Γράφει ο Μανώλης Κωστίδης
Η προσπάθεια προσέγγισης με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ υποχρεώνει την κυβέρνηση Ερντογάν να βάλει στην άκρη πολλά από τα στρατιωτικά, γεωστρατηγικά και οικονομικά σχέδιά της, τα οποία τα τελευταία χρόνια τα είχε προβάλει ως βασικά σημεία της πολιτικής της. Μια σημαντική αναγκαστική αλλαγή ήταν ο σχεδιασμός για την πολεμική αεροπορία της Τουρκίας.
Έρευνες δείχνουν πως το 75% των νέων επιθυμεί την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Στρατιωτικοί αναλυτές της γειτονικής χώρας παρατηρούν πως ενώ η Τουρκία από τη δεκαετία του ’80 ήταν συμπαραγωγός χώρα των F-16 –συμμετείχε και στο πρόγραμμα των F-35–, τώρα αναγκάζεται να διαβουλεύεται για την αγορά από τις ΗΠΑ των 40 F-16 Βlock-70 και τον εκσυγχρονισμό άλλων 80 μαχητικών. Μέχρι στιγμής δεν έχει ακουστεί καμία πληροφορία για συνεργασία στον τομέα της παραγωγής, ούτε είναι σίγουρη η θετική κατάληξη των διαβουλεύσεων.
Η επιλογή της Αγκυρας για προμήθεια των S-400 από τη Ρωσία οδήγησε στον αποκλεισμό της από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 και τις κυρώσεις CAATSA. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από λίγους μήνες δήλωνε πως η Αγκυρα ενδέχεται να αγοράσει μαχητικά και υποβρύχια από τη Ρωσία, όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι προσπάθειες επαναπροσέγγισης με τη Δύση έχουν οδηγήσει «στο ράφι» αυτές τις επιλογές. Η Αγκυρα θέλει την άμεση έναρξη της συνεργασίας με την Ουάσιγκτον στο ζήτημα των μαχητικών, καθώς πολιτικοί και στρατιωτικοί αναλυτές τονίζουν πως λόγω αυτών των επιλογών της η τουρκική αεροπορία έχει χάσει οποιοδήποτε πλεονέκτημά της σε σχέση με τις χώρες της περιοχής. Η Ελλάδα παραλαμβάνει μαχητικά 4ης γενιάς Rafale και εκσυγχρονίζει τα F-16 σε επίπεδο Viper, η Αίγυπτος διαθέτει στόλο με Rafale και το Ισραήλ χρησιμοποιεί μαχητικά 5ης γενιάς F-35.
Ενα άλλο σχέδιο που θεωρείται πως έχει «παγώσει» είναι η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης. Πριν από τέσσερα χρόνια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το είχε παρουσιάσει ως «το τρελό σχέδιο» που προέβλεπε την κατασκευή μιας διώρυγας από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Θάλασσα του Μαρμαρά, με στόχο τη μείωση της κίνησης στα Στενά του Βοσπόρου. Ομως η αβεβαιότητα στη Μαύρη Θάλασσα και η εφαρμογή των όρων της Συνθήκης του Μοντρέ για την απαγόρευση της διέλευσης των πολεμικών πλοίων κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία προκάλεσαν την αναθεώρηση των σχεδίων.
Δημοσκοπήσεις
Ενας επιπλέον λόγος είναι η δημοτικότητα του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος έχει αντιταχθεί σφόδρα στην κατασκευή της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης για οικολογικούς, οικονομικούς και πολιτικούς λόγους. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η δημοτικότητα του Ιμάμογλου βρίσκεται στο 60%-62% και πιθανή αντιπαράθεση στο ζήτημα αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει φθορά στην τουρκική κυβέρνηση, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023.
Στην οικονομική πολιτική αναμένονται εξελίξεις και διαφοροποίηση από το παρελθόν, καθώς η επιμονή της κυβέρνησης για μείωση των επιτοκίων –παρά τις αντίθετες συστάσεις οικονομολόγων της Τουρκίας– οδήγησε τον επίσημο πληθωρισμό στο 61,1%, επίπεδo-ρεκόρ στην 20ετία. Αυτός θεωρείται και ο λόγος που ο Ερντογάν τις τελευταίες εβδομάδες έχει σταματήσει να μιλάει για την οικονομική θεωρία του πως «τα επιτόκια είναι η αιτία και ο πληθωρισμός το αποτέλεσμα». Παράλληλα, η κεντρική τράπεζα έχει σταματήσει τις μειώσεις επιτοκίων και τα κρατάει σταθερά στο 14% και πολλοί προβλέπουν πως σύντομα θα αρχίσει η ανοδική πορεία στα επιτόκια, καθώς ο πληθωρισμός το καλοκαίρι προβλέπεται να φτάσει στα επίπεδα του 70%-75%.
Ανατολική Μεσόγειος
Και στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει σοβαρή διαφοροποίηση της τουρκικής πολιτικής σε σχέση με το παρελθόν. Τα τουρκικά ΜΜΕ όπως και η κυβέρνηση δεν κάνουν πολλές αναφορές στις σχέσεις με τη Λιβύη και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Εμπειροι αναλυτές αναφέρουν πως αυτό έχει σχέση με τις προσπάθειες προσέγγισης με την Αίγυπτο. Μέσα σε όλα αυτά, δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η προσπάθεια επαναπροσέγγισης με τη Δύση ίσως έχει και προεκλογικά αίτια.
Ερευνες στην Τουρκία δείχνουν πως η πλειονότητα των ψηφοφόρων επιθυμεί την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους. Σε έρευνα του «The German Marshal Fund», τo 75% των νέων 18-24 ετών απαντάει θετικά στην ερώτηση αν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Στο γενικό σύνολο, η στήριξη των Τούρκων στην Ε.Ε. είναι στο 61,4%. Το 2021 οι νέοι στήριζαν την ευρωπαϊκή πορεία κατά 68,8%.
Στην ερώτηση «με ποια χώρα πρέπει να συνεργάζεται η Τουρκία στα διεθνή θέματα;» το 33,1% των Τούρκων θέλει συνεργασία με την Ε.Ε. –ενώ στους νέους 18-24 ετών το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 44,4%–, το 24,6% δηλώνει «με κανέναν», το 5,6% θέλει συνεργασία με τη Ρωσία, ενώ το 2021 το ποσοστό αυτό ήταν 14,7%. Στο ναδίρ βρίσκεται η προτίμησή τους για τις ΗΠΑ, με 4,7%.
