Του Απόστολου Τομαρά
Άρωμα προεδρικών εκλογών είχε η ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας στο συνέδριο του Economist που πραγματοποιείται στη Λευκωσία.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το βήμα του συνεδρίου ανακοίνωσε πως στην επόμενη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου θα καταθέσει εισήγηση προκειμένου να μην ικανοποιούνται μέχρι τις προεδρικές εκλογές αιτήματα που θα προκαλέσουν δημοσιονομικό εκτροχιασμό.
Από την εισήγηση όπως διευκρίνισε θα εξαιρούνται περιπτώσεις που δεν μπορούν να αναβληθούν. Ο κ. Αναστασιάδης ανάφερε πως η κυβέρνησή του επέδειξε στάση ευθύνης στην διαχείριση των οικονομικών του τόπου από το 2013 και μετά.
Εξέφρασε την λύπη του για την κριτική που ασκείται στην κυβέρνηση από αυτούς που προκάλεσαν τα προβλήματα όπως είπε. Αναφέρθηκε στο θέμα της ΑΤΑ αλλά και την κατάργηση του 12% στις πρόωρες συντάξεις.
Αυτούσια η ομιλία του Προέδρου
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που για ακόμη μια χρονιά παρευρίσκομαι στο ετήσιο Συνέδριο του Economist.
Προ της όποιας άλλης αναφοράς, επιτρέψετε μου να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια στους διοργανωτές του Συνεδρίου που έχουν μέσα από την παρουσία διακεκριμένων προσωπικοτήτων όλα αυτά τα χρόνια, επιτύχει την καταξίωση του ως σημείου αναφοράς, τόσο για τα οικονομικά και επιχειρηματικά δρώμενα του νησιού όσο και για περιφερειακές και διεθνείς προκλήσεις που μας απασχολούν.
Αναμφίβολα, μετά το πέρας της πανδημίας, βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας κρίσης, που σαν αποτέλεσμα της απαράδεκτης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, επέφερε πληθωριστικές τάσεις, αυξήσεις τιμών και συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.
Μια κρίση την οποία αντιμετωπίζουμε με την ίδια ευαισθησία και σοβαρότητα, από πλευράς Κυπριακής Κυβέρνησης. αυτής του 2013 και του 2020 και δεν έχω καμία αμφιβολία πως και πάλι μέσα από την πολιτική που ακολουθούμε θα εξέλθουμε πιο δυνατοί.
Και τούτο, διότι θέσαμε τα θεμέλια για μια ανθεκτική οικονομία, μέσω της συνεχής διαφοροποίησης και εκσυγχρονισμό του οικονομικού μας μοντέλου και την επιτυχή υλοποίηση στοχευμένων δράσεων, όπως, μεταξύ άλλων, η νέα εθνική στρατηγική για προσέλκυση επιχειρήσεων και η ενίσχυση της ελκυστικότητας και ανταγωνιστικότητας τομέων, όπως η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η ναυτιλία, ο τουρισμός, η υψηλή τεχνολογία, η έρευνα και καινοτομία, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και η υγεία.
Όπως, βεβαίως, προχωρήσαμε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για εκσυγχρονισμό του Κράτους που συμπληρώνουν τους πιο πάνω σχεδιασμούς, με την υλοποίηση διοικητικών μεταρρυθμίσεων για τη δημιουργία Υφυπουργείων και σωρείας άλλων μεταρρυθμίσεων στους τομείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ενέργειας, δικαιοσύνης, της ενέργειας, παιδείας και γεωργίας, με την εφαρμογή του ΓΕΣΥ, του ΕΕΕ, τη διασφάλιση συντάξεων για όλους πάνω από το όριο της φτώχειας, τη θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού και άλλα.
Και τα όσα έχω αναφέρει θα αποτελούσαν εύηχα λόγια αν δεν αποδεικνύονταν από τα σχετικά στατιστικά στοιχεία που καταγράφουν πως:
→ H οικονομία συνεχίζει τη θετική της πορεία μετά από σημαντική ανάκαμψη και αναμένεται ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 5,7% για το 2022.
→ Μετά τις ελλειμματικές χρονιές της πανδημίας, τα δημόσια οικονομικά επιστρέφουν σε πλεονάσματα το 2023. Ο προϋπολογισμός του 2023 προβλέπει πλεόνασμα τουλάχιστον 350 εκ.
→ Καταγράφεται σημαντική μείωση στο δημόσιο χρέος, το οποίο αναμένεται να υποχωρήσει στο 93,6% το τρέχον έτος και στο 87,5% το 2023.
→ Το ποσοστό ανεργίας μειώνεται και αναμένεται να κυμανθεί ελάχιστα κάτω του 7% του εργατικού δυναμικού, ενώ για το 2023 προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω στο 6,4%.
→ Ο πληθωρισμός αναμένεται να ανέλθει στο 5.2%, ένα ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το μέσο στην Ευρωπαική Ένωση που προβλέπεται στο 6.8%.
→ Οι ξένοι Οίκοι Αξιολόγησης – και αυτό είναι το πιστοποιητικό της ορθής οικονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε - συνεχίζουν να αναβαθμίζουν τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου.
Όπως έχει αναδειχθεί κατά την πανδημία και την υφιστάμενη παγκόσμια οικονομική και ενεργειακή κρίση, η συνετή δημοσιονομική πολιτική σε περιόδους σταθερότητας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για λήψη αποφάσεων στήριξης των επιχειρήσεων, εργοδοτούμενων και, το σημαντικότερο, των ευάλωτων συμπολιτών μας σε περιόδους ανάγκης.
Χωρίς, παράλληλα, να τίθεται σε κίνδυνο η πρόσβαση στη χρηματοδότηση του Κράτους ή η υποβάθμιση της αξιοπιστίας του από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς και Οίκους Αξιολόγησης.
Και είναι αυτή η οικονομική διαχείριση της Κυβέρνησης που μας επέτρεψε να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους και τις ευάλωτες ομάδες κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, αλλά και της παρούσας, με ποσά ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, που αφορούσαν την περίοδο της πανδημίας, αλλά και 350 εκατομμυρίων λόγω της παρούσας κρίσης, αντίστοιχα.
Όπως μας επέτρεψε επίσης να υποβάλουμε για το 2023 έναν αυξημένο προϋπολογισμό κατά 500 εκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με το 2022, με αυξημένες αναπτυξιακές δαπάνες κατά 12% και ενίσχυση των δαπανών για κοινωνική προστασία κατά 4%.
Σε αυτό το σημείο και καθώς αυτός ο προϋπολογισμός παραμένει ο τελευταίος που ως Κυβέρνηση καταθέσαμε, επιτρέψετε μου να υπενθυμίσω πως όταν παρέλαβα την εξουσία το 2013 τα ρευστά διαθέσιμα αρκούσαν για τις δημόσιες δαπάνες ενός μηνός.
Στην ουσία βρισκόμασταν στο στάδιο της χρεωκοπίας, με 17% ανεργία, αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μια οικονομία στην κατηγορία των «σκουπιδιών», η οποία δεν μπορούσε να προβεί σε δανεισμό από τις διεθνείς αγορές.
Το να παραδώσουμε μια εύρωστη οικονομία, με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, σημαντικά μειωμένη ανεργία, παρά τις κρίσεις του 2013, του 2020 και αυτή που διάγουμε τώρα, που είναι ίσως η σοβαρότερη, αποτελούσε συνειδητή απόφαση ευθύνης έναντι του συνόλου του λαού.
Και είναι αυτή η ίδια αίσθηση ευθύνης που δεν μας επιτρέπει τώρα, 5 μήνες πριν την παράδοση της διακυβέρνησης, να προβούμε σε κινήσεις, οι οποίες ναι μεν θα ικανοποιούσαν ενδεχόμενα σωρεία νέων αιτημάτων οικονομικής υφής, αλλά θα εκτροχιάζουν τη δημοσιονομική πολιτική και θα έθεταν υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία της οικονομικής μας πολιτικής.
Και αυτό που με λυπεί είναι που ακούω αναφορές για μια δήθεν ανάλγητη Κυβέρνηση η οποία δεν επαναφέρει πολιτικές που είχαν ληφθεί όχι επί των ημερών μας αλλά επί διακυβέρνηση εκείνων που μας επικρίνουν, όπως η ΑΤΑ, που αποκαταστάθηκε από την παρούσα διακυβέρνηση, ή η αποκοπή του 12% στις συντάξεις όσων αποχωρούν από την εργασία τους στο 63ο έτος, με απόφαση που λήφθηκε επί ημερών της προηγούμενης Κυβέρνησης.
Αντιλαμβάνομαι πως βρισκόμαστε εν μέσω μιας προεκλογικής περιόδου και ο κάθε υποψήφιος μπορεί να υπόσχεται ό,τι επιθυμεί ή πως θα ικανοποιήσει το όποιο αίτημα, κοστολογημένο ή μη.
Όπως υπεύθυνα πολιτευθήκαμε κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης μας, το ίδιο υπεύθυνα θα παραδώσουμε την εξουσία. Θα συνεχίσουμε να είμαστε ωφέλιμοι παρά αρεστοί σε όλους και συνεπείς ως προς τη δημοσιονομική μας πολιτική, ούτως ώστε να μην παραδώσουμε το κράτος που παραλάβαμε το 2013.
Ως εκ τούτου, έχω λάβει την απόφαση και θα εισηγηθώ στο Υπουργικό Συμβούλιο όπως λάβει σχετική απόφαση όπως από την 1η Νοεμβρίου όποια νέα αιτήματα, τα οποία θα οδηγήσουν σε σημαντικό δημοσιονομικό εκτροχιασμό να μην γίνουν αποδεκτά.
Αιτήματα, τα οποία είναι δικαιολογημένα και δεν θα επηρεάσουν αρνητικά τους προϋπολογισμούς ή τους σχεδιασμούς μας, βεβαίως, όπως πράξαμε μέχρι τώρα, θα εξεταστούν με θετικό πρόσημο.
Ή και νέα μέτρα στήριξης των συμπολιτών μας, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων, λόγω της υφιστάμενης πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης.
Έχουμε θέσει τα θεμέλια για επίτευξη βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, όπως αναγνωρίζεται τόσο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο όσο και από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι καταγράφουν την ίδια στιγμή την ισχυρή δυναμική της Κυπριακής οικονομίας.
Μια δυναμική που ενισχύεται και από τα όσα προβλέπονται στον οδικό χάρτη του Σχεδίου «Κύπρος-το αύριο».
Είναι ένα κληροδότημα για τους επόμενους και ένα σχέδιο το οποίο προβλέπει την άντληση ενός ποσού ύψους 4.4. δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2021 – 2026, και αναμένεται να προσθέσει ένα επιπλέον ποσοστό ύψους 7% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, με την παράλληλη δημιουργία πέραν των 11 χιλιάδων καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας.
Ένα σχέδιο το οποίο, μέσω πέντε πυλώνες πολιτικής, περιλαμβάνει 58 κρίσιμες και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και 76 ουσιαστικές επενδύσεις.
Λόγω χρόνου δεν θα επεκταθώ στο τι ο κάθε ο πυλώνας προνοεί, αλλά επιτρέψετε μου συνοπτικά να αναφερθώ στον πυλώνα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, που περιλαμβάνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις για:
• Διεύρυνση της παραγωγικής βάσης μέσω της ενίσχυσης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα της οικονομίας.
• Eνίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας.
• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την επίσπευση των αδειοδοτικών διαδικασιών και την παροχή κινήτρων.
• Στοχευμένη στήριξη νεοφυών και καινοτόμων μονάδων.
• Προώθηση της πράσινης και κυκλικής οικονομίας.
• Διαφοροποίηση και ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος.
• Εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης και των τοπικών Αρχών.
• Μεταρρύθμιση και βελτίωση της αποδοτικότητας του δικαστικού συστήματος.
Επιτρέψετε μου προτού ολοκληρώσω να αναφερθώ στις τελευταίες οικονομικές και ενεργειακές εξελίξεις, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, της απαράδεκτης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αυτό που διαπιστώνεται από πολλούς είναι ότι πλέον καθίσταται πιο αναγκαίος από ποτέ ο συντονισμός των πολιτικών και δράσεων μας προς αντιμετώπιση των τεράστιων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε.
Ιδιαίτερα μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνακόλουθες επιπτώσεις λόγω της επιβολής των κυρώσεων.
Και τούτο ώστε να μην υιοθετούνται αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και όχι μόνο. Ως εκ τούτου, θέση μας είναι πως:
(α) Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι συμπληρωματική της νομισματικής πολιτικής, δηλαδή τα μέτρα που λαμβάνουν οι Κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση των τιμών στην ενέργεια θα πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένα, ώστε να μη προσθέτουν κι’ άλλο στις πληθωριστικές πιέσεις.
(β) Η στήριξη θα πρέπει να είναι προσωρινή και στοχευμένη σε ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις
(γ) Οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι καλά μελετημένες και καλά στοχευμένες, λαμβάνοντας υπόψη και εθνικές ιδιαιτερότητες, μεγιστοποιώντας τις επιπτώσεις στην οικονομία της Ρωσίας και ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(δ) Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα ούτως ώστε να τερματιστεί από υποτιθέμενους «σύμμαχους» η μη συμμόρφωση με κυρώσεις, η οποία διαβρώνει την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων, με παράλληλη αποκόμιση κερδών εις βάρος των ευρωπαϊκών οικονομιών που τις εφαρμόζουν.
(ε) Σε σχέση με πρόταση αριθμού κρατών μελών για καθορισμό ανώτατου ορίου τιμής του φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να διασφαλίσουμε πως θα έχει περιορισμένη χρονική διάρκεια, δεν θα δημιουργεί ανισορροπίες στην αγορά ενέργειας, ούτε φυσικά προηγούμενο σε σχέση με πρακτικές που πρέπει να ακολουθούνται υπό συνήθεις συνθήκες αγοράς.
Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια των Κρατών Mελών, να μην οδηγεί τους προμηθευτές φυσικού αερίου προς χώρες που θα συνεχίζουν να αγοράζουν σε ψηλότερες τιμές και να μην αποτρέπει επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου που μπορούν να ενισχύσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού μας.
(στ) Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν επιλογές για το πώς μπορεί να γίνει χρήση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών [Emissions Trading System - ETS] για την αντιμετώπιση των σημερινών υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, διατηρώντας ταυτόχρονα τον ρυθμό ανάπτυξης της πράσινης μετάβασης.
(ζ) Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στη διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους, καθώς και στην αύξηση του αναπτυξιακού δυναμικού με βιώσιμο τρόπο, διευκολύνοντας έτσι και το έργο της νομισματικής πολιτικής να διασφαλίσει την έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρική Τράπεζας.
(η) Θα πρέπει να υπάρξει απλούστευση των διαδικασιών, ιδίως όσον αφορά το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότερη εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων.
Απολογούμαι για τις εκτενείς μου αναφορές, αλλά έκρινα πως η θεματολογία της Συνόδου αποτελούσε μια ευκαιρία να αναφερθώ στα σημερινά οικονομικά δεδομένα της Κύπρου, τους σχεδιασμούς μας, αλλά και τη θέση μας όσον αφορά την αντιμετώπιση των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Αυτό για το οποίο νιώθω ήσυχη τη συνείδηση και καταληκτικά αναφέρω είναι πως θα παραδώσουμε στην επόμενη διακυβέρνηση ένα πετυχημένο μοντέλο οικονομικής πολιτικής, με συγκεκριμένες μελλοντικές στοχεύσεις, μεταρρυθμίσεις και δράσεις που αναμένεται να εδραιώσουν ακόμη πιο δυναμικά τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας και να δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στις εξαίρετες προοπτικές που δημιουργούνται στους κύριους παραγωγικούς τομείς.
Αυτό ήταν το χρέος μου έναντι της χώρας μου και των συμπολιτών μας: H δημιουργία στέρεων θεμελίων οικονομικής ανάπτυξης, που όχι μόνο θα αποτελούν τη βάση αντιμετώπισης των όποιων απρόβλεπτων κρίσεων, αλλά θα δημιουργούν και πραγματικές προοπτικές περαιτέρω ευημερίας.
