«Δάφνη»: Αναζητώντας υπόσταση και έναν ώμο

Η Τώνια Μισιαλή και η Νιόβη Χαραλάμπους μιλάνε στην «Κ» για την ταινία «Δάφνη», μια ταινία που έχει αποσπάσει αρκετά βραβεία ήδη σε διεθνή αλλά και εγχώρια κινηματογραφικά φεστιβάλ. Τελευταία σημαντική εξέλιξη είναι η συμμετοχή της ταινίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους του Clermont-Ferrand. Η «Δάφνη» της Μισιαλή, με την ερμηνεία της Νιόβης Χαραλάμπους, αλλά και των άλλων ηθοποιών και συντελεστών είναι η απόδειξη ότι με πείσμα, επιμέλεια και βήματα μετρημένα και ζυγισμένα στη χώρα έχουμε τη δυνατότητα για πολλά και σπουδαία.

Ξεκίνησα την κουβέντα μας με την Τώνια, ρωτώντας τι ήταν αυτό που την παρακίνησε να ξεκινήσει τη «Δάφνη»... «Η ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση κατά τη διάρκεια των lockdown με παρακίνησε να γράψω αυτή την ιστορία, μέσα από τη δική μου ανάγκη γι’ ανθρώπινη σύνδεση και αγάπη, και θέλοντας ταυτόχρονα να εκφράσω το ένστικτο επιβίωσης της ανθρώπινης φύσης», μου απάντησε, και αυτή η ατμόσφαιρα των lockdown ήταν διάχυτη, μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία της Μισιαλή. Βλέποντας την ταινία στο Θέατρο Ριάλτο, στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους αφέθηκα στο να ακούσω τα σχόλια των γυναικών και των κοριτσιών που έβγαιναν από την αίθουσα... και ρώτησα τη Νιόβη Χαραλάμπους, η οποία βραβεύτηκε για την ερμηνεία της στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, αν αντιπροσωπεύει η Δάφνη τη σύγχρονη γυναίκα; «Ναι, φυσικά, αντιπροσωπεύει ένα κομμάτι της. Ένας γάμος που δεν πέτυχε ένα παιδί που δεν έχει προφανώς ακόμα δεχθεί το γεγονός του χωρισμού των γονιών του, οπότε βλέπουμε ότι είναι κολλημένο σε ένα videogame μόνιμα, η απαξίωση απέναντι στη μάνα από τον γιο... η απαξίωση απέναντι στη γυναίκα από τους άντρες, η απαξίωση απέναντι στις γυναίκες γενικά! Τι να λέμε τώρα...» και συνεχίζει η Νιόβη: «Αυτό είναι το πάτερν της σύγχρονης εποχής σε μόνιμη βάση. Και αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει εύκολα, παρόλες τις αντιστάσεις που φέρνουν πλέον οι γυναίκες απέναντι στην πατριαρχία και το κατεστημένο. Αλλαγές υπάρχουν εννοείται. Και τις βλέπουμε να συμβαίνουν καθημερινά σε όλον το κόσμο! Αυτές οι μικρές νίκες εύχομαι να δώσουν μεγαλύτερη υπόσταση στη γυναικεία ύπαρξη».

«Έχουμε συνηθίσει να μη λαμβάνουμε στοργή, για να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να πληγωθεί. Άρα και δεν την προσφέρουμε αναλόγως».

Μιλώντας με τις δύο δημιουργούς σκέφτηκα την ταινία της Μισιαλή, με πρωταγωνίστρια τη Στέλα Φυρογένη, την «Παύση», άραγε είναι η Δάφνη μία συνέχεια της πρωταγωνίστριας της «Παύσης»; «Δεν το σκέφτηκα ποτέ έτσι. Θα μπορούσε όμως, σίγουρα. Στην “Παύση” η Ελπίδα ήταν παγιδευμένη και έψαχνε την αγάπη και τη στοργή, όπως άλλωστε και η Δάφνη. Η Ελπίδα, στο τέλος της ταινίας, απελευθερώθηκε, αλλά δεν βρήκε την αγάπη. Η Δάφνη, ήδη απελευθερωμένη, ακόμα ψάχνει… Και οι δύο γυναίκες χάνουν κάπως τα λογικά τους μέσα από αυτή τους την απόγνωση. Αυτό δυστυχώς μας λέει πολλά για την εποχή που ζούμε…». Την Τώνια την απασχολεί έντονα η θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο. Σε βοηθάει δημιουργικά ότι ολοένα και περισσότερο συζητιούνται τα ζητήματα φύλου, τη ρώτησα... «Ναι, με απασχολεί πολύ. Πάντα αντλώ έμπνευση από το τι συμβαίνει γύρω μου, και τα ζητήματα φύλου που συζητιούνται με ιντριγκάρουν πολύ» και μού τονίζει πως «αυτό δεν σημαίνει όμως ότι συμφωνώ με όλα όσα συζητιούνται». Είναι τελικά τόσο δύσκολο να βρεις ένας άνθρωπος στοργή στην εποχή μας; Είναι άραγε πιο δύσκολο για μια γυναίκα; ρωτώ τη Νιόβη: «Έχουμε αποστασιοποιηθεί από τα συναισθήματά μας γενικότερα, γιατί η εποχή, οι συνθήκες της ζωής, η καθημερινότητα, η πίεση, η καταπίεση, η αναισθητοποιημένη και απάνθρωπη κοινωνική μας ύπαρξη δεν μας «επιτρέπει» να το κάνουμε. Επίσης, με όλα αυτά, έχουμε συνηθίσει να μη λαμβάνουμε στοργή, για να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να πληγωθεί. Άρα και δεν την προσφέρουμε αναλόγως» και προσθέτει: «Δεν είναι κανόνας εννοείται πως πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις –ευτυχώς!– που σπάζουν τους κανόνες. Παρόλα αυτά δεν θεωρώ ότι είναι πιο δύσκολο για μια γυναίκα να βρει τη στοργή, γιατί θα έκανα έναν διαχωρισμό που δεν θεωρώ ότι ισχύει αναμεσά στα φύλα και ήδη έχουμε δει αρκετές τέτοιες υποθέσεις. Ο τρόπος όμως που ο καθένας έχει ανάγκη την αγάπη και τη στοργή είναι διαφορετικός. Και αναλόγως των συνθηκών εκτιμάται η στοργή ή όχι. Για μένα η σημαντικότερη μορφή στοργή προέρχεται από τους γονείς…».

Να συνεχίζουμε να μαθαίνουμε

«Πάντα αντλώ έμπνευση από το τι συμβαίνει γύρω μου, και τα ζητήματα φύλου που συζητιούνται με ιντριγκάρουν πολύ. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι συμφωνώ με όλα όσα συζητιούνται» μου λέει η Τώνια Μισιαλή.

Πόσο σημαντική είναι μια αγκαλιά, ένας καλός λόγος; Μπορεί να είναι φάρμακο ή ένα παροδικό παυσίπονο; ρώτησα την Τώνια και τη Νιόβη, έχοντας κατά νου μία από τις σκηνές της ταινίας. Η Τώνια μού είπε: «Είμαι αθεράπευτα ρομαντική! Θέλω να πιστεύω πως η αγκαλιά είναι φάρμακο! Όταν έκανα την έρευνά μου για τη “Δάφνη”, βρήκα το εξής σε μια ιστοσελίδα για ιατρικά θέματα: “Χρειαζόμαστε 4 αγκαλιές την ημέρα για να επιβιώσουμε. Χρειαζόμαστε 8 αγκαλιές την ημέρα για συντήρηση. Χρειαζόμαστε 12 αγκαλιές την ημέρα για να αναπτυχθούμε”. Αυτό τα λέει όλα!» και η Νιόβη: «Πάντα μια αγκαλιά και ένας καλός λόγος είναι μια ευγενική πράξη. Το αν είναι παροδικό παυσίπονο ή αν είναι φάρμακο αυτό εξαρτάται από αυτόν που τη δέχεται θα έλεγα παρά απ’ αυτόν που τη δίνει. Έχει να κάνει μάλλον με την ανιδιοτέλεια και την καθαρότητα του κάθε ανθρώπου. Για κάποιους λειτουργεί για κάποιους άλλους όχι».

«Πάντα μια αγκαλιά και ένας καλός λόγος είναι μια ευγενική πράξη» λέει η Νιόβη Χαραλάμπους.

Πιστεύω πως η «Δάφνη» απέδειξε ότι ο εγχώριος κινηματογράφος έχει σπουδαία δυναμική, ρώτησα λοιπόν την Τώνια, εκτός από επιπλέον χρήματα, τι άλλο χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε ακόμα καλύτερα; Η Τώνια απάντησε πως πρέπει να είμαστε ειλικρινείς μέσα από την τέχνη μας. «Να είμαστε ταπεινοί. Να συνεχίζουμε να μαθαίνουμε – από τα λάθη μας, από νέες και παλιές εμπειρίες αλλά πιο σημαντικό απ’ όλους τους ανθρώπους γύρω μας». Όσο για το ποιο χαρακτηριστικό της ταινίας νομίζει πως την καταξίωσε στα μάτια θεατών και κριτικών η Τώνια απαντά: « Η “Δάφνη” είναι μια ταινία απλή, ωμή και ειλικρινής και αυτό πιστεύω είναι ένα από τα ατού της. Ταυτόχρονα, η κυνική διάθεση που υιοθετώ για να προσεγγίσω την ταινία, “χαλαρώνει” τη σοβαρότητα των θεμάτων που θίγει. Και σίγουρα η παρουσία της θεϊκής αυτής ύπαρξης που ονομάζεται Νιόβη Χαραλάμπους είναι από τα μεγαλύτερα ατού της!». Παρατηρώντας τη βραβευμένη ερμηνεία της Νιόβης τη ρώτησα πόσο εύκολα ή δύσκολα χώρεσε στον χαρακτήρα της Δάφνης: «Έκανα απλώς σωστά νομίζω τη δουλειά μου. Προσπάθησα να ταυτιστώ όσο πιο πολύ μπορούσα και εννοείται πως η Τώνια ήταν η πυξίδα μου καθ’ όλη τη διάρκεια. Το σημαντικότερο ήταν ποσό πολύ άνετα με έκαναν να νιώσω οι συνεργάτες και οι αγαπημένοι συνάδελφοι με τις «δύσκολες» σκηνές… απίστευτη ασφάλεια και έτσι κι εγώ αντίστοιχα μπορούσα να εκφραστώ άφοβα. Είναι δούναι και λαβείν… όχι μόνο το ένα ή το άλλο. Και τα δύο!». Όσο για το ποια είναι για εκείνη η μεγαλύτερη αλήθεια που αποκαλύφθηκε από αυτή την ταινία, μου λέει: «Η απληστία. Πέραν του πόνου της χαράς της απόρριψης, της καλοσύνης της ευγένειας της θλίψης της απόγνωσης κτλ. Είναι όλα παροδικά. Η απληστία υπερισχύει».