Του Παύλου Ξανθούλη
Η Άγκυρα κρατάει τεντωμένο το σχοινί στο Κυπριακό, αλλά δεν δείχνει διατεθειμένη να το κόψει, επενδύοντας στην παρούσα φάση, στην εξασφάλιση «διεθνών εγγυήσεων για διασφάλιση κυριαρχικής ισότητας», της λεγόμενης «ΤΔΒΚ», προκειμένου να συναινέσει σε μια νέα διαδικασία, επίλυσης του προβλήματος, υπό τον ΟΗΕ.
Πηγή στην έδρα της Ε.Ε., με άριστη γνώση των εξελίξεων, ανέφερε ότι «αντιλαμβάνομαι ότι οι διεθνείς αυτές εγγυήσεις που απαιτεί η Τουρκία είναι κάτι που έχει ήδη τεθεί ενώπιον ξένων μεσολαβητών, με διάφορες μορφές». Πρόσθεσε μάλιστα ότι «η εντύπωση που έχουμε αποκομίσει είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται, εδώ και αρκετούς μήνες, σε μια εν εξελίξει προσπάθεια για να κατοχυρώσει τις θέσεις της, όπως αυτές έχουν εκφραστεί και δημοσίως, δηλαδή το καθεστώς της ‘ΤΔΒΚ’, μετά από μια νέα ενδεχόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης του Κυπριακού. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα και υπό αυτή την έννοια», είπε η ίδια πηγή, «η πόρτα των παρασκηνιακών συζητήσεων και παρεμβάσεων θεωρώ ότι ήταν και παραμένει ανοικτή, χωρίς βεβαίως κανείς να είναι σε θέση να προβλέψει ή να προκαταλάβει τις εξελίξεις».
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι πολλά, αν όχι όλα, θα εξαρτηθούν από την ικανοποίηση των όρων που θέτει η τουρκική πλευρά, η οποία εμφανίζεται πλέον να συζητάει «διάφορες μορφές» διασφάλισης της κυριαρχικής ισότητας της παράνομης οντότητας των κατεχομένων.
Η απόρριψη Τατάρ
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η δημόσια απόρριψη από τον Ερσίν Τατάρ της βολιδοσκόπησης των Ηνωμένων Εθνών για μια τριμερή συνάντηση, με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, υπό τον γ.γ. ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στις 13 Αυγούστου, δεν εκλαμβάνεται ως το τέλος του δρόμου. Κατά συνέπεια, οι τοποθετήσεις Τατάρ και η υπόμνηση για ακόμη μία φορά του όρου για κυριαρχική ισότητα, φέρονται να αποτελούν απλώς την ηχώ μιας προσπάθειας που, όπως προαναφέραμε, «είναι εν εξελίξει» και την οποία βεβαίως χειρίζεται αποκλειστικά η Άγκυρα.
Και όπως έλεγε κοινοτική πηγή στην «Κ», συνοψίζοντας εν πολλοίς το ζήτημα, «εάν η Άγκυρα αισθανθεί, ανά πάσα στιγμή, ότι της παρέχονται επαρκείς διεθνείς εγγυήσεις για διασφάλιση των όρων που θέτει, τότε ο κ. Ερσίν Τατάρ και θα μπει στο αεροπλάνο και θα βρεθεί και στη Νέα Υόρκη και όπου αλλού του υποδειχθεί. Αυτή όμως (σ.σ. η συμμετοχή Τατάρ σε μια τριμερή συνάντηση) δεν είναι η μεγάλη εικόνα, η μεγάλη εικόνα βρίσκεται αλλού», κατέληξε η ίδια πηγή, παραπέμποντας με τη σειρά της, και στις προσπάθειες που παρασκηνιακά καταβάλλει η Άγκυρα για «εξασφάλιση διεθνών εγγυήσεων» προς ικανοποίηση των όρων που θέτει.
Η δήλωση Χριστοδουλίδη
Υπό το φως των πιο πάνω, καθίσταται σαφές ότι η δήλωση του προέδρου Χριστοδουλίδη, περί «βολιδοσκόπησης» από τα Ηνωμένα Έθνη για τριμερή συνάντηση με τον Τατάρ και τον γ.γ. ΟΗΕ, στις 13 Αυγούστου, δεν μπορεί να θεωρείται καθοριστική για τις εξελίξεις. Όπως ευθέως συνάγεται, ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, δεν καθόρισε τη στάση της Άγκυρας (ούτε και του Ερσίν Τατάρ), η οποία απαιτεί «διεθνείς εγγυήσεις» για να εξασφαλίσει κυριαρχική ισότητα, προκειμένου να εμπλακεί σε μια νέα διαδικασία στο Κυπριακό.
Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι η δήλωση του προέδρου Χριστοδουλίδη βρίσκεται σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων από την έννοια των «διπλωματικών θεσμίων». Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, που έχει διατελέσει και υπουργός Εξωτερικών, όχι μόνο υποκατέστησε τα Ηνωμένα Έθνη δημοσιοποιώντας τις επιδιώξεις τους, αλλά γνωστοποίησε και την προσπάθεια της Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ στη φάση της «βολιδοσκόπησης», η οποία θεωρείται πάντοτε αναγκαία και είθισται να λαμβάνει χώρα πριν αποσταλούν επίσημες προσκλήσεις. Υπό αυτή την έννοια, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι εκτεθειμένος για άγαρμπη διπλωματική συμπεριφορά, την οποία θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε αποφύγει.
Αυτό που δεν είναι όμως βέβαιο, είναι οι λόγοι για τους οποίους ο πρόεδρος της Δημοκρατίας ωθήθηκε στη δημοσιοποίηση της βολιδοσκόπησης από τον ΟΗΕ, για τριμερή συνάντηση στις 13 Αυγούστου. Εάν ο κ. Χριστοδουλίδης ήθελε απλώς να δημιουργήσει εικόνα προοπτικής στο Κυπριακό, στην αντικατοχική εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου, 50 χρόνια μετά την εισβολή, τότε είναι προφανές ότι προκάλεσε ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα, το οποίο τείνει να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ, εις βάρος του. Εάν όμως η κίνησή του να γνωστοποιήσει τη βολιδοσκόπηση του ΟΗΕ, είχε ουσιαστική στόχευση, όπως κάποιοι του αποδίδουν, τότε η προσπάθειά του αυτή ήταν ούτως ή άλλως καταδικασμένη. Καθώς η Άγκυρα δεν ενεργεί στη βάση της πολιτικής συμπεριφοράς του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά στη βάση των δικών της πολιτικών σχεδιασμών, οι οποίοι δεν εξαντλούνται σε μια τριμερή συνάντηση, αλλά εκτείνονται στην εξασφάλιση διεθνών εγγυήσεων για κυριαρχική ισότητα του κατοχικού ψευδοκράτους. Γι’ αυτό άλλωστε, δεν μπορεί να χρεωθεί στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη ότι καθόρισε την αρνητική απάντηση Τατάρ στη βολιδοσκόπηση του ΟΗΕ για τριμερή συνάντηση.
Αβεβαιότητα στο προσκήνιο
Η εικόνα που δημιουργήθηκε, με επίκεντρο την απόρριψη από τον Ερσίν Τατάρ της βολιδοσκόπησης του ΟΗΕ, για μια τριμερή συνάντηση με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, υπό τον Αντόνιο Γκουτέρες, προκαλεί αβεβαιότητα για τα επόμενα βήματα που θα επιλέξει να κάνει ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές, χθες Τρίτη, θεωρείτο «μάλλον απίθανο το ενδεχόμενο επανασυγκόλλησης της προσπάθειας για πραγματοποίηση Τριμερούς στις 13 Αυγούστου, χωρίς πάντως να αποκλείεται τίποτα». Αν και το σκηνικό διακατέχεται από ρευστότητα και αβεβαιότητα αναφορικά με τα επόμενα βήματα και κατά συνέπεια όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά, πιθανότερο σενάριο είναι αυτό της παραπομπής των εξελίξεων τον Σεπτέμβριο, ενδεχομένως στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
