Του Γιάννη Ιωάννου
Έμπειροι παρατηρητές του Κυπριακού τόσο στη Λευκωσία όσο και στο εξωτερικό επισημαίνουν, τελευταίως, το μοτίβο προετοιμασίας -σε Άγκυρα αλλά και σε τουρκοκυπριακή κοινότητα- για την επόμενη ημέρα μιας διεθνούς διάσκεψης για το Κυπριακό η οποία θα ναυαγήσει μη οδηγώντας σε επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Αυτό το Plan B δείχνει να έχει συγκεκριμένο αποτύπωμα που δείχνει να διαμορφώνεται τόσο αναφορικά με το μέλλον της λεγόμενης ΤΔΒΚ όσο και με τις εσωτερικές διεργασίες -σε πολιτικό επίπεδο- της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Οι περιοδείες Τατάρ
Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, δείχνει να δραστηριοποιείται έντονα το τελευταίο διάστημα όχι μόνο σε επίπεδο ρητορικής σε σχέση με την «κυριαρχική ισότητα» στη δημόσια σφαίρα -κάθε φορά που αναφέρεται στο Κυπριακό- αλλά και με συγκεκριμένες ενέργειες αναβάθμισης της «ΤΔΒΚ» σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Η κύρια προσπάθειά του στον Οργανισμό Τουρκογενών Κρατών (ΟΤΚ) κλειδώνει το καθεστώς παρατηρητή για την λεγόμενη ΤΔΒΚ χωρίς ωστόσο να αποκομίζει, τουλάχιστον ακόμη, σε επίπεδο τουρκογενών κρατών της κεντρικής Ασίας κάποιο προηγούμενο αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Ωστόσο η έμφαση που δίνεται σε αυτό το επίπεδο στοχεύει, κατεξοχήν, στην αναβάθμιση των «κρατικών χωρητικοτήτων» της ΤΔΒΚ και συνδυαστικά με ένα αδιέξοδο τα επόμενα χρόνια στο Κυπριακό θα μπορούσε να οδηγήσει δυνητικά σε μια de jure αναγνώριση κάποιου μικρού κράτους της περιοχής -που θα δούλευε καταλυτικά στο προηγούμενο αναγνωρίσεων του ψευδοκράτους τα επόμενα χρόνια. Ο κ. Τατάρ την περασμένη εβδομάδα περιόδευσε σε Βρυξέλλες και Πολωνία -χωρίς ωστόσο να αποκομίσει κάτι απτό πέραν της δικής του «διαφώτισης» για την «ΤΔΒΚ» σε περιβάλλοντα ΜΚΟ και τουρκικών κοινοτήτων της διασποράς που συνδέονται οργανικά τόσο με την Τουρκία όσο και απευθείας με το τουρκικό ΥΠΕΞ. Από τις Βρυξέλλες μάλιστα απλά επανέλαβε τα περί κυριαρχικής ισότητας και δύο κρατών, επιβεβαιώνοντας ωστόσο, στην «Κ» και στον ανταποκριτή της στις Βρυξέλλες, Γιώργο Κακούρη, πως εντός του 2025 -τέλη Γενάρη- θα πραγματοποιηθεί μια διεθνής διάσκεψη με την παρουσία του ΗΒ εκτός του επιπέδου του υπουργείου Εξωτερικών. Καλά ενημερωμένες πηγές της «Κ» στα Κατεχόμενα αναφέρουν πως ο Τουρκοκύπριος ηγέτης θα ακολουθήσει αυτό το μοτίβο μέχρι τις επόμενες «εκλογές» στη «ΤΔΒΚ» -κανονικές ή πρόωρες -ανεξαρτήτως αν θα επιβιώσει ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας ή, τελικά, θα απομακρυνθεί. Ότι θα είναι υποψήφιος, θεωρείται δεδομένο.
Εγγύτερα στη Τουρκία το CTP
Ενδιαφέρον αποκτούν και οι εξελίξεις εντός της τουρκοκυπριακής Αριστεράς και δη στο CTP (Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα). Αν και το CTP επαναλαμβάνει την θέση του υπέρ μιας ομοσπονδιακής λύσης, ο ηγέτης του, Τουφάν Έρχουρμαν είδε τον Τούρκο Αντιπρόεδρο Τζεβντέτ Γιλμάζ κατά την παρουσία του στα Κατεχόμενα στα πλαίσια των «εορτασμών» της παράνομης ανακήρυξης της ΤΔΒΚ, την προπερασμένη εβδομάδα. Ο Γιλμάζ, στα πλαίσια της τουρκικής Αντιπροεδρίας, χειρίζεται επίσημα τον φάκελο «Κύπρος» για την τουρκική εξωτερική πολιτική και η συνάντηση των δύο ερμηνεύεται από παρατηρητές στα Κατεχόμενα ως:
• Συνδιαλλαγή στα πλαίσια της κρίσης στα Κατεχόμενα με το ζήτημα του Ζιγιά Όζτουρκλερ στην προεδρία της «βουλής»προκειμένου η Τουρκία να μην επιβάλλει -σε νέες «εκλογές»- τον Ερσίν Τατάρ με τον τρόπο που το έκανε στο παρελθόν ουσιαστικά επηρεάζοντας το αποτέλεσμα της διαδικασίας και
• Ως αλλαγή παραδείγματος για την τουρκοκυπριακή Αριστερά που πλέον επαναλαμβάνει την στήριξή της στην ΔΔΟ αλλά με τον αστερίσκο της ύπαρξης έκβασης για την «ΤΔΒΚ» αν δεν υπάρξουν αποτελέσματα στις διαπραγματεύσεις του Κυπριακού -πτυχή που εξυπηρετεί το αφήγημα της Άγκυρας για αναβάθμιση, αναγνώριση ή ακόμη και απορρόφηση του ψευδοκράτους τα επόμενα χρόνια στα πλαίσια ενός Plan B σε ισχύ
Προληπτικές κινήσεις Λευκωσίας
Η Λευκωσία κινείται σε διπλωματικό επίπεδο προληπτικά προκειμένου να αποτρέψει τυχόν προηγούμενα σε σχέση με την αναβάθμιση της «ΤΔΒΚ» ή κάποια, απευθείας, αναγνώριση της σε τρία επίπεδα: α. διμερές (διεθνώς και περιφερειακά) β. εντός της ΕΕ με έμφαση στην Ουγγαρία που συμμετέχει στον ΟΤΚ και γ. περιφερειακό -προσπαθώντας να αναπτύξει σχέσεις με κράτη που θα μπορούσαν δυνητικά να αναβαθμίσουν τις σχέσεις τους με την «ΤΔΒΚ» και που, παραδοσιακά, υπήρξαν «ανεξερεύνητα πεδία» της κυπριακής διπλωματίας. Σε αυτό το πλαίσιο τόσο η προσπάθεια του ΥΠΕΞ, κ. Κόμπου, να έχει επαφές με το Αζερμπαϊτζάν όσο και οι ενημερώσεις του στο επίπεδο των «27» για τις προσπάθειες της «ΤΔΒΚ» να αναβαθμιστεί εντός του ΟΤΚ εντάσσονται σε ένα πλαίσιο προληπτικής διπλωματίας «καθ’ οδόν» για την διεθνή διάσκεψη. Στην Λευκωσία, αρκετοί παρατηρητές των εξελίξεων, εκτιμούν πως δύσκολα θα υπάρξει το αμέσως επόμενο διάστημα άμεση αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» ωστόσο αν το Κυπριακό βρεθεί μετά από ένα ναυάγιο τους επόμενους μήνες σε μια κατάσταση limbo αυτό δεν αποκλείει το γεγονός να υπάρξουν κινήσεις εκ μέρους της Άγκυρας προκειμένου σε επίπεδο μικρών κρατών, που η τελευταία τους ασκεί άμεση επιρροή, να υπάρξει το προηγούμενο ακόμη και… μιας αναγνώρισης ή δημιουργίας απευθείας σχέσεων σε αναβαθμισμένο «διμερές επίπεδο» με την λεγόμενη ΤΔΒΚ.
Τι επιδιώκει η Τουρκία;
H Tουρκία δείχνει να ακολουθεί ένα πολύ ενδιαφέρον μοτίβο όσον αφορά το πως κινείται στο Κυπριακό σε σχέση και με τον διάλογο που έχει καθιερώσει με την Ελλάδα, τις ευρωτουρκικές σχέσεις και τις κινήσεις που κάνει πλέον, με πολύ συγκεκριμένο τρόπο ο Ερντογάν, στο Κουρδικό. Η προσέγγιση της δείχνει να έχει από την μία τολμηρές κινήσεις -όπως το να δεχτεί να παρακαθήσει στο ίδιο τραπέζι με την ΚΔ στο περιθώριο της Βουδαπέστης και από την άλλη να επαναλαμβάνει, σταθερά, το μοτίβο για λύση δύο κρατών και απόρριψη -ως παρωχημένης πλέον- της προσέγγισης για μια συνεταιριστική λύση του Κυπριακού. Στη παρούσα φάση η Άγκυρα δείχνει να μην βιάζεται για το πότε θα υπάρξει μια νέα κορύφωση στο Κυπριακό, να επεξεργάζεται τα διπλωματικά οφέλη που θα κέρδιζε -ιδίως στο επίπεδο των σχέσεων με την ΕΕ- από την αναμόχλευση του και τέλος να επεξεργάζεται προσεκτικά την επόμενη ημέρα σε περίπτωση που μια διεθνής διάσκεψη στο Κυπριακό δεν οδηγήσει σε ξεκλείδωμα των συνομιλιών και κορύφωση της διαδικασίας. Ως προς το τελευταίο η Άγκυρα δείχνει να επιδιώκει δύο στρατηγικούς στόχους:
• Την εμπέδωση, ιδίως έναντι του ΟΗΕ και της διεθνούς κοινότητας σε αυτό το επίπεδο, του επιχειρήματος που προτάσσει μετά το 2017 για ιστορικό κλείσιμο του κύκλου των συνομιλιών όπως τον γνωρίσαμε μετά τα τέλη της δεκαετίας του ΄70 -χωρίς μάλιστα δική της υπαιτιότητα και
• Μια παράλληλη διαδικασία έναρξης, την επόμενη αμέσως ημέρα, του δύσκολου για αυτήν εγχειρήματος αναγνώρισης της «ΤΔΒΚ» ή αναβάθμισης των σχέσεων της με σειρά κρατών που θα έβαζε το Κυπριακό σε μια αντίστοιχη, του 1983, φάση 2.0 όταν αποφάσισε, από κοινού με τον ιστορικό ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας την «ανακήρυξη» της αποσχιστικής λεγόμενης ΤΔΒΚ
Η πρόθεση της Τουρκίας θα διαφανεί βέβαια και από τις εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα όπου τυχόν επιβολή του Τατάρ εκ νέου ή μια τακτική εκμετάλλευση της μετάβασης από τον Τατάρ στον Έρχουρμαν (στα πρότυπα του πως ο Ακιντζί ή ο Τατάρ εναλλάχθηκαν παλιότερα) όποτε συμβούν «εκλογές» θα αναδείξει περαιτέρω και το πως θα κινηθεί ο Ερντογάν, στο Κυπριακό, σε δεδομένο χρόνο και χώρο.
