Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Γιατί τώρα;» ήταν το ερώτημα που επικρατούσε στα πολιτικά πηγαδάκια όταν ο Στέφανος Στεφάνου προανήγγειλε πριν από μέρες, αλλαγές στο ΑΚΕΛ από το φθινόπωρο του 2023. Δεν ήταν θέμα καχυποψίας ούτε μέρος μιας ευρύτερης συνωμοσιολογίας, αλλά ένα εύλογο ερώτημα, αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι προεδρικές εκλογές είναι σε λιγότερο από τρεις μήνες και ότι ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ –βάσει και των δημοσκοπήσεων– δίνει μεγάλη μάχη, όχι για να κερδίσει, αλλά για να οδηγηθεί στον β΄ γύρο. Με αυτό ως δεδομένο, η λογική θα έλεγε ότι προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι η εξασφάλιση του εισιτηρίου για τον β΄ γύρο και όχι οι όποιες εξαγγελίες εσωκομματικών αλλαγών. Ήταν συνεπώς η απόφαση Στεφάνου μία πανικόβλητη προσπάθεια διαχείρισης της επόμενης μέρας των εκλογών και κατ’ επέκταση του σοβαρού σεναρίου της ήττας, ένα μήνυμα διαβεβαίωσης προς την ευρύτερη-δυσαρεστημένη Αριστερά να μείνουν κοντά σε αυτή την εκλογική μάχη, καθώς το κόμμα προτίθεται να αλλάξει ή το στοίχημα που αφορά το προσωπικό αποτύπωμα που θέλει να αφήσει ο Στέφανος Στεφάνου κατά την παραμονή του στο πηδάλιο του κόμματος;
Ένα κακό timing
Η απάντηση βεβαίως είναι λίγο πιο σύνθετη. Το timing ουδέποτε ήταν υπέρ του Στέφανου Στεφάνου, αν ληφθεί υπόψη ότι στο παρασκήνιο διαρρεόταν πως το στρατηγικό πλάνο ήταν να διαδεχθεί τον Άντρο Κυπριανού αμέσως μετά το τέλος της θητείας Χριστόφια. Για τους λάτρεις της σημειολογίας μάλιστα, δεν πέρασε απαρατήρητη ότι η εκλογή του, συνέπεσε με τις μεγάλες πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό. Όμως και πριν από την εκλογή του θεωρήθηκε πως η χρονική συγκυρία δεν τον βοήθησε, είτε εξαιτίας δικών του συνειδητών επιλογών είτε λόγω πολιτικών συγκυριών. Απέφυγε για παράδειγμα να έρθει σε σύγκρουση με μέλη της γραμματείας του ΑΚΕΛ, όταν η πολιτική του «εμείς είμαστε διαφορετικοί από τους άλλους» και εν πολλοίς η περιχαράκωση επικρατούσε στο εν λόγω σώμα, αλλά δεν κέρδιζε εκλογές. Αντίθετα αυτή η πολιτική φέρεται πως συνέβαλε ώστε το κόμμα της Αριστεράς να οδηγηθεί σε συρρίκνωση και να απομακρύνεται ολοένα από την εξουσία. Το κακό αποτέλεσμα φάνηκε άλλωστε από τις βουλευτικές εκλογές του 2016 και γιγαντώθηκε στις εκλογές του 2021. Σε αυτό ακριβώς το μεσοδιάστημα των δύο αποτυχημένων εκλογικών αναμετρήσεων, πολλοί καταλογίζουν ευθύνες στον Στέφανο Στεφάνου που δεν διαφώνησε ανοικτά με την πολιτική της διαμαρτυρίας. Ότι είτε λόγω της μετριοπαθούς ιδιοσυγκρασίας του, είτε λόγω ατολμίας αναμένοντας –χωρίς σύγκρουση– το δακτυλίδι δεν επιχείρησε να αμφισβητήσει την ηγεσία θέτοντας από το 2016 ζήτημα ανανέωσης, με αποτέλεσμα τα περιθώρια να στενεύουν ασφυκτικά από τη στιγμή που ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος.
Το άνοιγμα
Ο Στεφάνου πάντως έχει διαμηνύσει στο στενό του περιβάλλον πως δεν πρόκειται να παρακολουθήσει το πλοίο να βυθίζεται, ούτε να είναι το πρόσωπο που θα βγάλει εν πολλοίς το κόμμα από την πρίζα αλλά είναι έτοιμος να το πάρει στη νέα εποχή. Το προανήγγειλε άλλωστε και στη συνέντευξή του στη «Χαραυγή» ότι με δεδομένο ότι το 2026, το ΑΚΕΛ κλείνει έναν αιώνα ζωής η ηγεσία έχει την ιστορική ευθύνη ν’ ανοίξει έναν νέο κύκλο ζωής για τα επόμενα εκατό χρόνια του κόμματος.
Για να μπορέσει βεβαίως να ανοίξει έναν νέο κύκλο ζωής για τα επόμενα εκατό χρόνια, το ΑΚΕΛ θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει, αν θέλει να είναι κόμμα εξουσίας ή κόμμα διαμαρτυρίας. Σύμφωνα με πηγές του στενού περιβάλλοντός του, δεν θα επιχειρήσει ριζοσπαστικές αλλαγές, αλλά να διασφαλίσει δύο ζητήματα που έχουν εδώ και καιρό καθοριστεί στην ατζέντα:
• Να ανοίξει το ΑΚΕΛ στην ευρύτερη κοινωνία.
• Να είναι κόμμα εξουσίας χωρίς ωστόσο να κάνει εκπτώσεις στις αρχές και ιδέες του.
Το δεύτερο σκέλος υπογραμμίζεται, καθώς τα τελευταία χρόνια φέρεται να εκφραζόταν έντονα η θέση πως το ΑΚΕΛ δεν μπορεί να φτάσει τα ποσοστά που είχε στις αρχές της χιλιετίας και πως θα πρέπει να αποδεχτούν την υποχώρηση των ποσοστών. Ο Στέφανος Στεφάνου θέλει να αποφύγει το δίλημμα ΣΥΡΙΖΑ ή ΚΚΕ για πολλούς λόγους, παρακολουθεί ωστόσο με ενδιαφέρον την πορεία των αριστερών κομμάτων ιδιαίτερα στην Ιρλανδία και στο Βέλγιο και έχει ξεκάθαρη θέση για το ότι το ΑΚΕΛ είναι κόμμα εξουσίας και όχι διαμαρτυρίας. Μία θέση που δεν είναι καινούργια, αλλά ακολουθείτο τόσο επί Εζεκία Παπαϊωάννου με τη στήριξη στις πολιτικές Μακαρίου, όσο και επί Δημήτρη Χριστόφια και αυτό υπογραμμίζεται σε στελέχη, μέλη και φίλους του κόμματος που ζητούν ριζοσπαστικές αλλαγές και περισσότερη επανάσταση.
Το ζήτημα βεβαίως είναι πως για να επανέλθει στην εξουσία θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένες αλλαγές. Από τη μέχρι τώρα δημόσια συζήτηση οι αλλαγές δεν είναι ξεκάθαρες, ενισχύοντας την πεποίθηση των καχύποπτων πως δεν πρόκειται να αλλάξουν πολλά πράγματα. Το αν τα περί αλλαγών αποτελούν επικοινωνιακό πυροτέχνημα, αν οι αλλαγές ετοιμάζονται αλλά δεν λέγονται για να μην προκαταβάλουν και ενδεχομένως να προκαλέσουν αντιδράσεις είναι κάτι που θα φανεί στην πορεία και θα κρίνει βεβαίως τη θέση του κόμματος στην κομματική σκακιέρα.
Ο αρχηγός και η λίστα
Το σίγουρο, πάντως, είναι πως αναμένεται αλλαγή στη διαδικασία εκλογής του γ.γ. του ΑΚΕΛ. Πλέον δεν θα εκλέγεται από το 100μελές της Κεντρικής Επιτροπής αλλά από το εκλογικό συνέδριο. Κίνηση που θεωρείται πως θα ανοίξει με κάποιο τρόπο το κόμμα στην κοινωνία. Ερώτημα είναι αν θα συνεχίσει να εκδίδεται με ιεραρχία προτίμησης η λίστα υποψηφιοτήτων στα σώματα, ή αν η λίστα θα γίνει πλέον αλφαβητική όπως γίνεται πλέον σε άλλα σώματα του κόμματος, όπως για παράδειγμα στην ΕΔΟΝ. Αν και δεν συζητήθηκε κάτι τέτοιο δημοσίως, το γεγονός ότι ο Στέφανος Στεφάνου δεν θέλησε να καταθέσει πρόταση για το ποιοι θα είναι στο Πολιτικό Γραφείο, θεωρείται από κομματικούς κύκλους ενδεικτικό του ότι ίσως τελικά να προετοιμάζεται αλλαγή στη διαδικασία.
Στο ίδιο πλαίσιο αναμένεται να τεθεί και η συζήτηση που επανέρχεται συχνά, για τον αριθμό των εμμίσθων που βρίσκονται στα συλλογικά όργανα ούτως ώστε να δοθεί ευκαιρία σε άλλα στελέχη να έρθουν κοντά. Ερώτημα που φαίνεται να απασχολεί στελέχη είναι και το πώς μπορούν θεσμικά να φέρουν κοντά τις νεότερες εκείνες γενιές που είναι μέλη και φίλοι του κόμματος αλλά δεν κοντεύουν τους συλλόγους και τις συνεδρίες των κομματικών ομάδων βάσης.
Η μετεξέλιξη των Νέων Δυνάμεων
Ερώτημα βεβαίως είναι το τι σκέφτεται ο Στέφανος Στεφάνου για τον θεσμό των Νέων Δυνάμεων. Η ανάγκη αλλαγής του και εκσυγχρονισμού του τέθηκε πολλές φορές στο προσκήνιο, καθώς δεν είναι μυστικό ότι ελάχιστα πρόσωπα των Νέων Δυνάμεων παρέμειναν κοντά ενώ κάποιοι προκάλεσαν και ζημιά φεύγοντας. Υπάρχει η σκέψη και το αίτημα τα μέλη αυτά να ενταχθούν με κάποιο τρόπο στο κόμμα και να έχουν λόγο και ρόλο για τις αποφάσεις του ΑΚΕΛ. Υπάρχει και η σκέψη για κάτι πιο διευρυμένο, αρχίζοντας με αλλαγή του ονόματος «Νέες Δυνάμεις». Με δεδομένο ότι το κόμμα θέλει να προσεγγίσει πέραν των προσωπικοτήτων και συγκεκριμένες προοδευτικές δυνάμεις είτε αυτές ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Κυπριακό είτε με το περιβάλλον, δεν αποκλείεται να υπάρξει σχετική μετεξέλιξή του και άλλη φόρμουλα που να συνενώνει δυνάμεις και συμμαχίες.
Το μοιραίο πρόσωπο της Αριστεράς
Η φιλοσοφία Στεφάνου είναι ότι το ΑΚΕΛ δεν είναι ούτε ΣΥΡΙΖΑ, ούτε ΚΚΕ, παρακολουθεί τα αριστερά κόμματα του Βελγίου και της Ιρλανδίας και φέρεται να έχει ξεκάθαρο μέσα του ότι είναι κόμμα εξουσίας.
Είναι βεβαίως όλα αυτά αρκετά για να ενισχυθεί το ΑΚΕΛ, να κρατήσει το δυσαρεστημένο προοδευτικό ακροατήριο κοντά ή είναι πλέον αργά για να αλλάξει κάτι στο κόμμα; Οι αλλαγές σε συνδυασμό ωστόσο με το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών θα κρίνουν αν ο Στέφανος Στεφάνου θα είναι το μοιραίο πρόσωπο της Αριστεράς στου οποίου τα χέρια θα εκραγεί σαν ωρολογιακή βόμβα το ΑΚΕΛ ή αν θα μπορέσει να οδηγήσει το κόμμα στη νέα εποχή. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συγκρίνουν την κατάσταση εντός του ΑΚΕΛ με το Κυπριακό. Ότι η στασιμότητα, η αποδοχή του στάτους κβο, οδηγεί σε νέα δυσάρεστα τετελεσμένα για το Κυπριακό. Έτσι και στο κόμμα, αν δεν ληφθούν όπως λένε συγκεκριμένα μέτρα αμέσως και συμβιβαστούν με τη μείωση των ποσοστών, τότε το κόμμα θα οδηγηθεί στον θάνατο.
Το μεγάλο στοίχημα λοιπόν για τον Στέφανο Στεφάνου είναι να καταφέρει να πάρει το κόμμα στη νέα εποχή, να το εκσυγχρονίσει, χωρίς ωστόσο να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές. Για να το κάνει βεβαίως αυτό θα πρέπει πρώτα και κύρια να δοθεί η κατάλληλη προτεραιότητα στις προεδρικές εκλογές. Η φημολογία ότι ο Στέφανος Στεφάνου προτιμούσε τον Αχιλλέα Δημητριάδη έναντι του Ανδρέα Μαυρογιάννη και η σιωπή του κατά την κρίσιμη εκείνη συνεδρία, δεν βοηθά ιδιαίτερα την κατάσταση σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες για αλλαγές μεσούντος του προεκλογικού. Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης –βάσει και των δημοσκοπήσεων– βρίσκεται πολύ χαμηλά στην παράσταση νίκης, ενώ σε καμία δημοσκόπηση μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να έλθει δεύτερος. Στο ΑΚΕΛ και στο επιτελείο Μαυρογιάννη εξηγούν πως υπάρχει ακόμη χρόνος για ν’ ανακάμψει η υποψηφιότητα και να συσπειρωθεί το κόμμα, όμως το μεγάλο ζητούμενο είναι να διασφαλιστεί το εισιτήριο στον β΄ γύρο. Το ενδεχόμενο αποκλεισμού από αυτόν θα κρίνει τη θέση του ΑΚΕΛ και ενδεχομένως να κλείσει απότομα τις όποιες περαιτέρω φιλοδοξίες του Στέφανου Στεφάνου. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το ΑΚΕΛ θα κληθεί να λάβει τη δύσκολη απόφαση μεταξύ Νίκου Χριστοδουλίδη και Αβέρωφ Νεοφύτου και οι αλλαγές εντός του κόμματος δεν θα περιοριστούν όπως όλα δείχνουν σε οργανωτικές αλλαγές, αλλά και σε αλλαγές προσώπων. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο υπάρχει διπλή ερμηνεία γύρω από την κίνηση Στεφάνου να προαναγγείλει αλλαγές σήμερα. Η μία τον θέλει να στέλνει με αυτό τον τρόπο μήνυμα στους δυσαρεστημένους Αριστερούς να μείνουν κοντά στο κόμμα και σε αυτή τη δύσκολη μάχη, υποσχόμενος αλλαγές από την επόμενη μέρα και η δεύτερη ανάγνωση θέλει τον ίδιο να μην ακολουθεί την πεπατημένη του Άντρου Κυπριανού που υποσχόταν αλλαγές την επόμενη μέρα της ήττας. Αν το στοίχημα πάντως των αλλαγών βγει στον Στεφάνου και αυτές οι αλλαγές εμπλέξουν τελικά περισσότερες ομάδες της κοινωνίας, δεν αποκλείεται να επανακάμψει το ΑΚΕΛ. Και ίσως ανοίξει πλέον και ο δρόμος και για μία αριστερή υποψηφιότητα το 2028.
Έντυπη Έκδοση
