Του Παύλου Ξανθούλη
Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ε.Ε., κράτος-μέλος που ασκεί την εκ περιτροπής εξάμηνη προεδρία της Ένωσης, βρίσκεται ενώπιον ενός συντεταγμένου, οριζόντιου μποϊκοτάζ από τους εταίρους του, σε όλα τα άτυπα Συμβούλια που οργανώνει, κάτι που εκ των πραγμάτων θέτει εν αμφιβόλω και κάτω από μικροσκόπιο όλες τις ενέργειες και στοχεύσεις του. Η Ουγγρική Προεδρία απώλεσε κατ’ ουσία και την «κορωνίδα» των άτυπων Συμβουλίων, δηλαδή το άτυπο Συμβούλιο ΥΠΕΞ, Gymnich, που συγκάλεσε στη Βουδαπέστη στις 28-29 Αυγούστου, καθώς, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε., Γιοσέπ Μπορέλ, αποφάσισε μετά από πολλές «δεύτερες και τρίτες σκέψεις» να συγκαλέσει την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή, άτυπο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών και υπουργών Άμυνας, στις Βρυξέλλες. Αιτία αποτέλεσε η προκλητική, αν μη τι άλλο, «επίσκεψη-πρωτοβουλία» του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, με την ανάληψη των καθηκόντων τού προεδρεύοντος του Συμβουλίου της Ε.Ε. στη Ρωσία (και δευτερευόντως στην Κίνα). Και η χειραψία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος σύμφωνα με την Ε.Ε. εγκληματεί καθημερινά στην Ουκρανία, σκορπώντας τον θάνατο, ενώ παράλληλα καταπατά την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Ζητήθηκε και νομική συμβουλή από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε., προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει περιθώριο λήψης νομικών μέτρων ή/και επιβολής κυρώσεων κατά της Ουγγαρίας.
Κατά συνέπεια, η Ουγγρική Προεδρία εκτιμάται πλέον ότι υποχρεώνεται εκ των πραγμάτων να ανατρέψει τον δικό της σχεδιασμό και να συμμετάσχει, με τον ρόλο που διαδραματίζει, σε άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της Ε.Ε., που συγκάλεσε ο Μπορέλ στις Βρυξέλλες, αν και κύκλοι που γνωρίζουν πώς ενεργεί ο Βίκτορ Όρμπαν, δεν ήταν σε θέση να προδικάσουν τη στάση που θα τηρήσει. Σχολιάζοντας σε πρώτο χρόνο την απόφαση Μπορέλ, ο ΥΠΕΞ της Ουγγαρίας Πέτερ Σιγιάρτο ανέφερε με ειρωνικό ύφος ότι «δεν θέλω να πληγώσω τα αισθήματα κανενός, αλλά αισθάνομαι σαν να βρίσκομαι σε νηπιαγωγείο».
Η απόφαση Μπορέλ λήφθηκε προχθές Δευτέρα, στην τελευταία τακτική Σύνοδο των ΥΠΕΞ στις Βρυξέλλες, πριν τις θερινές διακοπές. Επιβεβαιώνοντας πληροφορίες της «Κ», ο κ. Μπορέλ έθεσε ενώπιον των υπουργών των 27 κρατώνμελών, το ζήτημα της γενικότερης στάσης της Ουγγρικής Προεδρίας και αφού ζήτησε τις θέσεις τους, γνωστοποίησε την απόφασή του να μποϊκοτάρει το άτυπο Συμβούλιο Gymnich, αποφεύγοντας όμως για ευνόητους λόγους τη λέξη «μποϊκοτάζ» και προσπαθώντας να πείσει ότι η κίνησή του, έχει απλώς «συμβολικό» χαρακτήρα.
Ωστόσο, η απόφαση Μπορέλ δεν μπορεί να εκληφθεί ως μια απλή «συμβολική» κίνηση. Αν μάλιστα, προσμετρηθεί στην απόφαση της Κομισιόν να ακυρώσει, για πρώτη φορά στα χρονικά, το ταξίδι του Κολεγίου Επιτρόπων στην πρωτεύουσα που ασκεί την προεδρία της Ε.Ε., στην προκειμένη περίπτωση στη Βουδαπέστη, ως επίσης και την απόφαση κανένας επίτροπος να συμμετάσχει σε άτυπο Συμβούλιο που οργανώνει η Ουγγρική Προεδρία, τότε γίνεται κατανοητό ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας συντεταγμένης, οριζόντιας απόφασης. Στην οποία θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι στα πρώτα άτυπα Συμβούλια της Ουγγρικής Προεδρίας, στη Βουδαπέστη, η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών, εκπροσωπήθηκε σε τεχνοκρατικό επίπεδο και όχι σε υπουργικό/πολιτικό επίπεδο, όπως ακριβώς και η Κομισιόν.
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι κατά την προχθεσινή τακτική συνεδρία των ΥΠΕΞ της Ε.Ε., ο Γιοσέπ Μπορέλ ήγειρε το θέμα σύγκλησης άτυπου Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, ταυτόχρονα με το Gymnich της Βουδαπέστης, ως μια «συμβολική κίνηση», αλλά τα κράτη-μέλη εμφανίστηκαν με εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. «Περίπου οι μισοί ΥΠΕΞ εμφανίστηκαν έτοιμοι να πάνε στη Βουδαπέστη, πέντε κράτη-μέλη ήταν κάθετα υπέρ του μποϊκοτάζ με δύο τουλάχιστον υπουργούς να εγείρουν ζήτημα διεξαγωγής του Gymnich στο Κίεβο, ενώ οκτώ κράτη, κάλεσαν τον ύπατο εκπρόσωπο, δεδομένης της αρμοδιότητάς του, να λάβει ο ίδιος την απόφαση», ανέφερε στην «Κ» πηγή, με άριστη γνώση όσων διαμείφθηκαν.
Σημειώνεται ότι, όπως είχαμε δημοσιεύσει, μεταξύ των χωρών που εμφανίζονταν επιφυλακτικές στο μποϊκοτάζ της Ουγγρικής Προεδρίας, ήταν η Γερμανία και η Ιταλία, για λόγους αρχής και προκειμένου να μην δημιουργηθεί αρνητικό προηγούμενο. Εν τέλει ο κ. Μπορέλ σήκωσε έστω και με καθυστέρηση το βάρος της απόφασης να συγκαλέσει άτυπο Συμβούλιο ΥΠΕΞ στις Βρυξέλλες, την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή με το Gymnich της Βουδαπέστης, επιμένοντας πάντως δημοσίως ότι η κίνηση αυτή δεν συνιστά «μποϊκοτάζ».
Στο πλαίσιο της συζήτησης, 25 κράτη-μέλη επέκριναν εντονότατα την «πρωτοβουλία» Όρμπαν να επισκεφθεί τη Ρωσία, με εξαίρεση τη Σλοβακία και βεβαίως τη χώρα του, την Ουγγαρία.
Και νομική συμβουλή
Το συντεταγμένο μποϊκοτάζ, το οποίο οι Βρυξέλλες τείνουν να βαπτίσουν «συμβολική κίνηση», αποτελεί στην πραγματικότητα συνέπεια της στάσης που τήρησε η Ουγγρική Προεδρία, με την ανάληψη των καθηκόντων της, έναντι του Βλαντιμίρ Πούτιν. Όπως μάλιστα πληροφορείται η «Κ», ζητήθηκε και νομική συμβουλή από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε., προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει περιθώριο λήψης νομικών μέτρων ή/και επιβολής κυρώσεων κατά της Ουγγαρίας.
Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι ο Γιοσέπ Μπορέλ φρόντισε να αναφέρει ότι «η Ουγγαρία δεσμεύεται από το άρθρο 24.3 της Συνθήκης της Ε.Ε., σύμφωνα με το οποίο όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να στηρίζουν την εξωτερική πολιτική της Ένωσης, ενεργά και χωρίς επιφυλάξεις, με πνεύμα πίστης και αμοιβαίας αλληλεγγύης». Ωστόσο, παραδέχθηκε ότι δεδομένου ότι το Δικαστήριο της Ε.Ε. δεν έχει αρμοδιότητα σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, «είναι δύσκολη η εξασφάλιση μιας δικαστικής απόφασης», χωρίς όμως να παραλείπει να αναφερθεί στην πολιτική διάσταση του ζητήματος, υποστηρίζοντας ότι διαπιστώνει «απουσία» πίστης και αμοιβαίας συνεργασίας εκ μέρους της Ουγγρικής Προεδρίας.
Αβεβαιότητα για Τουρκία
Ο άτυπος χαρακτήρας του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών Ε.Ε. που αποφάσισε τελικά να συγκαλέσει ο Γιοσέπ Μπορέλ, στις Βρυξέλλες, στις 28-29 Αυγούστου, συντηρεί ανοικτό το ενδεχόμενο πρόσκλησης και του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, όπως ακριβώς δηλαδή είχε επιδιωχθεί και από την Ουγγρική Προεδρία, στους σχεδιασμούς της, για το Gymnich. Τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά, εάν είχε γίνει κατορθωτό η άτυπη συνεδρία του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες να προσλάβει επίσημο χαρακτήρα, κάτι που όπως μας λέχθηκε «εξετάστηκε, αλλά δεν ήταν εφικτό».
Ως εκ τούτου, το ενδεχόμενο πρόσκλησης του Τούρκου ΥΠΕΞ παραμένει ανοικτό. Σε κάθε όμως περίπτωση, το γεγονός ότι το άτυπο Συμβούλιο θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες, παρέχει περισσότερες δυνατότητες παρέμβασης στη Λευκωσία, σε σύγκριση με τη Βουδαπέστη. Δεδομένου μάλιστα ότι, η Ουγγρική Προεδρία προσανατολιζόταν να εγκαινιάσει και συζητήσεις για δρομολόγηση δύσκολων ευρωτουρκικών ντοσιέ, όπως η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, η επανέναρξη διαλόγου για μια Περιεκτική Αεροπορική Συμφωνία Ε.Ε-Τουρκίας και διευκόλυνση έκδοσης ευρωπαϊκών θεωρήσεων διαβατηρίων για Τούρκους επιχειρηματίες και σπουδαστές.
Σημειώνεται πάντως ότι η Λευκωσία έχει δώσει τη συγκατάθεσή της (Σύνοδος Κορυφής Απριλίου) για «προώθηση της εργασίας» επί των προνοιών του κοινού εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την επανέναρξη όλων των υψηλών ευρωτουρκικών διαλόγων, ως επίσης και την πρόσκληση του Τούρκου ΥΠΕΞ σε άτυπα Συμβούλια της Ε.Ε.
