Η Κύπρος στην εποχή επανεκλογής Τραμπ

Αν κάτι εμπεδώθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των ΗΠΑ είναι πως αυτές οι εκλογές δεν αφορούν τις ΗΠΑ, ή τουλάχιστον πως δεν αφορούν αποκλειστικά τις ΗΠΑ. Το διακύβευμα των εκλογών και οι προεκτάσεις ξεπερνούσαν το ποιος θα ήταν ο διάδοχος του Τζο Μπάιντεν. Είχε να κάνει με το πώς επηρεάζεται και το ευρύτερο διεθνές τοπίο. Η εκλογή του έγινε σε ένα εντελώς διαφοροποιημένο σκηνικό από το 2016 με γεωπολιτικές κρίσεις, θέματα ασφάλειας, πληθωρισμό και ασφαλώς είχε ως διακύβευμα τη Δημοκρατία. Η εκλογή Τραμπ, για δεύτερη θητεία, έχει ήδη ανησυχήσει την Ε.Ε., τους συμμάχους ΝΑΤΟ και σίγουρα δεν μπορεί να αφήνει ανεπηρέαστη την Κύπρο για το πώς θα κινηθεί στο ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής.

Επιτήδειος ουδέτερος;

Ασφαλή συμπεράσματα για το πώς θα κινηθεί πολιτικά ο Τραμπ θα μπορέσουν να εξαχθούν όταν αναλάβει επίσημα την Προεδρία τον Ιανουάριο και προχωρήσει σε συγκεκριμένες πολιτικές. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε επί του παρόντος είναι να αναλύσουμε τα δεδομένα βάσει των προεκλογικών του δεσμεύσεων και δηλώσεων. Με την εκλογή του για παράδειγμα ο Ντόναλντ Τραμπ, επανέλαβε αυτό που έλεγε και προεκλογικά: ότι δεν πρόκειται να ξεκινήσει πολέμους, αλλά θα τους σταματήσει. Τι σημαίνει ακριβώς αυτό; Οι ΗΠΑ αποτελούσαν μέχρι σήμερα τον κύριο σύμμαχο της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία τόνισε επανειλημμένα ότι θα έβρισκε μια συμφωνία με τον Βλαδιμήρ Πούτιν, τον οποίο δεν σταμάτησε ποτέ να εκθειάζει, και πως θα τερμάτιζε τον πόλεμο σε λιγότερο από είκοσι τέσσερις ώρες. Κάτι τέτοιο σημαίνει αναπόφευκτα αποδυνάμωση της οικονομικής στήριξης προς την Ουκρανία με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται για την ίδια τη χώρα αλλά και για την επικράτηση Πούτιν. Καθόλου τυχαίο το γεγονός οτι ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, χαρακτήρισε πλήγμα για την Ουκρανία τη νίκη Τραμπ.

Ροκανίζοντας το διεθνές δίκαιο και το Κυπριακό

Τι σημαίνει συνεπώς αυτό για το Κυπριακό; Σε μία περίοδο που ο ρόλος των Ηνωμένων Εθνών ροκανίζεται, που το διεθνές δίκαιο τίθεται εν αμφιβόλω, το Κυπριακό, το οποίο βασίζεται ακριβώς στο διεθνές δίκαιο και στον ρόλο που παίζουν τα Ηνωμένα Έθνη, σίγουρα δεν το βοηθά μία υπερδύναμη που συμπεριφέρεται ως επιτήδειος ουδέτερος και που λειτουργεί στη λογική του απομονωτισμού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι επί θητείας Τραμπ είχε ανοίξει το κεφάλαιο του κατά πόσο πρέπει να παραμείνει η ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο. Από την εξίσωση δεν θα πρέπει να αγνοηθεί και το πώς θα αντιμετωπίσει την Τουρκία. Ο Τραμπ –παρά τη σύγκρουσή τους ενόσω ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ– έχει εκφράσει τον θαυμασμό του προς τον Ερντογάν. Και ο τελευταίος όμως εξέφρασε την ελπίδα πως η εκλογή Τραμπ θα οδηγήσει «σε έναν κόσμο πιο δίκαιο» αλλά και στην ενίσχυση των σχέσεων των δύο χωρών. Ο γεωπολιτικός απομονωτισμός που προωθεί ο Τραμπ και η πολιτική του ότι στις ΗΠΑ στοιχίζει –κυρίως οικονομικά– η εμπλοκή στις περιφερειακές διενέξεις, ενισχύει αναπόφευκτα την Τουρκία και τον ρόλο της στην περιοχή. Το αν αυτό θα υποβοηθήσει την Τουρκία και για τη θέση της στο Κυπριακό είναι ένα ζήτημα που θα διαπιστωθεί το επόμενο διάστημα.

Από την ευφορία στον προβληματισμό

Αυτό που φαίνεται να προκαλεί ερωτήματα στο εσωτερικό είναι το πώς μπορεί να επηρεαστεί η Λευκωσία από τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου. Και αυτό γιατί την περασμένη Τετάρτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης είχε συνάντηση με τον Τζο Μπάιντεν. Μία κίνηση που από μόνη της ήταν μία διπλωματική επιτυχία για την Κυπριακή Δημοκρατία και μία κίνηση που από πλευράς ΗΠΑ είχε ως στόχο να μαζέψει την ψήφο των Ελλήνων αποδόμων σε μία, όπως υπολόγιζαν, αμφίρροπη μάχη. Ο άγαρμπος εν πολλοίς χειρισμός της επίσκεψης από το Προεδρικό προκάλεσε ερωτήματα για το αν θα λειτουργήσει αυτή τιμωρητικά από πλευράς Τραμπ. Σε κρατικό επίπεδο οι σχέσεις των δύο χωρών δεν αναμένεται να αλλάξουν, ωστόσο σε πολιτικό επίπεδο και με δεδομένη τη δεδηλωμένη μη εμπλοκή Τραμπ σε άλλες διενέξεις, οι ΗΠΑ δεν αναμένεται προφανώς να λειτουργήσουν υποστηρικτικά προς την επίλυση του Κυπριακού ή προς την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Οι μιμητές

Το πιο σημαντικό ωστόσο από την εκλογή Τραμπ είναι το πώς επηρεάζεται το πολιτικό σκηνικό ευρύτερα. Οι ακραίες φωνές διεθνώς φαίνεται να πανηγυρίζουν και να αισθάνονται ενισχυμένες από την εκλογή Τραμπ. Φάνηκε από τους πανηγυρισμούς Ορμπάν στην Ουγγαρία, του Χαβιέ Μιλέι στην Αργεντινή, τις ελπίδες Ερντογάν και τα περί ιστορικής επιστροφής που ανέφερε στη συγχαρητήρια επιστολή του ο Βενιαμίν Νετανιάχου. Οι δηλώσεις Τραμπ για μαζικές απελάσεις, για χώρα υπό κατοχή, η σαφής πρόθεσή του να αμφισβητήσει θεσμούς και ανθρώπινα δικαιώματα σε συνδυασμό με την απελευθέρωση που νιώθει από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο θα μπορούσε εν μέρει να τον συγκρατήσει, προετοιμάζει για τάσεις μιμητισμού σε άλλες χώρες και γιατί όχι, στην ίδια την Κύπρο της οποίας οι θεσμοί είναι ακόμη πιο ευάλωτοι. Ήδη στην Κύπρο, την εκλογή Τραμπ αγκάλιασε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΕΛΑΜ και πρώην αντιπρόεδρος του ΔΗΣΥ Μάριος Πελεκάνος, υπογραμμίζοντας πως επιστρέφει ο κόσμος στην κοινή λογική. Με ό,τι κι αν αυτή η κοινή λογική μεταφράζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά αντανακλαστικά.