Του Παύλου Νεοφύτου
Προκειμένου να κλείσουν παράθυρα που επιτρέπουν το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος στην Κυπριακή Δημοκρατία και στον απόηχο των αποκαλύψεων σε σχέση με την υπόθεση της 31χρονης Ουκρανής (είχε μεταφέρει το ποσό των €8 εκατ. στην Κύπρο σε διάστημα οκτώ μηνών από το αεροδρόμιο), καταδεικνύοντας συγχρόνως τα κενά ελέγχου του κρατικού μηχανισμού, τροχοδρομείται μία πρωτοβουλία από την Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, εστιαζόμενη στον περιορισμό της χρήσης μετρητών για την αγορά ενός αγαθού.
Η πρόταση νόμου συντάσσεται από το μέλος της Επιτροπής Ειρήνη Χαραλαμπίδου (ΑΚΕΛ) και θα προσυπογράψει και ο συνάδερφός της και πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίου (ΔΗΣΥ), αλλά και άλλα μέλη, ώστε να μπει μία οροφή μετρητών στο να μπορεί ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο να ξοδέψει για την αγορά οποιουδήποτε αγαθού. Πρόθεση, σύμφωνα με πληροφόρηση της «Κ», είναι η πρόταση νόμου να κατατεθεί στην Ολομέλεια της Βουλής στις 16 Μαΐου. Με απλά λόγια, το πρόβλημα που εντοπίζουν οι βουλευτές έγκειται στο γεγονός ότι σήμερα, που ένας πολίτης μεταβαίνει σε μία τράπεζα για να καταθέσει 3.000 ευρώ –μάλιστα στον λογαριασμό του– τον ρωτάνε πού βρήκε αυτό το ποσό ζητώντας του αποδείξεις, ενώ την ίδια ώρα κάποιος άλλος μπορεί να αγοράζει σπίτι ή αυτοκίνητο δίνοντας χωρίς κανένα έλεγχο 300.000 ή 20.000 ευρώ σε μετρητά. Σήμερα δεν υπάρχει περιορισμός, φτάνει ο πωλητής, για αγορές με μετρητά άνω των 10.000 ευρώ, να τα δηλώνει στον Έφορο Φορολογίας, σύμφωνα με διαπίστωση μέλους της Επιτροπής.
Το υπουργείο Οικονομικών αντιδρά έντονα με το αρχικό σενάριο της οροφής στα 1.000 ευρώ, τονίζοντας ότι θα επέφερε αρνητικές αλλαγές στα δεδομένα της αγοράς.
Δύο παράγοντες
Σύμφωνα με πληροφόρηση, δύο είναι οι παράγοντες εκείνοι, οι οποίοι θα κατευθύνουν τα μέλη της Επιτροπής σε τελικές αποφάσεις για τις πρόνοιες της πρότασης νόμου και το ύψος της οροφής. Για το δεύτερο, μπορεί ο αρχικός προσανατολισμός να ήταν η οροφή των 1.000 ευρώ, αλλά αυτό δεν μπορεί να θεωρείται πλέον δεδομένο, λόγω των δύο παραγόντων που ακολουθούν.
Πρώτον, το υπουργείο Οικονομικών αντιδρά έντονα με την οροφή των 1.000 ευρώ, προτάσσοντας το επιχείρημα ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επέφερε αρνητικές αλλαγές στα δεδομένα της αγοράς. Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», μετά από την εκδήλωση της πρώτης αντίδρασης από πλευράς υπουργείου, τα μέλη της Επιτροπής μελετούν και επεξεργάζονται την πρόταση με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταρριφθούν τα επιχειρήματα του υπουργείου Οικονομικών και να διασκεδαστούν οι όποιες ανησυχίες.
Δεύτερον, η συζήτηση και οι τελικές αποφάσεις από τους βουλευτές για τη συγκεκριμένη πρόταση θα λάβουν υπόψη τους νέους κανόνες που ενέκρινε την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ενίσχυση της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Μεταξύ άλλων, οι διατάξεις περιλαμβάνουν πανευρωπαϊκό όριο για τις μεγάλες πληρωμές σε μετρητά, μέγιστου ύψους 10.000 ευρώ, από το οποίο εξαιρούνται ιδιώτες σε μη επαγγελματικό πλαίσιο.
Αδυναμίες και έλλειψη συντονισμού
Μετά από δύο συνεδριάσεις στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, με αφορμή την υπόθεση της 31χρονης Ουκρανής, βουλευτές - μέλη της Επιτροπής δήλωσαν πεπεισμένοι ότι προκύπτει θέμα από την ελλιπή συνεργασία των υπηρεσιών του κράτους σε ό,τι αφορά την είσοδο μετρητών στη Δημοκρατία. Την ίδια ώρα που η ισχύουσα νομοθεσία προνοεί επ’ ακριβώς τι πράττουν οι αρμόδιες Αρχές, όταν κάποιος δηλώνει ποσό ίσο ή μεγαλύτερο των 10.000 ευρώ κατά την είσοδό του στη χώρα. Έκαναν λόγο για παντελή έλλειψη συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών του κράτους και παντελή έλλειψη αντανακλαστικών από μέρους Τμήματος Τελωνείων και αδράνεια από μέρους της ΜΟΚΑΣ και της Αστυνομίας. Αναφερόμενος στην υπόθεση της 31χρονης Ουκρανής, ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίου, είπε ότι έπρεπε κατά σύμπτωση να φτάσουμε στο σημείο να συμπεράνουμε ότι και σε ακόμη έναν τομέα δεν λειτουργεί σχεδόν τίποτα. Όπως τόνισε, €91 εκατ. ευρώ σε ρευστά, που πέρασαν τους τελευταίους 15 μήνες από αεροδρόμια, δεν γνωρίζουν πού βρίσκονται οι Αρχές.
Στη Βουλή αναδείχθηκε έντονα το ζήτημα των ενεργειών της Μονάδας Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ). Συγκεκριμένα, θίχτηκαν η αυτεπάγγελτη παρέμβαση και τα σοβαρά κενά που παρουσιάζει σε θέματα διερεύνησης υποθέσεων, με τις απαντήσεις της επικεφαλής, Μαρίας Κυρμίζη Αντωνίου, να μην είχαν ικανοποιήσει τους βουλευτές. Ερωτηθείσα αν εξετάζουν αυτεπάγγελτα υποθέσεις, η κα Αντωνίου ανέφερε ότι γίνεται διερεύνηση μέσα από αναφορές για ύποπτες συναλλαγές, που λαμβάνει η Μονάδα. Ενδεικτικά, είπε, το 2023 έγιναν αναφορές για γύρω στις 2.000 υποθέσεις, οι οποίες εξετάζονται με σειρά σοβαρότητας.
Σε συνεδρίαση η κα Χαραλαμπίδου μίλησε, μεταξύ άλλων, για Ρώσους ολιγάρχες που είχαν σχέσεις με πολιτικά πρόσωπα στην Κύπρο, έκαναν χρηματικές εισφορές για φιλανθρωπίες και διοργάνωναν συναυλίες στην Κύπρο, χωρίς ποτέ να ελεγχθεί η προέλευση των χρημάτων τους. Επίσης θίχτηκε το ζήτημα ελέγχου για εισροή χρηματικών ποσών με ιδιωτικές πτήσεις και μέσω μαρίνων.
Νέοι κανόνες από Ευρωβουλή για ξέπλυμα
Μέτρα για την ενίσχυση της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας ενέκρινε την περασμένη εβδομάδα (Τετάρτη, 24 Απριλίου) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με ανακοίνωση, οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν ότι τα άτομα με έννομο συμφέρον, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων, των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των αρμόδιων αρχών και των εποπτικών φορέων, θα έχουν άμεση, αφιλτράριστη και ελεύθερη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους. Επισημαίνεται ότι οι πληροφορίες αυτές θα είναι προσβάσιμες σε εθνικά μητρώα, τα οποία θα είναι διασυνδεδεμένα σε επίπεδο Ε.Ε. και θα περιέχουν πληροφορίες σε βάθος πενταετίας. Όπως εξηγείται, τα νέα μέτρα παρέχουν επίσης στις μονάδες χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ΜΧΠ) περισσότερες εξουσίες για την ανάλυση και τον εντοπισμό περιπτώσεων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και για την αναστολή ύποπτων συναλλαγών.
Προστίθεται ότι οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας και ελέγχου της ταυτότητας πελατών, μετά τη διενέργεια της οποίας οι σχετικές υπόχρεες οντότητες (π.χ. τράπεζες, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και κρυπτοστοιχείων ή κτηματομεσίτες και εικονικοί κτηματομεσίτες) πρέπει να αναφέρουν ύποπτες δραστηριότητες στις ΜΧΠ και σε άλλες αρμόδιες αρχές. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι η νομοθεσία περιλαμβάνει ακόμη ενισχυμένες διατάξεις επαγρύπνησης όσον αφορά άτομα με εξαιρετικά μεγάλη περιουσία (δηλ. πλούτο συνολικής αξίας τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ, εξαιρουμένης της κύριας κατοικίας τους).
Οι διατάξεις, όπως σημειώνεται, περιλαμβάνουν πανευρωπαϊκό όριο για τις μεγάλες πληρωμές σε μετρητά, ύψους 10.000 ευρώ, από το οποίο εξαιρούνται ιδιώτες σε μη επαγγελματικό πλαίσιο, καθώς και μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις και την αποφυγή της παράκαμψής τους. Εξάλλου, αναφέρεται ότι μια νέα Αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AMLA) θα συσταθεί στη Φρανκφούρτη. Η AMLA, όπως σημειώνεται, θα επιφορτιστεί με την άμεση εποπτεία των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων υψηλότερου ρίσκου, θα παρεμβαίνει σε περίπτωση εποπτικών αστοχιών και θα λειτουργεί ως κεντρικός κόμβος και διαμεσολαβητής για τις εποπτικές αρχές. Θα εποπτεύει επίσης την εφαρμογή στοχευμένων οικονομικών κυρώσεων. Οι κανόνες πρέπει ακόμη να εγκριθούν επίσημα από το Συμβούλιο πριν από τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.
