Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου μιλάει στην «Κ» για τους στόχους και τις προτεραιότητες του χαρτοφυλακίου της, λέγοντας πως πολεμάνε την υποστελέχωση, και πως μόνιμος βραχνάς είναι η υποχρηματοδότηση του πολιτισμού, αναφέροντας πως θα ήταν ωφέλιμη και η αναζήτηση ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων για μεγάλα έργα πολιτισμού, όπως η Κυπριακή Βιβλιοθήκη. Μιλάει για την Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης, το καθεστώς του καλλιτέχνη, που ελπίζει ώς την άνοιξη του 2024 να έχει πάει στη Βουλή, καθώς και για τις συνεργασίες με το υφυπουργείο Πολιτισμού και την Εκκλησία της Κύπρου.
–Επιστρέψατε πρόσφατα από το εξωτερικό υπάρχει έγνοια για πολιτιστική εξωστρέφεια και διπλωματία…
–Το πρώτο μου ταξίδι ήταν στην Αθήνα για μία γνωριμία με την ομόλογό μου κα Λίνα Μενδώνη. Ακολούθησε η επίσκεψη μου στο Άτυπο Συνέδριο των υπουργών Πολιτισμού της Ε.Ε. στην Ισπανία, που ήταν μία πρώτη γνωριμία με τους ομολόγους μου. Ένα σημαντικό ταξίδι μου ήταν αυτό στη Φρανκφούρτη, στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, από την οποία η Κύπρος έλειπε τα τελευταία 15 χρόνια και επέστρεψε φέτος με ένα μικρό περίπτερο. Επισκέφθηκα και το Παρίσι κατά τη Γενική Συνέλευση της Unesco με αφορμή τα Βραβεία Μελίνα Μερκούρη για Πολιτιστικά Τοπία. Ήταν μία καλή ευκαιρία να γνωρίσω διάφορους αξιωματούχους που ασχολούνται με τον πολιτισμό, μιας και η Unesco είναι για εμάς πολύ σημαντική. Επιθυμούμε να είμαστε μέσα στις διάφορες επιτροπές της κάτι που έχουμε ξεκινήσει ήδη με τη βοήθεια του υπουργείου Εξωτερικών. Ήδη μπήκαμε στην επιτροπή για τη Διαφύλαξη και την Αποκατάσταση των Πολιτιστικών Αγαθών (ICCROM) με την εκλογή της αρχαιολογικής λειτουργού του Τμήματος Αρχαιοτήτων, δρος Ανθής Καλδέλη. Επόμενος στόχος είναι να εκλεγούμε στο Συμβούλιο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Την περασμένη εβδομάδα βρέθηκα στις Βρυξέλλες για το Συμβούλιο υπουργών Πολιτισμού, όπου μιλήσαμε και για το καθεστώς του καλλιτέχνη, αλλά και για τη φιλαναγνωσία κάτι που επίσημα στηρίξαμε.
–Έξω πάμε καλά, αντιλαμβάνομαι… Στα καθ’ ημάς… πώς προχωράει το καθεστώς του καλλιτέχνη;
–Στόχος μας είναι μέχρι το τέλος του χρόνου να έχουν τελειώσει οι διαδικασίες από τα διάφορα υπουργεία, ώστε να πάμε στο υπουργείο Οικονομικών για την τελική έγκριση και από εκεί σε διαβούλευση και στη συνέχεια στη Βουλή για ψήφιση. Είμαστε κοντά...
–Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα;
–Νομίζω μέχρι νωρίς την άνοιξη του 2024 θα έχει πάει στη Βουλή. Αυτό το σχέδιο είναι υπό διαπραγμάτευση εδώ και πολύ καιρό, έχει θέματα που έχουν έρθει από τους καλλιτέχνες. Υπάρχει δηλαδή προεργασία, έχουν γίνει και μικροαλλαγές, όπως να ανοίξει λίγο παραπάνω όσον αφορά και πρόσωπα πέραν των ηθοποιών και των σκηνοθετών στον κινηματογράφο για παράδειγμα.
–Με την κάρτα πολιτισμού για νέους;
–Έχει τελειώσει. Θα είναι για νέους και νέες 18 ετών που τα έκλεισαν το 2023 και στα 200 ευρώ που θα βάλει η κυβέρνηση, έχουν προστεθεί από την Τράπεζα Κύπρου επιπλέον 20 ευρώ. Και θα έχουν έναν χρόνο για να ξοδέψουν αυτό το ποσό και θα μπορούν να τα δαπανήσουν σε θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικές προβολές, φεστιβάλ και συναυλίες. Δυστυχώς δεν μπήκαν τα βιβλία.
–Μία από τις διαχρονικές κρίσεις είναι αυτές του σχεδίου Θυμέλη, γιατί νομίζετε ότι προκαλούνται σε κάθε αλλαγή του τόσα προβλήματα;
–Η μεγάλη διαφορά του φετινού σχεδίου είναι ότι έχει γίνει πιο ανταγωνιστικό και έχει ως στόχο ότι θα επιβραβεύονται οι παραγωγές που θεωρείται ότι έχουν μία ποιότητα και είναι καλά σχεδιασμένες. Το Θυμέλη δεν είναι για να επιχορηγεί τη λειτουργία του χώρου. Φέτος αυξήσαμε τη χορηγία σε ξεχωριστό πρόγραμμα για τα λειτουργικά έξοδα, με τα θέατρα να μπορούν να πάρουν μέχρι 20.000 ευρώ. Εκείνο επίσης που κάναμε είναι ότι μπήκαν κάποια κριτήρια για την καλλιτεχνική αξία. Σε αυτό το σημείο εντοπίστηκαν οι μεγαλύτερες αντιδράσεις από την Ομοσπονδία Θεατρικών Φορέων Κύπρου. Τους ακούσαμε και αλλάξαμε το ποσοστό στο πώς γίνεται η κατανομή των ποσοστών.
–Υπάρχει η αντίδραση πάντως από την Ομοσπονδία πως δεν θα φτάσουν ποτέ το ανώτατο ποσό των 40.000 ευρώ…
–Υποσχεθήκαμε και υπόσχομαι ότι μπορούμε να κάνουμε και αναθεώρηση και για το β΄ εξάμηνο, αν δεν λειτουργεί σωστά το Σχέδιο. Ας δούμε πώς θα πάει το α΄ εξάμηνο… Είμαστε εδώ να συζητήσουμε και ό,τι δεν έχει δουλέψει θα δούμε πώς θα το διορθώσουμε.
–Τελικά η δημιουργία ή οι εξαγγελίες για τη δημιουργία Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης ήταν μάλλον άνθρακας, μιας και δεν έχουμε… Ποια είναι τα σχέδια του υφυπουργείου με τη ΣΠΕΛ;
–Το θέμα της ΣΠΕΛ είναι ένα ανοικτό θέμα, το οποίο θα το δούμε ξανά από την αρχή, έχοντας πια και νέα διευθύντρια στο Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού, την Ιωάννα Χατζηκωστή. Αυτό που σίγουρα χρειάζεται ο τόπος είναι ένα νέο κτήριο, που να είναι κτισμένο για Πινακοθήκη, με τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου μουσείου. Είμαστε μακριά στην παρούσα φάση από κάτι τέτοιο, και είναι ο στόχος μας σε βάθος χρόνου, διότι ούτε η ΣΠΕΛ, ούτε η Majestic είναι κατάλληλα κτήρια. Ο τρόπος που η ΣΠΕΛ λειτουργεί σήμερα είναι ως εκθεσιακός χώρος, με το υφυπουργείο να μπαίνει ως συνδιοργανωτής. Η πρόταση που είχαμε αρχικά από τους συναδέλφους των εικαστικών εδώ στο υφυπουργείο είναι να συνεχίσουμε έτσι για τα επόμενα τρία χρόνια με ένα open call. Αυτό που είπαμε με τη νέα διευθύντρια και τη γενική διευθύντρια του υφυπουργείου είναι ότι πρέπει να σκεφτούμε τα δύο ορόσημα των 50χρονων από την εισβολή και την ανάληψη της Κυπριακής Προεδρίας το 2026. Επίσης, η ΣΠΕΛ μάς ζητήθηκε για τέσσερις μήνες από τη Βουλή των Αντιπροσώπων για μία μεγάλη έκθεση για τα 50χρονα από την εισβολή που συνδιοργανώνει με τη Βουλή των Ελλήνων. Θεώρησα ότι δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε μια τέτοια πρόταση, αφού θεωρώ πως θα γίνει αξιόλογη έκθεση και εμείς δεν είχαμε κάποια συγκεκριμένη πρόταση. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε το πρώτο τετράμηνο και το τρίτο τετράμηνο για να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Προσωπικά θα ήθελα να δω έργα από την Κρατική Συλλογή ή αναδρομικές εκθέσεις, όπως για παράδειγμα μία έκθεση για την Ελένη Νικοδήμου...
–Παραμένει το γεγονός ότι δεν έχουμε Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης… Θα βοηθούσε ίσως την εικαστική κοινότητα της χώρας…
–Στο υφυπουργείο δεν έχουμε μόνιμους επιμελητές. Η Κρατική Πινακοθήκη χρειάζεται και την υποδομή σε ανθρώπινο δυναμικό, που αυτή τη στιγμή δεν το έχουμε, έχουμε απλώς δύο κτήρια.
–Υπάρχουν τέτοιοι προγραμματισμοί από πλευράς του υφυπουργείου;
–Πρέπει να ξεκινήσουμε, «χτίζοντας» το προσωπικό… είναι κάτι που θα το ήθελα πολύ.
–Με το Κυπριακό Μουσείο πώς προχωράμε;
–Αυτή τη στιγμή χτίζεται το κτήριο, αλλά και εδώ χρειάζεται ανθρώπινη υποδομή που δεν υπάρχει. Όταν θα τελειώσει το μουσείο θα πρέπει να έχουμε το κατάλληλο προσωπικό. Υπάρχει ανάγκη βελτίωσης και στο Τμήμα Αρχαιοτήτων. Για παράδειγμα δεν υπάρχει μουσειολόγος στο μόνιμο προσωπικό του Τμήματος, αλλά ούτε καν σχέδιο υπηρεσίας για την πρόσληψη μουσειολόγου. Βέβαια η Εφορεία Μουσείων είναι πάρα πολύ δραστήρια. Έχουν ανακαινιστεί τα Μουσεία της Λάρνακας και της Πάφου, όπου θα γίνουν κάποιες βελτιώσεις.
–Για τα μικρά μουσεία, δημοτικά/κοινοτικά ή άλλα υπάρχει κάποιος σχεδιασμός;
–Να σας πω ότι στο υφυπουργείο υπάρχει χρηματοδότηση για τα μικρά μουσεία, για τα λειτουργικά έξοδα ή για δραστηριότητες, αλλά δεν το γνωρίζουν. Τώρα με τη νέα διευθύντρια κα Χατζηκωστή που έχει και την εμπειρία από το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, θέλουμε να τους ενημερώσουμε για την ύπαρξη αυτών των έστω λίγων χρημάτων. Πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να τα στηρίξουμε να ανοίγουν έστω το Σαββατοκύριακο. Αυτό θα προσέθετε και στην πολιτιστική αποκέντρωση, αλλά και στην αναβάθμιση περιοχών. Θα συνεργαστούμε και με το υφυπουργείο Τουρισμού γι’ αυτά τα ζητήματα, αφού έχουμε πολλούς κοινούς στόχους.
–Αξιοποίηση πολιτιστικών χώρων, όπως το Μουσείο Αργυρού, πολιτιστικό χωριό Λέμπας, αυτά πώς τα εντάσσετε ως υφυπουργείο στις πολιτικές σας;
–Το πολιτιστικό χωριό Λέμπας τελειώνει και έχει γίνει πολύ ωραία δουλειά και. Αυτό που μπορώ να σας πω για την ώρα είναι ότι προσανατολιζόμαστε σε έναν συνδυασμό χρήσης από το υφυπουργείο Πολιτισμού και από το Cyprus College of Art. Μας ενδιαφέρει η χρήση του για residencies και σε σχέση με παιδιά και νέους.
Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη
–Υπάρχει πιθανότητα στο ορατό μέλλον να έχουμε μία σύγχρονη Κυπριακή Βιβλιοθήκη;
–Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη είναι ψηλά στους στόχους που έχω θέσει. Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη χρειάζεται άμεση βοήθεια. Ξεκινώντας πάλι από τη νομοθεσία και την οργάνωση και μετά στις υποδομές…
–Μία νομοθεσία που χρήζει άμεσης αναθεώρησης…
–Εντελώς. Αυτή τη στιγμή η Κυπριακή Βιβλιοθήκη έχει μόνο διευθυντή. Οι βιβλιοθηκονόμοι υπάγονται στο υφυπουργείο. Μάς έχουν δώσει το Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Κυπριακής Βιβλιοθήκης 2010 – 2014 και σίγουρα θα συνεργαστούμε με τον Σύνδεσμο Βιβλιοθηκονόμων, και με άλλες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες.
–Οικόπεδο υπάρχει… χρήματα;
–Ναι, το οικόπεδο υπάρχει. Τα χρήματα όχι ακόμα. Προσωπικά θεωρώ πως ένα τέτοιο έργο θα μπορούσε να ελκύσει χρηματοδότηση και από ιδιωτικούς πόρους. Δείτε για παράδειγμα το παράδειγμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, και τη σύμπραξη με το Ίδρυμα Νιάρχου. Στόχος γενικά είναι να ενταντικοποιηθούν οι προσπάθειες για να αντλήσουμε χρηματοδότηση από την Ευρώπη. Η θέση του οικοπέδου είναι μια λογική θέση γιατί τριγύρω θα βρίσκεται το Δημοτικό Θέατρο, το Κυπριακό Μουσείο και θα είναι ένας πολιτιστικός πυρήνας στην καρδιά της πόλης.
–Ίσως θα έπρεπε να είχαμε κάνει περισσότερα στον τομέα του βιβλίου…
–Επισκεπτόμενη τη Φρανκφούρτη και τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου έθεσα και ως στόχο η Κύπρος να είναι, μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, τιμώμενη χώρα στη. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να τρέξουμε τη μετάφραση βιβλίων μας σε άλλες γλώσσες. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αναπτυχθεί περισσότερο το χορηγικό πρόγραμμα μετάφρασης σε διάφορες γλώσσες. Θα έπρεπε να αλλάξουμε την πολιτική για τις εκδόσεις. Δεν βοηθάς απλώς αγοράζοντας μερικά αντίτυπα, θα πρέπει να δίνεται κάποια χορηγία.
Έχουν μπει οι βάσεις σε πολλά πράγματα
«Προσπαθούμε να λύσουμε το ζήτημα της υποστελέχωσης. Όσο για τη χρηματοδότηση σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερη χρηματοδότηση. Χρειάζονται παραπάνω χρήματα σε όλους τους τομείς».
–Αντιλαμβάνομαι πως καίρια προβλήματα είναι η χρηματοδότηση του πολιτισμού από την κεντρική κυβέρνηση και η υποστελέχωση του υφυπουργείου, αυτά πώς τα αντιμετωπίζετε;
–Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε η γενική διευθύντρια του υφυπουργείου είναι να ξεκινήσει την προσπάθεια στελέχωσης και του υφυπουργείου ως διοίκησης και των τμημάτων του. Ήδη έχουν προκηρυχθεί θέσεις, αλλά η πιο σημαντική αλλαγή που κατάφερε ήταν να ικανοποιηθεί το πάγιο αίτημα του Συνδέσμου Κυπρίων Αρχαιολόγων, ώστε οι αιτήσεις για θέσεις αρχαιολόγων να μην είναι με τις κυβερνητικές εξετάσεις. Τώρα έχουμε τέσσερις θέσεις που θα προκηρύξουμε τον Ιανουάριο με ενδοτμηματικές εξετάσεις. Στο Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού θα προκηρυχθούν πέντε νέες θέσεις. Αυτή τη στιγμή έχουμε δύο θέσεις με απόσπαση. Άρα προσπαθούμε να λύσουμε το ζήτημα της υποστελέχωσης. Όσο για τη χρηματοδότηση σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερη χρηματοδότηση. Χρειάζονται παραπάνω χρήματα σε όλους τους τομείς.
–Για το πρόγραμμα Πολιτισμός υπάρχουν παράπονα ότι έχει καθυστερήσει…
–Έχουν δίκιο. Του χρόνου που θα υπάρχει μία ισορροπία, τα προγράμματα θα μπορούν να προκηρύσσονται πολύ πιο νωρίς. Πλέον έχουμε νέα διευθύντρια στο Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού, έχει στηθεί η δομή και έχουν μπει οι βάσεις σε πολλά πράγματα.
–Έχουμε αιτήματα ή σκέψεις για επαναπατρισμό αρχαιοτήτων;
–Στο Τμήμα Αρχαιοτήτων υπάρχει ολόκληρη ομάδα, καθώς και ομάδα για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων. Για να ξεκινήσουμε τώρα καμπάνια επαναπατρισμού συλλογών που υπάρχουν σε ευρωπαϊκά μουσεία είναι δύσκολο. Υπάρχουν αντικείμενα προς επαναπατρισμό που βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, των οποίων οι κληρονόμοι πλέον δεν επιθυμούν να τα κρατήσουν, μέσα και στο πλαίσιο της συζήτησης για την απο-αποικιοποίηση. Εκεί υπάρχει στόχος και κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση.
–Συνεργασία με την Εκκλησία της Κύπρου υπάρχει;
–Θα συζητήσουμε για το ζήτημα του Αρχοντικού του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου με τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Γεώργιο σε συνάντηση που θα έχουμε. Με τον μητροπολίτη Μόρφου είμαστε σε συνεννόηση για τη διαχείριση των εκκλησιών που βρίσκονται στον κατάλογο της Unesco. Υπάρχει θέληση και δεν υπάρχει καμία διάσταση απόψεων, μιας και είναι προς όφελος όλων των πλευρών η σωστή διαχείρισή των μνημείων.
–Είστε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εντός των πολιτιστικών πραγμάτων της χώρας, με το χέρι στην καρδιά, υπάρχει μακροπρόθεσμο πολιτιστικό όραμα στη χώρα;
–Νομίζω πως στον πολιτισμό δεν υπάρχουν οι κομματικές συγκρούσεις. Άρα και τα κόμματα στηρίζουν την ανάπτυξη του πολιτισμού, και είναι και κάτι που βρίσκεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Εκείνο που είναι πάντα ζήτημα είναι το οικονομικό θέμα. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντλήσουμε χρήματα από διάφορες πηγές, εφόσον υπάρχει μία στενότητα. Το ίδιο θα έλεγα και σε άλλους φορείς, υπάρχει ο Οργανισμός Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Πολιτιστικών Σχέσεων από τον οποίο μπορούν να αντλήσουν χρηματοδοτήσεις.
Φωτογραφίες Φίλιππος Χρήστου
