεωρείται το ζήτημα και η σχέση με το άτομο που δρα αντίθετα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διάσπαση στις σχέσεις μπορεί να είναι σοβαρή, ειδικά αν η πράξη που είναι αντίθετη με τις πεποιθήσεις ενός ατόμου επηρεάζει την εμπιστοσύνη, τον σεβασμό ή την αξιοπιστία. Ωστόσο, η σημαντικότητα του ζητήματος και η ανοχή μπορεί να επηρεάσουν το πόσο έντονα διαταράσσονται οι σχέσεις. Η σχέση μεταξύ βίγκαν και κρεατοφάγων μπορεί να είναι ποικίλη και πολυδιάστατη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχει αντίθεση ή απόσταση λόγω των διαφορετικών πεποιθήσεων και τρόπων ζωής. Ορισμένοι βίγκαν μπορούν να επικοινωνούν ανοιχτά για τις αρχές του βιγκανισμού τους, ενώ παράλληλα διατηρούν σεβαστικές και φιλικές σχέσεις με κρεατοφάγους. Αντίστοιχα, οι κρεατοφάγοι μπορούν να εκφράζουν την προσωπική τους επιλογή για την κατανάλωση κρέατος χωρίς να δημιουργείται σύγκρουση. Η καλή επικοινωνία, ο σεβασμός και η κατανόηση των διαφορών μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι άνθρωποι μπορούν να συνυπάρχουν, ακόμη και αν έχουν διαφορετικές διατροφικές προτιμήσεις ή πεποιθήσεις.
–Π.Φ.: Έχουν γίνει πολυετείς, για την ακρίβεια δεκαετείς πόλεμοι για πολύ λιγότερα από ένα κεφτεδάκι –που έχει και γεύση και μαϊντανό. Έχουν διαπραχθεί τέρατα για ένα κομμάτι χάρτη. Βέβαια ονομάστηκε πολύ πιο περίτεχνα και ευγενικά από ό,τι το αναγράφω εγώ εδώ, όπως «κατάκτηση εδάφους» και «θρήσκευμα». Ένα κεφτεδάκι μπορεί και να σε χορτάσει, η εξουσία όμως είναι οδυνηρά αχόρταγη.
–Η παράσταση πραγματεύεται το δίκαιο, τον ευσεβή πόθο για ειλικρίνεια στις σχέσεις μας, ή ίσως και τα όριά μας;
–Γ.Γ.: Το δίκαιο ασχολείται με τους νόμους και τους κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά μας στην κοινωνία. Αυτά περιλαμβάνουν τη νομική ασφάλεια, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας απέναντι στους άλλους. Ο ευσεβής πόθος για ειλικρίνεια στις σχέσεις μας αφορά το να είμαστε ειλικρινείς και ανοιχτοί στις σχέσεις μας με τους άλλους, να εκφράζουμε τις αλήθειες και τα συναισθήματά μας με ειλικρίνεια και σεβασμό. Τα όριά μας είναι τα όρια που θέτουμε για τον εαυτό μας σε διάφορους τομείς, όπως οι προσωπικές μας αξίες, οι ηθικές μας αρχές, οι όροι για την ανεκτικότητά μας ή τις προσωπικές μας πεποιθήσεις. Όλα αυτά τα στοιχεία σχετίζονται με την ηθική, την επικοινωνία και την προσωπική ανάπτυξη, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε με τον κόσμο και τους άλλους γύρω μας.
–Π.Φ.: Μήπως τελικά πρέπει να φτάσουμε στα όρια μας για να είμαστε ειλικρινείς; Η άνεση και η ασφάλεια τελικά καλλιεργούν το ψέμα, ενώ θα έπρεπε να ισχύει το αντίθετο; Για να είμαστε ειλικρινείς μόνο όταν πολύ πρόσφατα ήρθαμε αντιμέτωποι με τη θνητότητά μας, κατεβάσαμε τις μάσκες. Φιλίες, σχέσεις και οικογένειες κατακερματίστηκαν και αναγκαστήκαμε να αναθεωρήσουμε τον κύκλο που μας περιβάλει. Η παράσταση αυτό ακριβώς επιδιώκει, το ξεγύμνωμα, με τον κίνδυνο να απομακρυνθούμε μια και καλή ή να δούμε επιτέλους καθαρά αυτά που μας ενώνουν και να αγαπηθούμε. Θαρραλέα όμως το έστησε όλο αυτό η Μαρίνα Βρόντη.
–Πόσο εύκολο είναι να περάσουμε, πιστεύετε στην εποχή, όπου όλοι θα είμαστε αθώοι του αίματος…;
–Γ.Γ.: Η μετάβαση όλου του κόσμου στο να γίνουμε όλοι αθώοι του αίματος είναι μια πολύπλοκη και δύσκολη διαδικασία που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που κάνουν αυτήν τη μετάβαση δυσκολότερη για ορισμένους ανθρώπους, όπως οι προσωπικές προτιμήσεις, οι πολιτισμικές συνήθειες, οι οικονομικές συνθήκες, η πρόσβαση σε εναλλακτικές τροφές και πολλοί άλλοι παράγοντες. Παρόλο που ο βιγκανισμός αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο και υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για τον σεβασμό των ζώων, το περιβάλλον και την υγεία, η μετάβαση σε μια πλήρη βιγκανική διατροφή δεν είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι μπορούν ή επιλέγουν να κάνουν. Η εκπαίδευση, η ενημέρωση, η διάθεση να δοκιμάσουμε νέες τροφές και η σταδιακή μετάβαση σε πιο βιγκανικές επιλογές μπορεί να κάνει τη διαδικασία πιο εφικτή για ορισμένους ανθρώπους.
–Π.Φ. Ανέφικτο. Νομίζω υπάρχει δίψα για αίμα. Τα νήματα κινούνται με σκοπό να αλληλοτρωγόμαστε. Όμως υπάρχουν άνθρωποι, τους έχω γνωρίσει, που αντιλήφθηκαν την άβολη αλήθεια, όπως την αποκαλεί ο Mark Manson και είναι η εξής: «Κάποια μέρα εσύ και όλοι όσοι αγαπάς θα πεθάνουν. Πέρα από μια μικρή ομάδα ανθρώπων και για ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα λίγα από όσα θα πεις ή θα κάνεις θα έχουν ποτέ σημασία… Είμαστε ασήμαντη συμπαντική σκόνη, η οποία τριγυρνά πάνω σε ένα μικροσκοπικό γαλάζιο σβώλο. Τη σημασία που έχουμε απλώς τη φανταζόμαστε. Εφευρίσκουμε τους σκοπούς μας, αλλά είμαστε ένα τίποτα».
–Υπάρχει μέτρο στην πολιτική ορθότητα. Μπορεί να γίνει τυραννία; Για εσάς ως καλλιτέχνες;
–Γ.Γ.: Όταν η πολιτική ορθότητα εφαρμόζεται υπερβολικά ή χωρίς συναίσθηση του πλαισίου, τότε επιβάλλει περιορισμούς στην έκφραση των καλλιτεχνών. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο εμείς οι καλλιτέχνες εκφράζουμε τις ιδέες μας, προσπαθώντας να αποφύγουμε την αντίδραση ή την επικριτική γνώμη. Επίσης, η πίεση για να συμμορφωθούμε με την πολιτική ορθότητα μάς οδηγεί στο να αυτοπεριορίζομαστε στην έκφραση των ιδεών μας για να αποφύγουμε τυχόν αρνητικές αντιδράσεις ή διαμαρτυρίες. Και αυτό είναι τυραννία!
–Π.Φ.: Υπάρχει ισορροπία στην πολιτική ορθότητα, αλλά δεν την έχουμε βρει ακόμα, χρειάζεται πολλή δουλειά για να επιτευχθεί και είμαστε ακόμα στην αρχή. Μπορεί να γίνει απίστευτα δυσάρεστη ναι, όπως όλες οι καταστάσεις στην υπερβολή τους, πιστεύω. Χαίρομαι όμως που υπάρχει τώρα πια, ως όρος που μας αρέσει να χρησιμοποιούμε. Γιατί δεν θεωρώ πως ανακαλύψαμε κάτι καινούργιο. Απλώς μεταφράσαμε πιο λόγια το «να σκέφτεσαι πριν να μιλάς σε συνδυασμό με το μάθε πριν να κρίνεις». Ως καλλιτέχνης κάνω αυτό που εφαρμόζω ως άνθρωπος. Προσπαθώ να ζήσω τη ζωή μου με τέτοιο τρόπο ώστε την ώρα που θα πεθάνω, να αισθάνομαι αγαλλίαση και όχι φόβο.
Πληροφορίες
«Meatball» του Δημήτρη Φούτσια, σε σκηνοθεσία Μαρίνας Βρόντη. Παραστάσεις: Θέατρο ΕΘΑΛ, 12, 15 και 16 Δεκεμβρίου, ώρα 8:30 μ.μ. και 10 και 17 Δεκεμβρίου, ώρα 6:30 μ.μ. Επί σκηνής: Γρηγόρης Γεωργίου, Γιώργος Ευαγόρου, Δημήτρης Σπύρου, Πέννυ Φοινίρη, Μαρίλια Χαριδήμου.
