Του Γιάννη Ιωάννου
Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονικά συγκυρία, λόγω του συγκείμενου της βίας με τους Παλαιστινίους και τους εσωτερικούς κλονισμούς στη κυβέρνηση Νετανιάχου, πραγματοποιείται η επίσημη επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο κράτος του Ισραήλ. Ο ΠτΔ θα συναντηθεί τόσο με τον Πρόεδρο της χώρας, Ισαάκ Χέρτζογκ, όσο και με τον Ισραηλινό ΠΘ, Μπένιαμιν Νετανιάχου -που δεν διανύει λόγω των συνεχών διαδηλώσεων εναντίον του και την καλύτερη περίοδό του. Όλο το εύρος των στρατηγικών εταιρικών σχέσεων Λευκωσίας-Τελ Αβίβ θα τεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων σε ένα timing μάλιστα που πραγματοποιείται, επί κυπριακού εδάφους, η στρατιωτική άσκηση “Blue Sun” με την συμμετοχή χερσαίων κι αεροπορικών Μέσων του IDF.
Περιφερειακές εξελίξεις κι ενεργειακά, εν μέσω των κρίσιμων για όλη την ανατολική Μεσόγειο εκλογών στη Τουρκία, ξεχωρίζουν -σε κάθε περίπτωση- ως προς την ατζέντα της επίσκεψης σε μια περίοδο που υπάρχουν σοβαρές ανακατατάξεις στην περιοχή τόσο ως προς τις δυναμικές στον αραβομουσουλμανικό κόσμο, ιδίως μετά την ομαλοποίηση των σχέσεων σειράς χωρών με την Συρία του Άσαντ, όσο και λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.
To βασικό εργαλείο κατανόησης πτυχών της εξωτερικής πολιτικής του Ισραήλ στην περιοχή, ιδίως για την Λευκωσία, είναι το πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ».
Σε επίπεδο συμβολισμών, ο ΠτΔ θα μεταβεί στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος, Yad Vashem, όπου και θα δωρίσει αρχειακό υλικό που αφορά τους Εβραίους που φιλοξενήθηκαν στην Κύπρο σε στρατόπεδα των Βρετανών κατά την διάρκεια της μετάβασης τους, μεταπολεμικά, στο Ισραήλ.
Ξεχωρίζουν τα περιφερειακά
Στην ατζέντα της επίσκεψης ξεχωρίζουν οι περιφερειακές πτυχές συνεργασίας (οικονομία, τουρισμός, ιατρική τεχνογνωσία, άμυνα κι ασφάλεια) Κύπρου-Ισραήλ τόσο σε διμερές επίπεδο όσο και μέσω των διπλωματικών σχημάτων των Τριμερών με τα κράτη της περιοχής (Ελλάδα, Αίγυπτος, κοκ). Το Ισραήλ διέρχεται σοβαρής κρίσης, εσωτερικά, καθώς και στο επίπεδο σύγκρουσης με τους Παλαιστίνιους ενώ, τελευταίως, έχει ομαλοποιήσει πλήρως τις σχέσεις του με την Τουρκία -δυναμική που αναμένεται να ενισχυθεί στο σενάριο της ήττας Ερντογάν.
To βασικό εργαλείο κατανόησης πτυχών της εξωτερικής πολιτικής του Ισραήλ στην περιοχή, ιδίως για την Λευκωσία, είναι το πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ», το οποίο -πολύ συνοπτικά- υπαγορεύει νέες δυναμικές στις σχέσεις του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη της περιοχής και τις μοναρχίες του Κόλπου.
Την ίδια στιγμή Λευκωσία και Τελ Αβίβ συνεργάζονται, εδώ και χρόνια, σε όλο το εύρος των ζητημάτων άμυνας με κοινές ασκήσεις στις δύο χώρες και αποτύπωμα που εκτείνεται και στα εξοπλιστικά προγράμματα της Εθνικής Φρουράς -και που αναμένεται να έχει συνέχεια.
Και η ενέργεια
Το κομμάτι της ενέργειας κρίνεται ως μεγάλης σημασίας στα πλαίσια της επίσκεψης Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ. Oι πτυχές εδώ είναι πολλαπλές και συνδέονται με τις τελευταίες εξελίξεις τόσο στο ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» όσο και με το πλάνο της εμπορικής ανάπτυξης του «Αφροδίτη» -επί της κυπριακής ΑΟΖ- ενόψει της επιβεβαιωτικής γεώτρησης της Chevron, για το οποίο εκκρεμεί ακόμη η συμφωνία συνεκμετάλλευσης με το Ισραήλ -λόγω των διεκδικήσεων του στο συνορεύον κοίτασμα «Ισάι».
Υπενθυμίζεται πως το κοίτασμα «Αφροδίτη» θα μπορούσε να συμβάλει στην κάλυψη της ζήτησης φυσικού αερίου, όπως γράφτηκε σε δημοσίευμα των “The Times of Israel”, το οποίο επικαλέστηκε τον CEO της ισραηλινής εταιρείας NewMed Energy, που έχει δικαιώματα στο κοίτασμα. «Παράλληλα με την προώθηση της δεύτερης φάσης στο Λεβιάθαν, το οποίο ικανοποιεί τις ανάγκες της τοπικής και περιφερειακής οικονομίας, σημειώνουμε πρόοδο και προάγουμε σημαντικά την ανάπτυξη του κοιτάσματος Αφροδίτη», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της NewMed Energy, Yossi Abu. «Η παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται και ένα μεγάλο τεμάχιο όπως η Αφροδίτη θα μπορούσε να βοηθήσει στην κάλυψη της ζήτησης». Αναφερόμενο στην επιβεβαιωτική γεώτρηση στο Αφροδίτη, το δημοσίευμα αναφέρει ότι η ισραηλινή εταιρεία NewMed Energy (πρώην Delek Drilling), η οποία κατέχει το 30% των δικαιωμάτων του κοιτάσματος Αφροδίτη, είπε ότι η επιβεβαιωτική γεώτρηση αναμένεται να διαρκέσει περίπου τρεις μήνες -αρχής γενομένης από το δεύτερο εξάμηνο του 2023. Για την Κύπρο δεν υπάρχει -προς το παρόν- προοπτική εσόδων από το «Αφροδίτη» πριν το 2027 ενώ ως προς το πλάνο ανάπτυξης του υπάρχουν αρκετές ιδέες στο τραπέζι (εξαγωγή στην ΕΕ από τα αιγυπτιακά τερματικά, FLNG, LNG, κοκ).
Επιπλέον δύο δυναμικές αναμένεται να τεθούν στο τραπέζι των συζητήσεων Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ από σκοπιάς ενδιαφέροντος:
- To ζήτημα του «Αφροδίτη-Ισάι» που εδώ και χρόνια καθυστερεί την ανάπτυξη του κυπριακού κοιτάσματος και
- Η μεγάλη γεωπολιτική εικόνα της ενέργειας στην περιοχή, ιδίως υπό το βάρος του καθορισμού θαλασσίων ζωνών Ισραήλ-Λιβάνου
