Της Μαρίνας Οικονομίδου
Οσα κατήγγειλε στο άτυπο debate o Ανδρέας Μαυρογιάννης, ότι δηλαδή ο Νίκος Χριστοδουλίδης τον υπέσκαπτε στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και ότι εν πολλοίς είχε εμπλοκή στην αποχώρηση από το Μον Πελεράν, έκανε τους αριστερούς κύκλους να εκπλαγούν από την επαναστατική διάταξη τού κατά τα άλλα μειλίχιου διπλωμάτη. Έστειλε όμως παράλληλα υποσυνείδητα το μήνυμα πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης ηγείται του σκληρού –στο Κυπριακό– μετώπου. Αυτές οι καταγγελίες για το περιβόητο μεταμεσονύχτιο τηλεφώνημα όπου εξομολογείτο ότι «δεν θα ξοδεύω πολιτικό κεφάλαιο για να προδίδω τον τόπο μου» σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης περιβάλλεται επίσημα από τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου –πέραν της μεγάλης μερίδας των Συναγερμικών– άνοιξε νέα συζήτηση. Είναι τελικά ο τέως υπουργός Εξωτερικών το νέο και το άφθαρτο στην κυπριακή πολιτική σκηνή, ο Κύπριος Μακρόν όπως τον χαρακτήρισαν κάποιοι γενναιόδωρα, ή μετατρέπεται με σταθερά βήματα στον νέο ηγέτη του ενδιάμεσου χώρου;
Γιατί Συναγερμικός
Η αλήθεια βεβαίως είναι πάντα κάπου στη μέση. Όσο κι αν ο τέως υπουργός Εξωτερικών διατηρεί δυναμική που κανείς άλλος ανεξάρτητος υποψήφιος δεν έδειχνε να έχει, βάσει δημοσκοπήσεων, κινδυνεύει να πέσει στην παγίδα των λαθών ενός υποψηφίου του ενδιάμεσου χώρου και κατ’ επέκταση να περιχαρακωθεί. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έχει απαρνηθεί σε καμία περίπτωση την κομματική του ταυτότητα, φροντίζοντας να υπενθυμίζει τις συναγερμικές του καταβολές. Αφενός, γιατί ελπίζει πως έστω και την υστάτη θα αναγκαστεί να τον στηρίξει ο ΔΗΣΥ. Ενδεικτικές άλλωστε οι συνεχείς αναφορές στον Νίκο Αναστασιάδη, η στήριξη στο κυβερνητικό έργο, αλλά και η πλήρης απουσία αντεπίθεσης στην Πινδάρου. Αφετέρου, γιατί αντιλαμβάνεται πως το όραμα ενός τρίτου πόλου απέναντι στα δύο μεγάλα κόμματα ουδέποτε επετεύχθη, ακόμη και επί Τάσσου Παπαδόπουλου. Χωρίς τη στήριξη μιας σημαντικής μερίδας Συναγερμικών τότε θα έχει την ίδια ακριβώς κατάληξη με άλλους υποψηφίους που ηγήθηκαν του κεντρώου χώρου, όπως ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο Γιώργος Λιλλήκας και ο Νικόλας Παπαδόπουλος. Με λίγα λόγια να μην εκλεγεί, ίσως και να μην περάσει στον β΄ γύρο.
Οι τρεις πολιτικοί άνδρες βεβαίως έκτισαν και το πολιτικό τους αφήγημα, αλλά και την υποψηφιότητά τους πάνω στο Κυπριακό, ότι δηλαδή υπό τη δική του ηγεσία, ο ίδιος θα σταθεί ανάχωμα στις τουρκικές επιδιώξεις για αφελληνισμό και ανάχωμα στις «επιδιώξεις της διεθνούς κοινότητας για μία λύση που να βολεύει την Άγκυρα». Αντιθέτως, ο Νίκος Χριστοδουλίδης πέραν της επιμονής του για κυρώσεις στην Τουρκία –που δεν είχαν αποτέλεσμα, κράτησε χαμηλούς τόνους στο Κυπριακό, προτιμώντας να προβάλει το χαρτί του νέου στην πολιτική που δεν ευνοεί τις αντιπαραθέσεις και αφουγκράζεται την κοινωνία των πολιτών.
Πώς κτίστηκε το άφθαρτο
Πόσο όμως εκφράζει το νέο στην πολιτική ο Νίκος Χριστοδουλίδης, το άφθαρτο και το αντισυστημικό; Ο ίδιος ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται να έρθει σε αντιπαράθεση με τους ανθυποψηφίους του και πως «στη λάσπη θα απαντά με χαμόγελο». Μία ματιά άλλωστε στις βουλευτικές εκλογές του 2021 και τα ποσοστά που έλαβε η αντιπολίτευση αποδεικνύουν πως η κυπριακή κοινωνία δεν ευνοεί τους υψηλούς αντιπολιτευτικούς τόνους, αλλά μάλλον τους τιμωρεί. Το αντιλήφθηκε πρώτος ο Νίκος Χριστοδουλίδης από την αρχή της πολιτικής του πορείας, όταν απέφευγε συστηματικά την όποια αντιπαράθεση με την αντιπολίτευση. Σε αυτό ακριβώς το σκηνικό στα πηγαδάκια έλεγαν σκωπτικά πως τη «βρώμικη δουλειά» της αντιπαράθεσης με το ΑΚΕΛ την έκανε τότε ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος Βίκτωρας Παπαδόπουλος. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης αντιλήφθηκε επίσης πως η προσωπική επαφή παίζει τον δικό της ρόλο στο να κτίσεις πολιτικό προφίλ. Δραστήριος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μιλώντας σε προσωπικά μηνύματα με επικριτές τους, παρουσιαζόμενος ως μετριοπαθής στον λόγο του, καλός οικογενειάρχης, υπέρ της άθλησης και κοντά στην Εκκλησία, αλλά διεκδικητικός –στην περίπτωση των περιβόητων κυρώσεων– απέναντι στην Τουρκία. Φρόντισε, μάλιστα, ν’ αποκτήσει προσωπική επαφή με νέους, όταν στην πρώτη έξαρση της πανδημίας ακυρώθηκαν οι πτήσεις φοιτητών στην Κύπρο και ανέλαβε προσωπικά τη διαχείριση της κατάστασης. Σε αυτό το πλαίσιο, των επιλεγμένων εμφανίσεων, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν ταυτίστηκε με τις κακές στιγμές της διακυβέρνησης (διαβατήρια, σύγκρουση θεσμών, Συνεργατισμός, διαφθορά) και έδωσε την εικόνα σε μία μερίδα της κοινωνίας, πως άλλο κυβέρνηση Αναστασιάδη, άλλο Νίκος Χριστοδουλίδης.
Στη διαδικασία δημιουργίας αυτής της προσέγγισης του άφθαρτου και νέου, υπήρξαν και κύκλοι που δυσφορούσαν όπως ο Χάρης Γεωργιάδης που τον φωτογράφιζε ως ατσαλάκωτο και πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης, που υποστήριξε πως «ουδέποτε τσαλακώθηκε μόνο έκτιζε προεδρικό προφίλ». Σε αυτό βεβαίως το προφίλ βοήθησε και η κακή εικόνα που είχε για καιρό ο Αβέρωφ Νεοφύτου ευρύτερα, αλλά και σε μερίδα Συναγερμικών. Είδαν λοιπόν τον Νίκο Χριστοδουλίδη όχι απαραίτητα ως τον πολιτικό μεσσία αλλά το αντίπαλο δέος του συναγερμικού προέδρου. Ιδιαίτερα όσο η Πινδάρου κτυπούσε τον τέως υπουργό Εξωτερικών, εκείνος επωφελείτο. Αν λάβουμε λοιπόν τη δυναμική που παρουσίασε ο Νίκος Χριστοδουλίδης στις δημοσκοπήσεις, με τη θετική εικόνα του να καταγράφεται οριζοντίως, επωφελείτο. Αυτό σε συνδυασμό με τις κακές επιδόσεις των κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου και το ευέλικτο των θέσεων του κ. Χριστοδουλίδη, ήταν ο κύριος λόγος που ΔΗΚΟ - ΕΔΕΚ προσδέθηκαν νωρίς στο άρμα του. Πρώτα ο Νικόλας Παπαδόπουλος, ο οποίος για να δικαιολογήσει την απόφασή του τον παρουσίασε ως τον κύριο διεκδικητή του «Μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις» μαζί με τον Νίκο Κοτζιά στο Κραν Μοντανά. Στη συνέχεια ακολούθησε ο Μαρίνος Σιζόπουλος, πολύ πιθανόν να ακολουθήσει η Ελένη Θεοχάρους, ενώ, αν δεν υπάρξουν ανατροπές και αλλαγές υποψηφίων, τον ίδιο δρόμο ίσως να ακολουθήσει και η Δημοκρατική Παράταξη.
Ο περίγυρος
Το ερώτημα βεβαίως είναι ποιο είναι το κοινό έδαφος Νίκου Χριστοδουλίδη με τα εν λόγω κόμματα και πολιτικά πρόσωπα. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, φαίνεται να ενισχύεται ο κίνδυνος αναβίωσης όσων είχε να διαχειριστεί ο Νικόλας Παπαδόπουλος το 2018 στον προεκλογικό του. Ο στενός περίγυρος του ΔΗΚΟϊκού προέδρου παραδεχόταν πως ένας από τους λόγους της ήττας ήταν το μωσαϊκό θέσεων που είχε στηθεί στον προεκλογικό αλλά και η αδυναμία συντονισμού με όλες αυτές τις διαφορετικές αποχρώσεις. Ζήτημα για τον Νικόλα Παπαδόπουλο ήταν και το γεγονός ότι ενώ παρουσιαζόταν ως αντισυστημικός, τα πρόσωπα που τον πλαισίωναν αποτελούσαν μέρος του συστήματος.
Είδαμε στην περίπτωση του Νικόλα Παπαδόπουλου να αποφεύγει επιμελώς να αναφερθεί σε διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, στη «Νέα Στρατηγική» για να μην ενοχλήσει το δεξιότερο ακροατήριό του, με αποτέλεσμα ο Μαρίνος Σιζόπουλος να τον εκθέσει σε τηλεοπτικό πάνελ, υποστηρίζοντας πως ο Νικόλας Παπαδόπουλος δεν συμφωνεί με τη ΔΔΟ. Ερώτημα λοιπόν είναι αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων που έχουν οι δυνάμεις που τον στηρίζουν θα κληθεί να περπατά σε ναρκοπέδιο, να αποφεύγει να εκφράσει σαφείς θέσεις ή να δημιουργήσει ένα προεκλογικό πρόγραμμα που θα θυμίζει μωσαϊκό. Ήδη οι αναφορές σε «ευρωπαϊκή λύση» και στον διορισμό εκπροσώπου παρατηρητή στην Ε.Ε. για το Κυπριακό, παραπέμπουν σε θέσεις του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ. Εγείρουν παράλληλα ερωτήματα γιατί δεν επιτεύχθηκε κάτι τέτοιο όσο ήταν στη θέση του υπουργού Εξωτερικών.
Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο προσθέτουν στην υποψηφιότητα Νίκου Χριστοδουλίδη οι εν λόγω συνεργασίες ή αν τελικά αποτελούν βαρίδι. Βαρίδι, καθώς αντικρούουν το αφήγημα του νέου στην πολιτική, απέναντι στο υπάρχον πολιτικό κατεστημένο. Αξίζει να σημειωθεί πως τον περασμένο Μάιο, όταν ξεκαθάρισαν οι κύριες υποψηφιότητες, η IMR, εταιρεία ερευνών που συνεργάζεται με το επιτελείο Χριστοδουλίδη, δημοσιοποίησε στην ιστοσελίδα «reporter» δημοσκόπηση που έδειχνε τον Νίκο Χριστοδουλίδη ως τον κύριο άρχοντα του προεκλογικού με 42,3%, ενώ δύο μήνες αργότερα η ίδια εταιρεία δημοσκοπήσεων δημοσιοποιούσε στον «reporter» δημοσκόπηση στην οποία ο τέως υπουργός Εξωτερικών έπεφτε στο 38,3%. Αυτό που μεσολάβησε ήταν η επίσημη στήριξη της υποψηφιότητας Χριστοδουλίδη από το ΔΗΚΟ. Το κατά πόσο όντως έπληξε τον τέως υπουργό Εξωτερικών αυτή η συνεργασία είναι ένα ζήτημα ανοικτό. Ζήτημα είναι βεβαίως πόσο πλήττει την εικόνα του ως αντισυστημικού υποψηφίου.
Τα βαρίδια και το ΓεΣΥ
Υπάρχει η θέση πολιτικών αναλυτών πως από τη στιγμή που η υποψηφιότητα Νίκου Χριστοδουλίδη έχει τόσο έρεισμα στην κοινωνία, τότε θα έπρεπε να μείνει μακριά από συναλλαγές και πρόσωπα που φέρουν βαρίδια. Θα πρέπει για παράδειγμα να δώσει εξηγήσεις σε πολλούς τι ακριβώς δένει τον Νίκο Χριστοδουλίδη με τον Μαρίνο Σιζόπουλο. Τη στιγμή που ο Νίκος Χριστοδουλίδης καταγγέλλεται ως αδιάλλακτος στο Κυπριακό και «υπονομευτής» των προσπαθειών λύσης, εγείρονται ερωτήματα για τη στήριξη από τον αντιομοσπονδιακό Μαρίνο Σιζόπουλο. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Η στήριξη που έτυχε από τον πρόεδρο των Σοσιαλιστών, την ίδια στιγμή που έβγαιναν δημοσιεύματα που τον ενέπλεκαν σε σκάνδαλα και την ίδια στιγμή που το κόμμα του βρίσκεται σε βαθιά εσωστρέφεια, σίγουρα δεν βοηθούν την υποψηφιότητα Νίκου Χριστοδουλίδη. Όχι μόνο γιατί διαβρώνει το «αντισυστημικό και νέο» προφίλ που προσπαθεί να προωθήσει, αλλά και γιατί θα κληθεί να δώσει εξηγήσεις πού ακριβώς τα βρήκαν οι δύο πλευρές. Είναι για παράδειγμα η πολιτική Νίκου Χριστοδουλίδη στο Κυπριακό συνέχεια της «νέας στρατηγικής» Νικόλα Παπαδόπουλου το 2018, όπως αφήνουν να εννοηθεί ΔΗΚΟϊκά στελέχη, η πολιτική του Μαρίνου Σιζόπουλου που αποκηρύσσει τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, η πολιτική του Γλαύκου Κληρίδη ως Συναγερμικός που υποστηρίζει πώς είναι; Μεγάλο όμως κεφάλαιο αποτελεί και το ΓεΣΥ, γιατί ενώ ο ίδιος λέει πως το στηρίζει, επέλεξε να συμπλεύσει με δύο πολιτικούς αρχηγούς που έχουν διαφωνήσει. Ιδιαίτερα ο Μαρίνος Σιζόπουλος θεωρείται ένας από τους μεγάλους πολέμιούς του. Η περίπτωση Αγαθαγγέλου ήταν η ιδανική για τον Νίκο Χριστοδουλίδη για να αποτινάξει τις όποιες σκιές με την ξεκάθαρη διαφωνία του στον εν λόγω διορισμό και ως υποψήφιος της κοινωνίας των πολιτών να στηρίξει εμπράκτως το ΓεΣΥ. Αφενός με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να ρίξει το γάντι στον συναγερμικό πρόεδρο που τήρησε σιγήν ιχθύος, καλώντας τον να πάρει ξεκάθαρη θέση. Αφετέρου με αυτό τον τρόπο θα απαντούσε στις ανησυχίες πολλών, ότι ασχέτως των συμμαχιών του με τον Μαρίνο Σιζόπουλο και τον Νικόλα Παπαδόπουλο που απέφυγαν να τοποθετηθούν, ο ίδιος θα στηρίξει μέχρι τέλους το ΓεΣΥ.
Νίκος μόνος και συγκεντρωτικός
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει ξεκαθαρίσει πάντως πως θα κυβερνήσει με τους καλύτερους, ασχέτως αν θα τον στηρίξουν ή όχι. Μία δήλωση που κλείνει το μάτι στον Συναγερμό. Ο ίδιος άλλωστε δεν μπήκε σε διαδικασία πάρε-δώσε με τον Ενδιάμεσο για το πώς θα κυβερνήσουν, αν εκλεγεί. Έχει δε διαμηνύσει πως δεν θα μετακομίσουν οι του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ στο επιτελείο του. Υπάρχουν βεβαίως και οι πολιτικοί κύκλοι που εκτιμούν πως η επίσημη στήριξη Χριστοδουλίδη από κόμματα του ενδιάμεσου χώρου ενισχύουν ποικιλοτρόπως την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη.
Πρώτα και κύρια επισφραγίζεται το επιχείρημα που είχε για να κατέλθει ότι σε αντίθεση με τον Αβέρωφ Νεοφύτου αποτελεί μία πολυσυλλεκτική υποψηφιότητα. Την ίδια στιγμή όμως αποκτά οργανωτικό κόκαλο που απουσιάζει από το επιτελείο του. Γιατί ο Νίκος Χριστοδουλίδης μπορεί να έχει πλειάδα υποστηρικτών, ωστόσο η ψήφος τους φέρεται να είναι καθαρά χαλαρή. Η εμπλοκή των οργανωτικών δύο τουλάχιστον κομμάτων, που ξέρουν να κάνουν εκλογές, υποστηρίζεται πως θα βοηθήσει την κατάσταση και θα οργανώσει την ψήφο. Επί του παρόντος πάντως το επιτελείο Νίκου Χριστοδουλίδη αντιμετωπίζει σοβαρά ζητήματα. Το σκάνδαλο με το copy paste και την αποχώρηση του επικοινωνιολόγου τού στοίχισε περισσότερο, από όσο βγαίνει προς τα έξω, καθώς ο τέως υπουργός Εξωτερικών έχει γίνει πιο επιφυλακτικός και καχύποπτος, συγκεντρώνοντας πάνω του όλες τις αποφάσεις.
Στο επιτελείο του έχει εδώ και καιρό ξεκαθαρίσει πως θα είναι ο επικοινωνιολόγος του εαυτού του. Αυτή η απουσία επικοινωνιακής καθοδήγησης αλλά και σωστής προετοιμασίας από έμπειρους επαγγελματίες, φάνηκε στο πρώτο άτυπο debate, με τον Νίκο Χριστοδουλίδη να μην είναι καθόλου προετοιμασμένος για την επίθεση Μαυρογιάννη. Δεν είναι όμως μόνο η απουσία επικοινωνιολόγου που εντοπίζεται, αλλά και η απουσία ευρύτερης εμπειρίας στη διεξαγωγή εκλογών. Τα πρόσωπα που έχουν συγκεντρωθεί γύρω του δεν είναι ακόμη άνετα σε τηλεοπτικές παρουσίες ούτε έχουν πείρα σε τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις.
Φάνηκε άλλωστε πως μετά το debate, κανείς από το επιτελείο Χριστοδουλίδη δεν μπορούσε να περάσει το αφήγημα του Νίκου Χριστοδουλίδη, αφήνοντας ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ να ερίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το ποιος βγήκε νικητής της τηλεμαχίας. Οι μόνοι που βγήκαν να καλύψουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη την επόμενη μέρα είναι ΔΗΚΟϊκά στελέχη.
Αναμένεται συνεπώς να διαφανεί, αν τελικά τα ΔΗΚΟϊκά ή τα στελέχη άλλων κομμάτων, που περιβάλλουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη, θα αναλάβουν την επικοινωνία και την εκπροσώπηση του υποψηφίου στην απουσία άλλων έμπειρων πολιτικών προσώπων. Με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται για τις θέσεις που θα κατατεθούν και ενδεχομένως να τον φέρουν σε δύσκολη θέση για το ποια τελικά είναι η πολιτική που θα ακολουθήσει.
