Του Γιάννη Ιωάννου
To άτυπο γεύμα των δύο ηγετών με τον επικεφαλής του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αποτελεί την σημαντικότερη εξέλιξη στο Κυπριακό μετά από σχεδόν μια οκταετία απουσίας οποιασδήποτε κινητικότητας. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα συναντηθεί σήμερα Τρίτη με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ και ενώπιον του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών θα επιδοθούν στο πρώτο crash test, μετά από πολλούς μήνες και την, κοινωνικού χαρακτήρα, κοινή τους συνάντηση στη ΔΕΑ. Ζητούμενο παραμένει το να διερευνηθεί αν υπάρχει περιθώριο οι δύο πλευρές -με εκ διαμέτρου αντίθετες αφετηριακές θέσεις πλέον διαπραγματευτικά- να συναντηθούν σε έναν ορίζοντα γεφύρωσης του αδιεξόδου προκειμένου να υπάρξουν προϋποθέσεις για επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών. Ως εκ τούτου, η άτυπη τριμερής, ως γεγονός αλλά και ως προς τα δυνητικά αποτελέσματα αυτής διαμορφώνει, συγκεκριμένα δεδομένα.
Πως προσερχόμαστε εμείς
Η ελληνοκυπριακή πλευρά και δη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, προσέρχεται στο άτυπο γεύμα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
- Την επίγνωση πως η πραγματοποίηση της τριμερούς αποτελεί, μεταξύ άλλων, και αποτέλεσμα της διπλωματικής προσπάθειας πολλών μηνών της Λευκωσίας προκειμένου αυτή να πραγματοποιηθεί -με την ρητορική σε αυτό το επίπεδο να στοιχειοθετεί μια «έξωθεν καλή μαρτυρία» ως προς την επαναλαμβανόμενη στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς πως είναι έτοιμη να παρακαθήσει σε συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν το 2017
- Σχετικά ενισχυμένος, πολιτικά, δεδομένου πως για την πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης τόσο στο επίπεδο του Εθνικού Συμβουλίου όσο και εσωτερικά ο ΠτΔ στηρίζεται από τα δύο μεγάλα κόμματα (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ) τα οποία με συγκεκριμένο αποτύπωμα το εξέφρασαν (ανακοίνωση και πρόταση «4 σημείων» για ξεκλείδωμα της διαδικασίας, αντίστοιχα) και τέλος
- Με λογική μεν μη υποχώρησης ως προς την αξίωση της τουρκοκυπριακής πλευράς για συζήτηση περί κυριαρχικής ισότητας ή «3Α» (απευθείας πτήσεις, απευθείας εμπόριο, αναγνώριση απευθείας σχέσεων) και προσήλωση στο πλαίσιο της ΔΔΟ αλλά και με προετοιμασία, δε, προκειμένου να καταστεί η τριμερής «ενδιάμεσο» βήμα για το επόμενο βήμα στο Κυπριακό
Πως προσέρχεται ο Τατάρ
Στον αντίποδα το πως ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, προσέρχεται στη Νέα Υόρκη για το άτυπο δείγμα παρουσιάζει, και αυτό, εξαιρετικό ενδιαφέρον δεδομένης και της σπουδής του, προ εβδομάδων, να απορρίψει ακόμη και «προκαταβολικά» την τριμερή -την οποία τελικά αποδέχτηκε και θα προσέλθει. Στην τουρκοκυπριακή στάση ως προς την τριμερή συνυπάρχουν τόσο η εμμονή στο ζήτημα της αναγνώρισης (κυριαρχική ισότητα ως προϋπόθεση για επανέναρξη διαλόγου) και στη σταδιακή μετάβαση του διαλόγου σε μια συζήτηση για λύση δύο κρατών αλλά και η ρεαλιστική, τακτικού τύπου, προσαρμογή σε ένα διάλογο που ακόμη κι αν γίνει για χάριν διαλόγου -προκειμένου το Κυπριακό να μην καταλήξει σε ένα βίαιο αδιέξοδο με κήρυξη αυτού- θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για διπλωματικά κέρδη στη «διαπραγμάτευση εντός της διαπραγμάτευσης» που ξεκινά με στόχο την επάνοδο στο τραπέζι του διαλόγου. Η παρουσία Τατάρ στη Νέα Υόρκη αποκτά και αυτή επιμέρους ποιοτικά χαρακτηριστικά: α. Γίνεται εν μέσω πολιτικών διεργασιών μετασχηματισμού στη τουρκοκυπριακή κοινότητα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πρόωρες «βουλευτικές εκλογές» -που να οδηγήσουν ακόμη και σε πρόωρες «εκλογές» που θα έθεταν την εξουσία Τατάρ υπό αμφισβήτηση και β. Δείχνει να αποτελεί αντικείμενο πλήρους ευθυγράμμισης μεταξύ της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και της Άγκυρας -που τελικά έδωσε το πράσινο φως για την πραγματοποίηση της τριμερούς.
Εμμένει ο Τατάρ
O Toυρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ αναχωρώντας για τη Νέα Υόρκη από το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμβου επανέλαβε τα γνωστά του αφηγήματα περί κυριαρχικής ισότητας και λύσης δύο κρατών. Τονίζοντας ότι οι Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν τα δικά τους δικαιώματα ο κ. Τατάρ ανέφερε: «Ψάχνουμε μόνο για τα δικά μας δικαιώματα. Και αυτό στη βάση της ισότητας, για να διατηρήσουμε την ύπαρξή μας σε αυτή τη χώρα». Δηλώνοντας ότι υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά κατά τη διεξαγωγή αυτών των διαδικασιών, ο Τατάρ είπε: «Φυσικά, αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο δείπνο. Αυτό είναι ένα άτυπο γεύμα χωρίς ατζέντα», είπε. Ο κ. Τατάρ υπογράμμισε επίσης ότι η νέα πολιτική, ακολουθείται με συνέπεια τα τελευταία τέσσερα χρόνια με την υποστήριξη της Τουρκίας.
Στήριξη από Λονδίνο
Ως «σημαντική και επίκαιρη» χαρακτήρισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης την επίσκεψή του στο Λονδίνο κατά την έναρξη της συνάντησης με τον πρωθυπουργό του ΗΒ σερ Κιρ Στάρμερ στην Ντάουνινγκ Στριτ. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευχαρίστησε τον Βρετανό πρωθυπουργό για την πρόσκληση τόσο σύντομα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του και δήλωσε χαρούμενος για τη συνάντηση. Τόνισε ότι πετά απευθείας στη Νέα Υόρκη για μια «πολύ σημαντική συνάντηση με τον ΓΓ», μια συνάντηση που ελπίζει θα στρώσει το δρόμο για επανέναρξη των συνομιλιών και τη λύση του Κυπριακού βασισμένη στα ψηφίσματα των ΗΕ. Σημείωσε ότι ως εγγυήτρια δύναμη και συντάκτρια των ψηφισμάτων στο ΣΑ η Βρετανία έχει πολύ σημαντικό ρόλο. «Βασίζομαι στην υποστήριξη σας για να τερματίσουμε τα 50 χρόνια διαίρεσης και κατοχής της χώρας μου», είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.
Χαρακτήρισε επίσης τις διμερείς σχέσεις «πολύτιμες» και δήλωσε ότι υπάρχει «ξεκάθαρη πολιτική βούληση» από την κυπριακή πλευρά για περαιτέρω ενίσχυση αυτής της «στρατηγικής συνεργασίας». Αναφέρθηκε και στις σημαντικές περιφερειακές προκλήσεις εκφράζοντας ανησυχία για την εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Είπε ότι η Κύπρος κάνει τα μέγιστα για να σταλεί ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Ο κ. Στάρμερ καλωσορίζοντας τον κ. Χριστοδουλίδη στάθηκε στις ιστορικές διμερείς σχέσεις «τόσο χώρα προς χώρα, όσο και λαό προς λαό». Σημείωσε ότι στη Βρετανία υπάρχει «μία πολύ υπερήφανη κοινότητα» Κυπρίων που ενδυναμώνει τη Βρετανία ως χώρα.
