Του Βασίλη Νέδου
Η κοινοποίηση των αμερικανικών θέσεων έναντι του αγωγού East Med και η ευθεία δήλωση ότι «οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν περαιτέρω προσπάθειες ανάπτυξής του» συνιστά μια ανοιχτή προσπάθεια απεμπλοκής της Ουάσιγκτον από ένα project που θεωρείται για καιρό και από αρκετούς κύκλους αμιγώς θεωρητικό, δίχως ουσιαστικές ελπίδες. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του (ΑΝΤ1) υποβάθμισε τη σημασία τού non paper που κοινοποιούσε τις αμερικανικές απόψεις, σημειώνοντας ωστόσο ότι «είναι ένα επιχειρηματικό έργο και, τελικά, η αγορά η ίδια θα κρίνει αν το έργο αυτό μπορεί να είναι βιώσιμο».
Από το non paper αξίζει να συγκρατηθούν δύο γενικότερες κατευθύνσεις. Ως προς το γεωπολιτικό σκέλος, το οποίο είναι και το πλέον σημαντικό, οι ΗΠΑ ζητούν από την Ελλάδα να αποσύρει την υποστήριξή της από τον East Med, όπως και τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα μέρη. Δεδομένου ότι η Ιταλία εξαρχής ήταν αρνητική, καθίσταται σαφές ότι η αιχμή αυτή κατευθύνεται πρωταρχικά στη Λευκωσία και δευτερευόντως στην Ιερουσαλήμ. Είναι απολύτως σαφές ότι οι εξελίξεις περί τον East Med συνιστούν πλήγμα στην ενεργειακή στρατηγική της Κυπριακής Δημοκρατίας, που ωστόσο δείχνει να κινείται και αυτή προς την επιλογή της μεταφοράς του φυσικού αερίου με πλοία (υγροποιημένο αέριο, LNG). Αλλωστε, για τη Λευκωσία ένας αγωγός που μπορεί να μείνει στα χαρτιά είναι το μικρότερο από τα προβλήματα που ήδη συσσωρεύονται από την επιθετική πολιτική της Αγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά και στα Βαρώσια.
Αν και στο non paper γίνεται σαφής αναφορά στην «παρενόχληση» του «Nautical Geo» από τουρκικά σκάφη και περιγράφεται ως «απαράδεκτη, προκλητική, που ανέβασε τις εντάσεις χωρίς να βοηθά», ταυτόχρονα εκφράζεται και η απορία για ποιο λόγο το ερευνητικό πλοίο επιχείρησε αυτές τις δραστηριότητες «όταν οι κυβερνήσεις της περιοχής φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι αυτό το σχέδιο αγωγού δεν είναι οικονομικά βιώσιμο». Είναι σημαντικό ότι η αμερικανική πλευρά δεν δέχεται «τις διεκδικήσεις θαλασσίων ζωνών οποιασδήποτε χώρας σε περιοχές όπου μια τελική επίλυση δεν έχει γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης». Ως εκ τούτου λαμβάνει αποστάσεις και από τις δύο πλευρές, όχι μόνο από την Ελλάδα, που δεν έχει κηρύξει κάποια ζώνη στα ανατολικά της Κρήτης, αλλά έχει υπογράψει τμηματική συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο, αλλά και από τις τουρκικές διεκδικήσεις μέσω του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Η δεύτερη ενδιαφέρουσα κατεύθυνση αφορά αμιγώς το ενεργειακό σκέλος, καθώς οι ΗΠΑ περιγράφουν την απόφασή τους ως ενταγμένη στην προσπάθεια να μειωθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου η θερμοκρασία του πλανήτη, όπως συμφωνήθηκε μετά την COP-26. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η προτίμηση στους αγωγούς με Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία και στον σταθμό επαναεριοποίησης (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη, στην ηλεκτρική διασύνδεση Euro Asia και Euro Africa.
