Του Παύλου Νεοφύτου
Το χαστούκι στην Κύπρο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία στην ετήσια έκθεση της για την κυπριακή δικαιοσύνη, εντοπίζει σοβαρά προβλήματα, όπως οι μηχανισμοί ανεξαρτησίας και λογοδοσίας της Γενικής Εισαγγελίας, απασχολεί τη σημερινή και τελευταία πριν τις θερινές διακοπές, συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής.
Μεταξύ άλλων, κλήθηκαν να παρευρεθούν, για να δώσουν απαντήσεις και να εξηγήσουν τις προθέσεις για την επόμενη μέρα, εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, της Νομικής Υπηρεσίας, της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας Κύπρου και ο Γενικός Γραμματέας της Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών.
Τα προβλήματα που εντόπισε η Κομισιόν
Η ετήσια έκθεση για το 2023, η οποία παρουσιάστηκε στις 5 Ιουλίου από την Αντιπρόεδρο της Κομισιόν για θέματα αξιών και διαφάνειας, Βέρα Γιούροβα, και αποσκοπέι στην καταγραφή ελλείψεων σε κάθε κράτος μέλος, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, την κοινωνία των πολιτών και ενδιαφερόμενους φορείς, αλλά και την καταγραφή εισηγήσεων, εντοπίζει σοβαρές αδυναμίες στο κυπριακό σύστημα απονομής δικαιοσύνης, ζητώντας από αυτήν τα εξής:
- να ενισχύσει την ανεξαρτησία και τη λογοδοσία της εισαγγελικής αρχής, μεταξύ άλλων παρέχοντας τη δυνατότητα επανεξέτασης αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα να μην ασκήσει δίωξη ή να αναστείλει διαδικασίες, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές αρχές της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας της εισαγγελίας,
- να εισαγάγει κανόνες για την αποκάλυψη περιουσιακών στοιχείων εκλεγμένων αξιωματούχων, ώστε να προβλέπεται τακτική και ολοκληρωμένη κατάθεση στοιχείων, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική, τακτική και πλήρη επιβεβαίωση των στοιχείων,
- να διασφαλίσει πως η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς που δημιουργήθηκε πρόσφατα έχει τους οικονομικούς πόρους, το προσωπικό και τις τεχνικές δυνατότητες και πόρους να εκπληρώσει αποτελεσματικά τις αρμοδιότητες της,
- να υιοθετήσει νομοθεσία που να διασφαλίζει τη δίκαιη και διάφανη χρήση κονδυλίων για διαφήμιση από το δημόσιο και από εταιρίες που ανήκουν στο κράτος,
- να συνεχίσει τη διαδικασία ενίσχυσης κανόνων και κανονισμών για βελτίωση της ανεξαρτησίας των δημόσιων ΜΜΕ, λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά ευρωπαϊκά πρότυπα και
- να προχωρήσει με την υιοθέτηση πλαισίου για αποτελεσματική και έγκαιρη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τη νομοθετική διαδικασία, και να διασφαλίσει την εφαρμογή του.
Η στασιμότητα και τα σημεία προόδου
Σε σχέση με την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε σύγκριση με την έκθεση για το 2022, αναφέρεται πως δεν καταγράφηκε πρόοδος σε σχέση με τη θέσπιση κανόνων για τη διαφάνεια για τα περιουσιακά στοιχεία εκλεγμένων αξιωματούχων, ώστε να υπάρχει τακτική και ολοκληρωμένη καταχώρηση των στοιχείων τα οποία να επιβεβαιώνονται πλήρως και σε τακτική βάση.
Ωστόσο, καταγράφεται σημαντική πρόοδος στη διασφάλιση πως οι μεταρρυθμίσεις για τον τρόπο διορισμού των δικαστών του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου συνάδουν με τις σχετικές ευρωπαϊκές αρχές και τη γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας.
Καταγράφεται επίσης μερική πρόοδος όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της σύνθεσης του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου και τη διασφάλιση πως συνάδει με τις ίδιες αρχές. Μερική πρόοδος έχει καταγραφεί ακόμα όσον αφορά τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διερεύνησης και των αποφάσεων υποθέσεων διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο, μεταξύ άλλων μέσω της ενίσχυσης του γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα και της οικονομικής του ανεξαρτησίας.
Μερική πρόοδος καταγράφεται επίσης στην ενίσχυση των κανονισμών για την βελτίωση της ανεξαρτησίας των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, καθώς και στην βελτίωση του πλαισίου για τη δημόσια διαβούλευση στη νομοθετική διαδικασία.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία κάλεσε τον ΠτΔ να προωθήσει την προεκλογική του δέσμευση
Μετά τη δημοσίευση της εν λόγω έκθεσης, η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέφρασε με ανακοίνωσή της απόλυτα δικαιωμένη, διότι, σύμφωνα με τη θέση της που είχε διατυπώσει δημόσια προηγουμένως, «η ταύτιση στο πρόσωπο του Γενικού Εισαγγελέα των δύο ξεχωριστών ρόλων του νομικού συμβούλου του κράτους και του δημόσιου κατήγορου, όπως και το ανέλεγκτο των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, υποσκάπτουν την ανεξαρτησία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ως προς το δικαίωμά της για απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφόρηση». Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, «είχαμε σημειώσει ότι αυτές οι στρεβλώσεις είναι μοναδικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο και έχουν αναγνωριστεί και από την Επιτροπή GRECO. Εκφράσαμε δε, την έκπληξή μας, ακούγοντας τον Γενικό Εισαγγελέα να αναφέρει ότι τούτο αποτελεί μύθο».
Μετά την ανακοίνωση της έκθεσης της Κομισιόν, η Ελεγκτική Υπηρεσία κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, «να προωθήσει την προεκλογική δέσμευσή του για διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές, που θα διασφαλίζουν παράλληλα άρση του ανέλεγκτου των εξουσιών του δημόσιου κατήγορου».
Ποιοι κλήθηκαν να παραστούν
Στη σημερίνη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών κλήθηκαν να παραστούν εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας Κύπρου, ο Γενικός Γραμματέας της Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και Επίτροπος Πληροφοριών, ο Επίτροπος Διαφάνειας, η Επικεφαλής και τα Μέλη της Κυπριακής Αντιπροσωπίας στην Επιτροπή Greco, εκπρόσωποι της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Αντιπροσωπίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, του Cyprus Integrity Forum (CIF), της LPAP Cyprus Association of Lobbyists and Public Affairs Professionals Limited, της Πλατφόρμας «Διαφάνεια Τώρα!», του μη κυβερνητικού οργανισμού «Oxygono» και του Ιδρύματος «Φημονόη».
